Şanlıurfa
Şanlıurfa'da mezbahadan alındıktan sonraları toprağa gömülen ve hâlâ sonraları tahminî 2 sene kuruması düşüncesince güneşte bekletilen koç, camız ve sığır boynuzundan meydana getirilen mahsulat gayrimenkul içi ve gayrimenkul dışından uyanıklık görüyor.
Türkiye'deki önemli mızrap ayak tarağı ustalarından 42 yaşındaki Mahmut Çaycı, Şanlıurfa Valiliğine ilişkin ŞURKAV Vakfı bünyesindeki Rızvaniye Külliyesi'ndeki atölyesinde koç, camız ve sığır boynuzlarını rengarenk taraklara dönüştürüyor.
Yaklaşık 20 senedir atılan boynuzları muhtelif işlemlerden geçirerek yapıta muhavvil Çaycı, Bozova Halk Eğitim Merkezi'nde planlı kurslarda sanatını gailesiz nesillere aktarıyor.
Boynuzlardan meydana getirilen natürel mahsulat uyanıklık görüyor
Kültür ve Devlet Sanatçısı Mahmut Çaycı, AA muhabirine, unutulmaya beniz tutmuş bu sanatı tahminî 20 senedir yaptığını söyledi.
Sanatını Şanlıurfa Valiliğinin yardımıyla sürdürmeye çalıştığını tabir fail Çaycı, muhtelif illerde planlı festivallerde ve etkinliklerde bu sanatı tanıtmaya çalıştıklarını belirtti.
Tarağın geçmişinin aşırı eskilere dayandığını özetleyen Çaycı, şu şekilde konuştu:
"Kendi imkanlarımla tarağın tarihini araştırmaya çalıştım. Tarağın geçmişi aşırı eskilere denli gidiyor. Kanaatimce evren mevcut ince ayak tarağı da olmuş. Yaptığımız taraklar boynuzdan baştan sona natürel bulunan ve rastgele birlikte plastik yahut endüstri verim yardımı yok. Keçi, koç, camız ve sığır boynuzlarından yapıyoruz. Genellikle atılan haldeki bu boynuzları mezbahalardan, kasaplardan gerçekleştirme ediyorum. Topladığım boynuzları tahminî 2 sene güneşte kuruttuktan sonraları el işi başlıyorum. Boynuzlar kuruduktan sonraları içre ilik kendinden boşalıyor ve işlenişi hâlâ kolaylaşıyor. Bu ürünlerden başta tarak, bıçak sapı ve muhtelif bezen eşyaları yapıyorum. Bunlar gayrimenkul içre bulunduğu derece gayrimenkul haricinde da uyanıklık görüyor. Gelen havale hesabına Almanya, Hollanda, Fransa, Avusturya ve İskoçya derece devletlere de gönderiyorum."
"Saçta elektriklenme, ilenme yahut kepeklenme yapmıyor"
Boynuzların yapısının inç izi derece birbirinden değişik bulunduğunu vurgulayan sanatkar Mahmut Çaycı, şunları kaydetti:
"Boynuzların yapısı aşırı farklı. Üzerindeki deseni yahut hoşur olması derece nitelikleri oluyor. Bir boynuzdan bir fazla fazla devir birlikte ayak tarağı çıkıyor. Kurumuş boynuzu el işi amade bir duruma getirdikten sonraları presliyoruz hâlâ sonraları da alevde yakarak hâlâ sert bir duruma getiriyoruz. Boynuzdan meydana getirilen taraklar doğal, saça rastgele birlikte ziyanı yok. Saçta elektriklenme, ilenme yahut kepeklenme yapmıyor."
Çaycı, plastik yahut endüstri tipi tarakların saçta kırılma, elektriklenme ve kepeklenme yaptığını öne sürerek, "Bunun beraberinde bu kemikten yahut boynuzdan mahsulat bizim kültürümüzü yansıtıyor. Annelerimizin, bacılarımızın çeyizinde bulunurdu. Her evde bu ürünler ile ilgilendiren kesinlikle birlikte anı vardı. Gelip burada bunu gördüklerinde 'benim annemde yahut ninemde de vardı' diyerek söylüyorlar. Bu sanatı ömrüm bulunduğu sürece yaşatmaya çalışacağım. Bu bizim kültürümüz, kültürümüzün kaybolmasına gönlüm el vermiyor. Bunu neşelendirmek düşüncesince el terbiye merkezindeki kursta gailesiz nesillere öğretiyorum." diyerek konuştu,
Boynuzdan ayak tarağı yapmayı öğrenen Çaycı'nın 12 yaşındaki çırağı Ömer Özkan de eğitiminin beraberinde sanat da öğrendiğini belirterek "Daha evvel sokakta rastladığım boynuzların hakeza dobra ürünlere dönüştüğünü gitmek beni hayrete düşürdü. Ustamdan aşırı bilinçlilik öğreniyorum. Gelecekte elleme birlikte sanatkar olup ego de ustam derece bunu doğacak nesillere inşallah aktarırım." ifadesini kullandı.