TBMM
TBMM Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon Başkanı Bekir Bozdağ, komisyonu toplantıya çağırdı. Yarın toplanacak komisyonda, Güzel kendince terör örgütü üyeliğiyle alakalı hazırlanmakta bulunan dü fezlekeyi görüşülecek.
Karma Komisyona, 252'si 26. Yasama Dönemi'nden devralınan iktisap etmek az daha yekûn 1487 dokunulmaz tezkeresi gönderme edildi. Bunlardan 75'i muhtelif nedenlerle iadeli edildi.
Yasama dokunulmazlıklarının kaldırılmasına bağlı fezlekelerin gündeme alınmasındaki süreç, mevzuata mucibince beş altı etapta işliyor.
Hakkında kabahat isnadı bulunan milletvekillerinin dokunulmazlığının kaldırılıp kaldırılmamasına bağlı istemler, Adalet Bakanlığına sunuluyor. Bakanlık, istemi gerekçeli ortak yazıyla Cumhurbaşkanlığına, Cumhurbaşkanlığı ise TBMM Başkanlığına iletiyor.
Meclis Başkanlığına mevrut fezlekelerin gündeme alınmasındaki süreç, İçtüzüğe mucibince işliyor. Milletvekili dokunulmazlığı, İçtüzüğün "Yasama Dokunulmazlığı ve Üyeliğin Düşmesi" başlıklı dokuzuncu kısmının "yasama dokunulmazlığı" madun başlıklı ortak numara bölümünde düzenleniyor. Buna göre, ortak milletvekilinin dokunulmazlığının kaldırılması ile alakalı istemler, TBMM Başkanlığınca "Gelen Kağıtlar" sıralamasında yayınlanarak Anayasa ve Adalet Komisyonu Üyelerinden Kurulu Karma Komisyona devretme ediliyor.
Söz konusu özet ile Meclis'teki bulunan fezlekeler, gönderme edildikleri Karma Komisyonda bekletilebiliyor ve ya komisyonda gündeme alınabiliyor. Fezlekelerin gündeme katılması biçiminde proses başlıyor. Karma Komisyon toplanıyor ve ne fezlekeye ilişik dosyayı değerlendireceğine değişmeyen veriyor.
Karma Komisyonun Başkanı, Başkanvekili, Sözcü ve Katibi, Anayasa Komisyonunun Başkanı, Başkanvekili, Sözcüsü ve Katibi oluyor.
Hazırlık Komisyonu kuruluyor
Karma Komisyon Başkanı, dokunulmaz dosyalarını aramak az daha herhangi ortak politik partinin Hazırlık Komisyonuna verebileceği üyeleri arasından kura şekli ile 5 üyeli ortak Hazırlık Komisyonu teşekkül ediyor. Hazırlık Komisyonu, kendine duyurulmayan oyla ortak reis bey ve sözcülük vazifesini de meydana getirecek ortak yazman seçiyor. Hazırlık Komisyonu, kurulduğu andan itibaren en geç 1 ay içre dosyayı inceleyerek raporunu hazırlıyor. Bu komite dört başı mamur kağıtları inceleyip icabında o milletvekilini dinliyor fakat delil dinleyemiyor.
Hazırlık Komisyonu, teşri dokunulmazlığının kaldırılması anlamında değişmeyen alırsa dosya Karma Komisyona devretme ediliyor. Karma Komisyon da 1 ay içre Hazırlık Komisyonu raporunu ve eklerini görüşerek sonuçlandırıyor.
Karma Komisyon, dokunulmazlığın kaldırılmasına yahut kovuşturmanın mebusluk sıfatının sona ermesine denli ertelenmesine değişmeyen veriyor. Karma Komisyon kovuşturmanın ertelenmesini kararlaştırmışsa bu yöndeki tutanağı Genel Kurulda okunarak bilgiye sunuluyor. Bu tutanağa milletvekilleri kabilinden 10 gündüz içre itiraz edilmezse kesinleşiyor, itiraz edilmesi biçiminde ise anlatım Genel Kurul gündemine alınıyor. İtiraz edilmeyen dosyalar Cumhurbaşkanlığına gönderiliyor.
Dokunulmazlığın kaldırılması yönündeki Karma Komisyon raporları, direkt Genel Kurul gündemine giriyor. Genel Kurul, tutanağı ikrar ederek dokunulmazlığın kaldırılmasını kararlaştırabileceği gibi, tutanağı reddederek yargılamanın devre sonuna ertelenmesine de değişmeyen verebiliyor.
Kovuşturma müeccel ve bu değişmeyen Genel Kurulca kaldırılmamış ise devre düzeltilmiş olsa caba mebusluk sıfatı bitmeme etmiş olduğu sürece alakalı kendince takibat yapılamıyor.
Genel Kurul aşaması
Milletvekillerine dağıtılan Karma Komisyon raporu, Genel Kurulda okunarak görüşülüyor. Biri lehte başkası de aleyhte iktisap etmek üzere, dü saylav anlatım üstünde mülakat yapıyor. Fezlekesi bulunan saylav isterse Hazırlık Komisyonunda, Karma Komisyonda yahut Genel Kurulda zat savunmasını yapabiliyor ve ya ayrıksı ortak saylav arkadaşına defans yapması düşüncesince bu hakkını verebiliyor. Söz ve defans talebi yok ise görüşmeler tamamlanıyor. Daha sonradan Karma Komisyonun teşri dokunulmazlığının kaldırılmasına ilişikli tutanağı oylamaya sunuluyor. Genel uygulamaya mucibince bariz oylama yapılıyor. Genel Kurulda dokunulmazlıkların kaldırılmasına bağlı oylamada, değişmeyen kâfi sayısı (151) ehliyetli oluyor.
Her saylav ve dosya düşüncesince ayrı oylama yapılıyor
Genel Kuruldaki oylamada, herhangi ortak saylav ve özet düşüncesince ayrı oylama yapılıyor. Bir saylav kendince dü dosya var ise dü dosya değişik oylanıp karara bağlanıyor. Dokunulmazlık ne dosya kendince kaldırıldıysa sadece o özet kendince muhakeme yapılabiliyor. Milletvekilinin devre sonuna bırakılan dosyası ile alakalı dokunulmazlığı bitmeme ediyor.
Genel Kurul kararından sonradan milletvekilinin dokunulmazlığı, bahis konusu dosya düşüncesince bertaraf oluyor.
Meclis Başkanlığı, dosyayı Cumhurbaşkanlığı yoluyla Adalet Bakanlığına gönderiyor. Bakanlık da dokunulmazlığı kaldırılan saylav kendince gereğinin yapılması düşüncesince dosyası alakalı savcılığa devretme ediyor. Savcılık da dosyanın ulaşmasının arkası sıra soruşturmaya kalmış olduğu yerden bitmeme ediyor, bahis konusu milletvekilini tutuklanması isteğiyle mahkemeye de gönderme edebiliyor ve ya tutuklanmadan yerine yargılanmasına da bitmeme edebiliyor.
Dokunulmazlığı kalkıyor ama mebusluk bitmeme ediyor
Bir milletvekilinin dokunulmazlığının kalkmasıyla mebusluk düşmüyor, bitmeme ediyor. Milletvekili aylığını almaktadır ve öbür içtimai haklarından yararlanıyor. Tutuklanmamışsa Meclise gelmiş şekilde teşri çalışmalarına da katılabiliyor. Bir yurttaş tutuklanmadan yerine kesinlikle hayatını sürdürüyorsa saylav de o biçimde emek vermek yaşamına bitmeme edebiliyor.
Ancak saylav ile alakalı ukubet kesinleştikten sonradan Genel Kurulda okunuyor ve o devir mebusluk düşürülüyor.
Milletvekilinin teşri dokunulmazlığının kaldırılmasına yahut milletvekilliğinin düşmesine değişmeyen verilmesi halinde, Genel Kurul kararının alındığı tarihten itibaren 7 gündüz içre alakalı saylav yahut ortak öbür milletvekili, kararın Anayasaya, kanuna yahut İçtüzüğe aykırılığı iddiasıyla bozma düşüncesince Anayasa Mahkemesine başvurabiliyor. Anayasa Mahkemesi, bozma istemini 15 gündüz içre stabil karara bağlıyor.