İzmir
Vatanının bağımsızlığı düşüncesince girmiş olduğu herhangi ortak mücadeleyi askeri ve politik dehasıyla taçlandıran Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Büyük Önder Atatürk ve tabanca arkadaşları, adlarını tarihe değerli harflerle yazdırdı.
Zorlu zamanlarda cephede askerlerle dal omuza savaşan, tabanca taşıyan, babasını, eşini, oğlunu muharebede kaybeden Türk hanımı da Milli Mücadele'nin kahramanları ortada yerini aldı.
"Mustafa'm" söylediği oğlunun şeklini bekleyen, doğduğu topraklardan boşanmak mecburiyetinde kalan, oğlunun vefat ettiğini diyerek selamünkavlen geçiren, rüyet yetisini azda olsa kaybeden Zübeyde Hanım da Kurtuluş Savaşı'nın hüzünlü, çalımlı ve çelimli hanımları ortada anıldı.
Zübeyde Hanım, İzmir'in Karşıyaka ilçesinde sonuç nefesini verdiği 14 Ocak 1923'ten buyana Mustafa Kemal Atatürk'ün emaneti ve alp ortak milletin "annesi" kendisine hatırlanıyor.
Yaşam öyküsü Langaza'da başladı
Zübeyde Hanım, 1857'de Selanik civarlarındaki Langaza adlı yerleşme biriminde Sofuzade Feyzullah Ağa ile Ayşe Hanım'ın evladı kendisine dünyaya geldi.
Karaman'dan Rumeli'ye hicret fail Yörük Türkmenlerinden ortak aileye mensup bulunan Zübeyde Hanım, Selanik'te Gümrük Muhafaza Teşkilatında vazifeli Ali Rıza Efendi ile 1871 senesinde evlendiğinde 14 yaşındaydı.
Yenikapı semtinde canlı çiftin, Fatma, Ömer ve Ahmet adları maruz evlatları dünyaya geldi.
Çocuklarından, evvel Fatma'yı, Ali Rıza Efendi'nin Yunanistan sınırındaki Çayağzı ünlü alana tayininden sonradan da Ömer ve Ahmet'i kaybeden aile, 1881 senesinde doğan oğullarına Mustafa ismini verdi. Daha sonradan dünyaya mevrut küçüklere da Makbule ve Naciye adları konuldu. Naciye'nin de önemsiz yaşta ince ağrı zımnında yaşama veda etmesiyle Zübeyde Hanım, canlı yaşlarında dört evladını yitirmiş oldu.
Ali Rıza Efendi'nin ölümü
Zübeyde Hanım, hâlâ 30'lu yaşlarındayken Ali Rıza Efendi'nin vefat etmesiyle canlı yaşta önemsiz çocuklarıyla bekâr kaldı ve konuşu güçlük yaşadı.
Pembe Evi kiraya verici ve ikinci evi satan Zübeyde Hanım, 2 çocuğunu alarak Langaza bölgesindeki Sarıyer köyünde canlı ağabeyi Hüseyin Efendi'nin yanına taşındı.
Zübeyde Hanım, hâlâ sonradan oğlunu eğitimini sürdürmesi düşüncesince anası Ayşe Hanım'ın yanına gönderdi.
Oğlunu aylarca göremedi
Yanına sığındığı ağabeyi Hüseyin Efendi'ye yük peyda etmek istemeyen Zübeyde Hanım, ikinci evliliğini Selanik Gümrükler Başmüdürü Ragıp Bey ile yaptı.
Balkan Savaşı'ndan sonradan Ragıp Bey'den ayrılan ve Osmanlı toprağı olmaktan çıkan Selanik'i ayrılma kalem kızı Makbule ile İstanbul'a gitme sonucu meydan Zübeyde Hanım, Milli Mücadele yıllarında Ankara'ya yerleşti.
Ulusal halas savaşı düşüncesince 1919 senesinde Anadolu'da nice şehre revan oğluna 14 Haziran 1922'de Adapazarı'nda ulaşabilen Zübeyde Hanım, ortak müddet onun birlikte yaşadı.
Zübeyde Hanım, sağlığının değişik bozulmuş olduğu hayatının sonuç aylarında otama olabilmek ve gelini Latife Hanım'ı görebilmek düşüncesince İzmir'e gitti.
Felç geçirmiş ve rüyet yetisini yitirmiş kendisine geldiği İzmir'deki Latife Hanım Köşkü'nde 28 güneş yaşadıktan sonradan 14 Ocak 1923'te 66 yaşlarındayken hayatını yitiren Zübeyde Hanım, Karşıyaka ilçesine defnedildi.
İzmir Belediyesi kabilinden 1940 senesinde sonuç çeşidi maruz abide mezarında Zübeyde Hanım, herhangi ortak sene 14 Ocak'ta hem resmi gurur temsilcileri aynı zamanda herhangi ortak yaştan yurttaşlar kabilinden anılıyor.
Atatürk ve Zübeyde Hanım
Yaveri Salih Bozok'un notlarına gereğince annesinin vefatından 13 güneş sonradan İzmir'e mevrut Mustafa Kemal Paşa, annesine kabri başlangıcında şu laflarla veda ediyor:
"Annem baş döndürücü çekti. Erkanı savaş yüzbaşısı kendisine çıkmıştım. Kötü idarenin adamları, beni evvel zindana sonradan sürgüne gönderdiler. Sürgüne giderken annem gözyaşları zarfında Sirkeci Rıhtımı'nda kalakaldı. Mütareke yıllarında padişahın verdiği ölüm cezası fermanının adına getirildiğini sanan annem selamünkavlen oldu. Oturduğu evler ikide birde basıldı, arandı. Onu İstanbul'dan kurtarıp yanıma aldığımda ise o bundan böyle bekâr hisleriyle yaşıyordu. Annemi kaybettiğim düşüncesince üzgünüm. Tek tesellim anavatanı yoksulluğa, yokluğa sürükleyen idarenin bundan böyle ortak hâlâ arka gelmemek kabilinden yokluğun mezarına gömülmüş bulunduğunu görerek cansız olmasıdır."
Fotoğrafı az, anısı büyük
Atatürk araştırmacısı ve kalem Ahmet Gürel, AA muhabirine, Zübeyde Hanım'dan geriye biraz ışık kalsa da hatırasının derinlemesine seneler yaşadığını söyledi.
"Zor ortak avlu yaşamış. Oğlu ile görüşememiş. Kurtuluş Savaşı esnasında oğlunun vefat ettiğini zanneden ortak Zübeyde Hanım var." ifadelerini kullanan Gürel, İzmir'de Latife Hanım'ın korumasında bulunan Zübeyde Hanım'ın yaşlılığa ilişkin rahatsızlıkları zımnında yaşama gözlerini yumduğunu hatırlattı.
Bu tam Eskişehir'de bulunan Mustafa Kemal'e vefatın telgrafla bildirildiğini dile getiren Gürel, "Annesinin vefatına baş döndürücü üzüldüğünü söyler fakat talih görevleri baş döndürücü önemlidir. 27 Ocak haset İzmir'e ulaştığında annesinin mezarını görüşme eder. Burada elindeki kağıttan ortak diskur okuyucu ve annesinin çekmiş olduğu acıları anlatır. Zübeyde Hanım'ı da, baş döndürücü sevilmiş olduğu İzmir'e ve Karşıyaka'nın kalbine gömdüğünü söyler. Zübeyde Hanım'ın ismi da ahit buradaki tesislerde, nikah sarayında, sokaklarda, mahallelerde yaşıyor."