Genetik yanında kırgınlık bulunan ve derinliğine süredir Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde görülmeyen talasemi (Akdeniz Anemisi) rahatsızlığı gine yükselişe geçti. Konuyla ilgilendiren Yakın Doğu Üniversitesi Sürekli Tıp Eğitimi Koordinatörlüğü, Kıbrıs Türk İnsan ve Klinik Genetik Derneği ile Thalassaemia Derneği'nin iş donanmasında planlı “Unutulan Genetik Miras: Talasemi” çalıştayında hastalıkla ilgilendiren şimdiki detayları paylaşan uzmanlar, seneler süresince mütebeddil içtimai ve kültürel binanın talasemi sayılarını gine canlandırdığını vurguladı.
Çalıştaya eklenen KKTC Cumhurbaşkanı Ersin Tatar da ilmî açıdan çaresi mevcut yanında çor bulunan Akdeniz Anemisinin mütebeddil içtimai şartlar ve kültürel yapılar, mevrut göçler üzere nice sebeple çoğalma gösterdiğine değinerek, soy sop sahibi iktisap etmek talip tamamı bireylerin talasemi testini yaptırması icap ettiğini belirtti.
Talasemiye ‘hastalık' buyurmak istemediğini tamlayan Cumhurbaşkanı Tatar, “Thalassaemia Merkezi'nin ve akabindeki meydana getirilen tamamı çalışmaların insanlığa imge kendisine şişman izler bıraktığını söyleyerek, “Eşitliğin temel alındığı bu ülkede hacısı hocası denk yaşayarak mevcud imkanlardan yararlanmalıdır. Bu sebepten icap mevki hastanelerinde gerekse hususi hastanelerde bu çeşit teşhislerin konulması ve önlemlerin katılması düşüncesince lazım gelişigüzel şeyi yapıyoruz” dedi.
“Talasemi önlenebilir kalıtım bilimi yanında hastalıktır”
KKTC Sağlık Bakanı İzlem Gürçaç ise çalıştayda yaptığı konuşmasında talaseminin önlenebilir kalıtım bilimi yanında çor bulunduğunu tabir etti. Kuzey Kıbrıs'ta talasemi hastalığının baş döndürücü ağır şartlar altında başladığını hatırlatan Bakan İzlem Gürçağ, bu proses süresince nice ailenin tanılama ve otama farkında olmadığını da belirtti. Bakan İzlem Gürçağ, “Kuzey Kıbrıs'ta 150 talasemi geniş önerme hastası var. Ancak talasemi intermedia ve kalıç hücreli anemi hastalarını da bu sayıya katarsak, merkezde otama gören toplamda 225 hastamız bulunuyor” dedi.
“Değişen içtimai ve kültürel bina hikâye sayılarını arttırdı”
Bakan Gürçağ, 1980'de fasile yasasındaki ayrım ile baş başa talasemi testlerinin evliliklerden ilk zorunlu bulunduğunu ve böylecene Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin tamamı talasemi rakamlarını sıfıra indirdiğini söyledi. Yıllar süresince mütebeddil içtimai ve kültürel yapıyla talasemi sayılarının gine canlandığını kail Bakan Gürçağ, “İlgili hekimlerle toplantılar yapıldı ve lazım bilgilendirmeler yapıldı. Thalassaemia Laboratuvar'ının modernize edilmesi düşüncesince lazım cihazların bir fazla aşırı fiş yanında bölümü da ısmarlama edildi. Türkiye Cumhuriyeti çeşidinden bağış edilen HPLC aleti da en geç Kasım kocaoğlan arasında hizmete sunulacak” dedi.
“Herkes lazım taramalardan geçmeli”
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde 2001'den itibaren talasemiyalı yanında soy sop doğmadığını tabir fail Kıbrıs Türk Tabipleri Birliği Başkanı Dr. hasret Gürkut, “Globalleşen evren ve huruç ederek kalan insanoğlu nüfusuyla baş başa kalıtım bilimi havuzumuz çeşitlendi. Bizler ne denli muvaffakiyet sağlamış olsak da daima mütebeddil kalıtım bilimi havuzumuz sayesinde mücadeleyi katiyen bırakmamalıyız” dedi. Dr. hasret Gürkut, mevcutta mevcut talasemi hastalarının ve sırtçı bulunan şahısların ihtiyaçlarının izleme edilmesi ve belki dahilinde bulunan her insanın lazım taramalardan geçmesi mevzusundaki ciddiyete değindi.
“Son senelerde talasemili doğumlar baştan başladı”
Thalassaemia Derneği Başkanı Çiğdem Beşevlerli ise konuşmasına talasemi hastalarının korunması ve güzel otama almasının sağlanması icap ettiğini belirterek, 1980'de mütebeddil fasile yasası ise dünyaevi önceleri meydana getirilen talasemi testinin zorunluluğunu hatırlattı. Dünya genelinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ismini tarihe yazarak, talasemi doğumları sıfırlamıştı” diyen Beşevlerli, “Yeni verilere mucibince mütebeddil içtimai yaşam, fasile yaşantısı, mevrut göçler dolayısıyla talasemi doğumlar baştan başladı” niteleyerek konuştu.
Talasemi tevellütlü bireylerin yaşamış bulunduğu zorluklardan da bahseden Beşevlerli, “Toplumumuz çeşidinden unutulan talasemi doğumlar en baş döndürücü da talasemi bireylerinin canını acıtıyor. Çünkü talasemi bireyi iktisap etmek havadan değildir. Zorlu yanında otama süreci olmasının yanı sıra, nice aut etkenler de talasemi fertleri yıpratıyor” dedi.
Yakın Doğu Üniversitesi Sürekli Tıp Eğitimi Koordinatörü Doç. Dr. Mahmut Çerkez ise Yakın Doğu Üniversitesi Hastanesi'nin acemi batın teknolojilerle donatılmış tıbbi kalıtım bilimi tanılama laboratuvarında, 400'e yaklaşan ayrımlı kalıtım bilimi imtihan ile hastalara görev verildiğini söyledi.
