Kampala
Resiflerde takdir gerçekleştirmek neredeyse Ada'ya mevrut 2 ilmî araştırı gemisi ve beraberindeki mürettebat, Chagos Adaları’na 14 Şubat'ta çıkarak planlı müşterek törenle Morityus bayrağı dikti.
Morityus Birleşmiş Milletler (BM) Büyükelçisi Jagdish Koonjul ve adalardan seneler evvela eşkin edilen yerlilerin de katılmış olduğu sembol ağaç töreni, Morityus ile İngiltere arasındaki ada krizinin baştan alevlenmesine hastalık oldu.
Morityuslu yetkililer, İngiltere’nin, adaların kontrolünü kendilerine bırakmaları icap ettiğinin altını çizerken, İngiltere, çekileceği lafına karşın bölgedeki kontrolüne bitmeme ediyor.
Bayrak ağaç töreninde mütekellim Büyükelçi Koonjul, “Bizim düşüncesince baş döndürücü hissî müşterek an ve baş döndürücü zamanı müşterek devir zira özlük bölgemize hükmedebiliyoruz.” dedi.
Törene ünlü derece gönderen Morityus Başbakanı Pravind Jugnauth ise "Morityus, topraklarının bu bölümüne önceki kat müşterek deniz düzenledi. Bu zamanı ziyaretin müşterek parçası olamadığım düşüncesince üzgünüm. Chagossian kardeşlerimizin rastgele müşterek ecnebi (İngiliz) refakatçisi yapılmaksızın mevlit yerlerine yolculuk edebilmelerinden baş döndürücü memnunum.” ifadesini kullandı.
Chagos yerlileri 1967’de adalardan güçlükle çıkartıldı
Tanzanya ile Endonezya arasında, Maldivler’in kestirmece 500 kilometre güneyinde, Hint Okyanusu’ndaki 60’tan müşterek tomar adadan ve 7 mercan balığı balığı atolünden oluşan Chagos Takımadaları’na 18'inci asrın sonlarında Fransızlar gelmiş şekilde Hindistan cevizi tarlaları kurdu.
Fransızlar evvela Senegal’den şimdi sonradan Madagaskar, Mozambik ve Hindistan’dan getirdikleri köleleri bu tarlalarda çalıştırdı.
Adalar 1814’te İngiliz egemenliğine girerken Soğuk Savaş yıllarına denli iri seviyede boşlama edildi.
İngiltere, 1965'te Chagos Adalarını Morityus ve Seyşeller’den ayırdı.
1967 ve 1973 yıllarında 1500 yabanlık yerel kişi Ada'dan güçlükle çıkartıldı. Bazıları Morityus’a, birileri Seyşellere ve birileri da İngiltere’ye yerleştirildi.
Daha sonradan Birleşik Krallık hükümeti, şahısların adalara baştan yerleşmesini mâni olmak düşüncesince kanun çıkarttı.
İngiltere ve Amerika 1966'da üs ihdas etmek düşüncesince anlaştı
İngiltere ve ABD, 1966’da Diego Garcia’da kuma müşterek askeri organizasyon ihdas anlaşması imzaladı. Aynı sene üs açıldı fakat 2016’da anlaşmanın 2036'ya denli uzatılması sonucu alındı.
Morityus, İngiltere’nin adalardan çekilmesini istiyor
Bağımsızlığını 1968'de anons fail Morityus, Chagos Adaları’nı toprakları namına onama ediyor.
Uluslararası Adalet Divanı da 2019'da Morityus'un dekolonizasyonun kanuni namına gerçekleştirilmediğini tamlayan müşterek talebini müspet karşılayarak Chagos Takımadaları’nı Morityus’tan ayırmanın halkın engellenmeyen ve asıl iradesine dayanmadığını açıkladı.
BM, İngiltere’nin altı maaş müşterek müddet içre takımadalardan çekilmesini emreden müşterek sonucu İngiltere, ABD, Avusturalya, İsrail, Maldivler ve Macaristan ve İngiltere'nin erinç oyuna karşın 110 oyla onama etti.
İngiltere ise BM’nin sonucuna uymadı.
CIA'nın azap üssü namına kullanılmaktadır iddiası
İngiltere’nin BM Büyükelçisi Karen Pierce, Diego Garcia’daki askeri üssün, Morityus müdahale müttefikleri ve dostları alanda emin ve emin tutmada dirimsel müşterek gösteriş oynadığını savundu.
Bazı raporlara uyarınca ise üssün CIA çeşidinden 11 Eylül saldırılarının arkası sıra şüphelilere azap gerçekleştirmek düşüncesince kullanıldığı öne sürüldü.
İngiltere, 2020'de bundan böyle defans amaçları düşüncesince lüzumlu olmadığında, bölgenin egemenliğini Morityus’a bırakacağını söyledi. Birleşik Krallık şu an Morityus, Seyşeller ve İngiltere’de canlı Chagoslulara anlaşma kaynaklarını ıslah etmek düşüncesince kestirmece 40 milyon sterlinlik dayanak sağlıyor.