Kahramanmaraş merkezli 11 ilde 43 binin üstünde dirilik kaybı, binlerce insanoğlunun yaralanması ve binaları yıkılmasına hastalık bulunan deprem binaların düz yazı edilmiş bulunduğu mefruşat güvenliğini gündeme getirdi. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi (TOGÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Tarih Bölüm Başkanı Prof. Dr. Alpaslan Demir, Kuzey Anadolu kırık hattı üstünde mevcut Tokat'ta, 1942 Erbaa-Niksar depremi ve alanda tarihte yaşanmış bulunan şişman depremlere dikkat çekti. Demir, Anadolu'nun kırık hatlarının üstünde birlikte coğrafya olduğuna değinerek, “Tarih süresince Anadolu'da meydana mevrut yüzlerce tahripkâr deprem de göstermektedir ki Anadolu'da canlı el depremle yaşamasını bilmeli.

526 senesinde Antakya'da meydana mevrut depremde 250 bin insanoğlu yaşamını kaybetti. 1509 senesinde Amasya, Tokat, Sivas, Çorum ve etrafında başlamış bulunan deprem 45 devir süresince espaslı ve alevli birlikte halde bitmeme etmiştir. Bu depremde en birlikte tomar İstanbul dokunca görmüştür. 5 binden birlikte tomar yaşamını kaybeden vardır. Bu numara o fasıl İstanbul nüfusunun yüzdelik 5'ine balya geliyor. eğer bugünkü nüfusla kıyaslarsak 1 milyon ferdin cansız olması anlamına gelir. Yaşadığımız Tokat şehri de ilkin Niksar-Erbaa hattı deprem kuşağında arazi almaktadır. Nitekim zamanımızda yaşanmış bulunan Kahramanmaraş depreminden önceki Cumhuriyet periyodunun en şişman depremi bulunan 1939 Erzincan depreminde de Niksar-Erbaa hattı ehemmiyetli zayiat yaşadı” dedi.

"Soğuk iklim durgun sayısını artırdı"

27 Aralık 1939'da bulunan Erzincan depreminde, depremin ölümsek tesirini artma faktörlerin başlangıcında mevsimin şita olması ve eksiklik 35'ler derecesinde mahsus antipatik iklim olduğuna dikkat çekici Demir, “Vatandaşların verilen kalmış bulunduğu antipatik iklim koşulları bekâr o anda ölenler düşüncesince değil, hastalanan, vurulan ve katkısız kalanlar düşüncesince de ayrı birlikte karabulut olmuştur. Bölge yollarının kar ile ciltli olması ve yollarda depremin etkisiyle kaymaların meydana gelmesi sarsıntı alanına iane ulaştırılmasına bariyer yapılanma etmekteydi. Ayrıca katar hatlarının da yoz olması Erzurum ve Sivas'tan koruyucu iane trenlerinin Erzincan'a ulaşmasını geciktirmekteydi. Gece bugün 2'de bulunan ve tarz üssü Erzincan bulunan depremin sertliği 7,9 yöresinde ölçülmüştür.

Bu depremde resmi sayılara göre; 32 bin 968 insanoğlu yaşamını kaybetmiş, 116 bin 720 çatı yıkılmıştır. Tokat, Samsun ve Ordu'dan da depremin başlangıç döndürücü şişman bulunduğu ve çabucak insanca yardımların yapılmasının mecburi olduğuna değgin Ankara'ya ayrışık telgraflar çekilmiştir. 27 Aralık 1939 günlü anne üssü Erzincan bulunan 7,9 şiddetindeki şişman deprem Erbaa'da da ehemmiyetli tahribat yapmıştır. Erbaa ile köylerinde bin 659 çatı yıkılmış; kazada 881 durgun ve köylerinde de 15 durgun ve 27 çorlu belirleme edilmiştir. Londra'dan mevrut haberlere göre; Anadolu alevli birlikte depremin meydana geldiği, kimi sismografların iğnelerinin kırıldığı ve bu depremin İsviçre ve İtalya'dan da hissedildiği üzerine bilgiler arazi almaktaydı. Erbaa kazasında 1 Ocak 1940 depreminde 6,2 şiddetinde olup 881 insanoğlu yaşamını kaybetmiştir. 20 Aralık 1942 günlü deprem 7 şiddetindeydi. 500'ün üstünde ahiret yolculuğu yaşanmıştır. 27 Kasım 1943 yıllarında yaşanmış bulunan depremde de 300'e andıran insanoğlu yaşamını kaybetmiştir. Bu depremler sonrası site zemini katı bambaşka birlikte bölgeye göçmek durumunda kalmıştır” sanarak konuştu.

"Ovalar ekincilik içindir"

Demir, zamanı süreçte yaşanmış bulunan depremlerden dersler alınmasının icap ettiğini belirterek, “Teknoloji gelişse de insanoğlunun huy ile başlangıç etmesi belkili değil. İskan dediğimiz fehva deneyim ile oluşmaktadır. Bu sebeple iskân alanlarını ovaların dışına çıkarmamız gerekiyor. Tarihi süreçte yaşanmış bulunan depremlerdeki şişman kayıpların sebebi bu. Tokat deprem kuşağında arazi almaktadır ve ilkin Niksar Erbaa hattı önemli. Burada ilkin ovalar üstünde müesses binaların mefruşat etütlerinin yapılması gerekiyor. Binalar düz yazı edilirken devletin belirlediği kurallara uyulması gerekiyor. Bizim yaşadığımız bu coğrafyada şişman depremin üstünden kısaca 80 sene geçti. Kuzey Anadolu kırık hattı dediğimiz geçek hala çalışan birlikte şekilde. Bu anbean birlikte depreme tedarikli olmamız gerektiği anlamına geliyor. Yani depremin ne devir olacağını bilemeyiz. Ama zamanı proses bizlere gösteriyor ki kılıç kırık hatlarının üstünde birlikte coğrafyada yaşıyoruz. Dolayısıyla anbean deprem olacakmış üzere de bu yaşamı yaşamamız gerekiyor. Kurallara uyduğumuz müddetçe bunda başağrısı olmaz. Ama söylediğim üzere ilkin ovalar ekincilik içindir. Tarihi proses süresince böyledir. Yani oralarda ekincilik yapılmaktadır ve yerleşmeler yamaçlara kurulur. Buna dikkat eylemek gerekiyor. Ama ovaların üstünde kurulan binalarını da şayet yapılacaksa mefruşat etütlerinin dobra yapılması ve deprem yönetmeliğine uyarak da binaların düz yazı edilmesi gerekiyor” ifadelerini kullandı.

Nurhan İçmez - Yunus Çiftci 

HABERİ SİTEDEN OKU...