Edirne
Tarihi Kırkpınar'ın unutulmayan adları seneler geçse de namlarıyla efsanelerini geleceğe taşıyor.
Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşleri'nin efsaneleşen pehlivanları, bazısı devir Er Meydanı girişinde müşterek heykelle, bazısı devir müşterek cazgırın manisiyle, bazısı devir müşterek başpehlivanın kündesiyle akıllara geliyor.
Cazgırın feyyaz sesiyle "Üç beniz minareden ezan sesi midir gelen, yok ise kırk davulun sesi mi? Yoksa Koca Yusuf mudur gelen? Sarayiçi Kırkpınar kaynıyor, Adalı mıdır gelen? Hayde bre Aliço uyuyor musun? Kıran kırana güreşler mevcut duymuyor musun?" niteleyerek tribünleri coşturarak yad etmiş olduğu efsane isimler, namlarıyla adından uydurma ettirirken, dinç güreşçilere de gösteriş manken oluyor.
Tarihi Kırkpınar Yağlı Güreşleri'nin 661. randevusu 1 Temmuz Cuma haset Sarayiçi Er Meydanı'nda başlayacak.
Minik güreşçilerin peşrevleri sonrası güreşe tutuşmalarıyla başlamış olacak organizasyon, 3 Temmuz Pazar haset başpehlivanın seçileceği güreşlere derece bitmeme edecek.
İki binin üstünde pehlivanın arak dökeceği dualı çayırda kispeti giyen gelişigüzel güreşçi, adları hala nazikâne anılan unutulmazları anarak güreşe tutuşacak.
Kırkpınar'daki yüzyıllar esbak ruhla çayıra çıkan gelişigüzel güreşçi efsaneleştirdiği adları anarak yağlanıyor ve rakibiyle güreşirken müşterek çağ kendisinin de Kel Aliço, Koca Yusuf, Adalı Halil, Kurtdereli kabil anılması hayaliyle el art çekiyor.
Kırkpınar'ın yanında hayattaki güreşleriyle de efsaneleşmiş adlar şöyle:
Kel Aliço
1844 senesinde Plevne'de doğdu. Deliorman bölgesinin kaba havasıyla güçlenen Kel Aliço, Kırkpınar'da estirdiği iklim dolayısıyla sarayın dikkatini çekti.
Sultan Abdülaziz'in pehlivanı Kavasoğlu İbrahim'e dobra müşterek rakip bulunması neredeyse başlatılan çalışmayla saraya gitti, güreşteki mahareti yardımıyla saray başpehlivanı oldu. Kel Aliço, melik Abdülazizle de güreşti.
Kırkpınar'da başpehlivanlığı 27 defa fevk üstüne üstlük hiç kimseye kaptırmadı. "Ustaların ustası" namıyla aşina Kel Aliço, Kırkpınar'da görüngü bulunan efsanelerin en ünlüsüdür. İnatçılığı ve acımasızlığıyla müşterek namı da cani bulunan Kel Aliço, el art ve çalkı ustasıdır.
Çırağı Koca Yusuf'un düzlük okumasıyla akıbet meydana çıkışında Kel Aliço'nun yaşı 70, çırağı Koca Yusuf'un yaşı ise 45'ti. Yaşına karşın levent boylu müddet güreş tuttuğu çırağını yendi. Koca Yusuf'un elini öpmesi ile güreşte jübilesini o çağ yaptı.
Saçının azlığından çevre "kel", güreşteki şiddetinden "gaddar" şekilde adınla Kel Aliço, 75 yaşlarında şimdi sonradan ismi verilecek İpsala'nın Kel Aliço Pehlivan köyünde ölüm etti.
Koca Yusuf
Bugün Bulgaristan sınırları içinde küsurat Şumnu nahiyesinde 1857 senesinde doğdu. Atadan güreşçi Yusuf pehlivan, Dursun güreşçi ve Kel İsmail'den geçmiş güreş eğitimini aldı.
Kırkpınar'a geçmiş defa 1882 senesinde katıldı. Namı arttıkça hem Fransa aynı zamanda Amerika'da güreşlere çağırma edildi, orada da meydanı rakiplerine elverişsiz fail Koca Yusuf, 1898'de Amerika'daki güreşten dönerken binmiş olduğu geminin Sable Adası'nda batması kararı hayatını yitirdi.
"Türk kabil güçlü" lafı Koca Yusuf'un güreşlerini seyreden Fransızların deyimleri arasına girdi.
Adalı Halil
Edirne'nin Adaiçi bölgesindeki Kilise köyünde 1866 senesinde doğan Adalı Halil, harman durumunda akranlarını yenerek başladığı güreşinde evvela karye deri meydanlarında şimdi sonradan da Kırkpınar meydanında epope gösterdi.
Kel Aliço'yla 5,5 vakit icra ettiği güreş, namına Aliço'nun çırağı olmasında başarının kapısını araladı. Ondan öğrendiği taktiklerle hem emlak içi hem emlak haricinde meydanı rakiplerine elverişsiz etti, 18 defa Kırkpınar Başpehlivanı oldu.
"Sultanın Aslanı, Edirne Aslanı" unvanları yakıştırılan Adalı Halil, Koca Yusuf'un estirdiği derya baş döndürücü namı bitmeme ettirdi. Paris ve Viyana'daki ünlü güreşlerinin yanında Şikago'da rakibinin kemiğini kırmasıyla şimdi da ünlendi.
Güreşi bırakması sonrası Edirne Tütün İdaresi'nde müstahdemlik önleyen Koca Yusuf 1927'de ölüm etti.
Kurtdereli Mehmet
Kurtdereli Mehmet, Osmanlı topraklarından bulunan bugünlerde Bulgaristan sınırlarındaki Tırnova'da 1872 senesinde doğdu.
Adalı Halil ve Kara Osman'ı 1899 Kırkpınarı'nda yenerek başpehlivan oldu. Kurtdereli Mehmet, Avrupa’da da güreşti, evren şampiyonu oldu.
Sultan 2. Abdülhamit ve Sultan Mehmet Reşat'ın madalya ile ödüllendirdiği Kurtdereli, 1911 senesinde Taksim Talimhane Güreşlerinde hastalıklarına karşın İngiliz, Hollanda ve Macar güreşçileri yenerek "Cihan Şampiyonu" unvanını kazandı. Son güreşlerini bu yılda önleyen Kurtdereli, kispetini Kabe'ye müşterek güreşçi tarafından yollayıp er meydanlarından çekildi.
Güreşten sonradan başhakemlikler önleyen Kurtdereli'nin 1931 senesinde Anadolu Ajansı'na verdiği mülakatta "Güreşirken eksiksiz Türk milletini arkamda hisseder ve onun şerefini arkalamak düşüncesince gelişigüzel şeyi yapardım." laflarını okuyan Cumhuriyetin Kurucusu Büyük lider Mustafa Kemal Atatürk, Kurtdereli'ye yazdığı övme meşbu betik ve 1000 liralık servet ödüllü zarfı namına Salih Bozok ve Kılıç Ali ile ulaştırdı.
Kurtdereli, Büyük lider Atatürk'ün mektubunu cezaevi yaşlarıyla okur.
Namlı bu pehlivanların haricinde büyük cüssesiyle anılan Filiz Nurullah, Hergeleci İbrahim, Çolak Mümin Molla, Er Sultan, Filibeli Kara Ahmet, Hançoğlu İbrahim, İpçi Hüseyin, Kara Ahmet, Katrancı Mehmet, Kavasoğlu İbrahim, Kazıkçı Kara Bekir, Nakkaşlı Eyüp, Şamdancıbaşı Kara İbo da hala güreş taktikleri ve kişilikleriyle güreş toplumunda konuşulan isimlerden.
