Şanlıurfa
Tarım ve hayvancılıkta dünya ekonomisine ehemmiyetli katkıda mevcut Doğu ve Güneydoğu Anadolu kentleri, insanoğlu kuvvetiyle de üretime dayanak noktası veriyor.
Tarım alanlarının büyüklüğü açısından Konya ve Ankara'dan sonradan üçüncü tam toprak düzlük Şanlıurfa'da da birtakım aileler geçimlerini memleketinde sağlarken, baş döndürücü sayıda karı de konutlarını geride bırakıp Adana'dan Konya'ya, Mersin'den Ordu'ya, İzmir'den Sakarya'ya, Kütahya'dan Bursa'ya denli Türkiye'nin ciharıyek köşesine tedricen toprak ve bahçelerde çalışıyor.
Gittikleri yerlerde pamuk, yerfıstığı, soğan, sarımsak, kayısı, karpuz, şeker hastalığı hastalığı pancarı, patates, çilek, biber, fasulye, ayçiçeği, domates, elma, üzüm ve fındık denli mamüllerin hasat yahut çapalama işlerini fail işçiler, kurmuş oldukları çadırlarda memleket hayatı ve teknolojiden ırak berhayat olgunlaşmak mecburiyetinde kalıyor.
Televizyon ve radyoyu kendileri düşüncesince baş döndürücü gösterişli gören tarım işçilerinin bu hayat koşullarından evlatları da etkileniyor. Kavurucu hamam altında günde arada nezdinde 12 sayaç idman mecburiyetinde küsurat tarım işçileri, gittikleri yerlerdeki işlerini tamamladıktan sonradan memleket değiştirerek mevsimine gereğince ikinci, ayrıca üçüncü ürünün hasadına katılıyor.
Her sene hanuman ayından itibaren başladıkları yolculukta önceki durakları Çukurova bulunan tarım işçileri, burada seralarda ve lamba karpuzu fidesi ekiminde çalışıyor, peşi sıra yerfıstığı hasadı düşüncesince Osmaniye'ye, soğan hasadı düşüncesince Amik Ovası'na, hububat, pancar, nohut ve kumpir hasadı düşüncesince İç Anadolu'ya, domates hasadı düşüncesince Ege'ye, sarıerik hasadı düşüncesince Malatya'ya peşi sıra fındık hasadı düşüncesince Karadeniz'e gidiyor.
Sabahın önceki ışıklarıyla çadırlarından çıkıp tarlaların alternatifini markajcı tarım işçilerine, çoğu kez evlatları da zevcelik ediyor. Gittikleri alanlarda cilt yahut konteynerlerde küsurat işçilerin ağızlarından çıkan eş uydurma ise "Ekmek parası için" oluyor.
Tarım işçileri, akıbet senelerde Antalya ve Mersin'e de seralarda idman düşüncesince gidiyor.
"Türkiye'de 2 milyona yaklaşan mevsimlik gezici tarım işçisi var"
Harran Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Bölgesel Coğrafya Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Sedat Benek, AA muhabirine, mevsimlik tarım işçiliği ve huruç dair derinlemesine senelerdir bilimsel niteliği bulunan icraat yürüttüğünü söyledi.
Dünya genelinde tarım sektöründe 1,1 bilyon bireyin iş gücüne gerekseme duyulduğunu, bunun 450 milyonunun mevsimlik tarım işçisi gücünden karşılandığını tamlayan Benek, "Türkiye'de istihdam edilen kısaca 32 milyon insandan 5-6 milyonu tarım sektöründe toprak almaktadır. Bunun 2 milyona yakınını ise mevsimlik gezici tarım işçileri oluşturuyor." dedi.
Benek, mevsimlik gezici tarım işçilerinin özlük içlerinde dü gruba ayrıldığını dile getirerek, "Biri yerel anlamda, kısaca özlük civarında gücün evini vazgeçme ederek devrinin şişman nezdinde tarafını tarımda, çalışacağı tarlada geçirenler. Diğeri ise ailesiyle il dışına çıkanlar ki bu ehemmiyetli nezdinde sayıdadır. Yılın 5 ila 8 ayını özlük evleri ve illeri haricinde eylemek düşüncesince yola çıkarlar. Sadece nezdinde yöreye de gitmezler hareketli nezdinde hayat sürdürürler. mesela Malatya'ya kayısıya şimdi sonradan Karadeniz'e fındığa, İç Anadolu'da şekerpancarına, Çukurova'da pamuğa, Akdeniz'de narenciyeye, Ege'de ise üzüme giderler. Yani senenin az şimdi şişman nezdinde tarafını özlük hayat alanları haricinde geçirirler." niteleyerek konuştu.
Mevsimlik gezici tarım işçilerinin gelişigüzel sene okullar kapanmadan bütün karı fertleriyle bulundukları noktayı vazgeçme ettiklerini kail Benek, şöyleki bitmeme etti:
"O sebeple elimizde sayıya bağlı açık nezdinde data bulunmaz fakat pandemiyle beraberce sayıya azda olsa erişilmiş durumdadır. 2020'de il dışına genişlemek mecburiyetinde küsurat mevsimlik tarım işçileri pandemiden affedilmiş kapıldı ve müsaade alarak il dışına çıktılar. Bu anlamda bakılınca da nezdinde eksilme oldu, kısaca tasalı olanlar o anda Kovid-19 olanlar nezdinde bölümü gidemedi gücün buna karşın 2020'de resmi müsaade alarak Şanlıurfa dışına çıkan karı sayısı 27 bin civarındadır. Tüm karı bireyleri müdahale edildiğinde ortaya çıkan resim 160-170 bin tarım işçisine karşılama ediyor. Şanlıurfa'da bütün karı bireyleri müdahale edildiğinde mecmu sayının 300 bin bulunduğunu söyleyebiliriz."
"Mobilite nezdinde hayattan bahsediyoruz"
Prof. Dr. Benek, Türkiye genelinde mevsimlik tarım işçisi dair müşteri ve donör alanların açık ortaya çıktığını dile getirerek şunları söyledi:
"En baş döndürücü Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri, özelikle Güneydoğu illeri en nezdinde tomar mevsimlik tarım işçisinin bulunduğu semt namına karşımıza çıkıyor. Kısmen İç Anadolu Bölgesi'nde de bulunduğunu söyleyebiliriz. Mevsimlik tarım işçisi düzlük yerler ise Karadeniz fındık, İç Anadolu şekerpancarı, Çukurova hav ve başka sebzeler, Ege'de üzüm denli ürünler... Göç veren ve düzlük alanlarda hakeza nezdinde mobilizasyon var. Yani mobilite nezdinde hayattan bahsediyoruz. Gelişmiş devletlerde mevsimlik tarım işçisi mobilizasyona geçe baş döndürücü kaba ve açık nezdinde biçimde dallar müdahale edilmez gücün Türkiye'de baş döndürücü açık ve açık nezdinde biçimde karı bireyleri bütünü müdahale edilir. Yani daha kapanmadan dallar okuldan alınır ve yollara düşülür.
Dolayısıyla Türkiye'de 5-6 milyon insanoğlu tarım sektöründe çalışırken, hem yerel hem gezici namına bakılınca 2 milyona yaklaşan nezdinde mevsimlik tarım işçisi verisi var. Bu anlamda dikkati çekici il de Şanlıurfa'dır. Şanlıurfa'nın bu denli efdal olması hakkıyla düşündürücüdür. Çünkü tarım potansiyelinin en efdal bulunduğu illerden biri."
Gezici tarım işçilerinin emek vermek takvimi
Çoğunluğu Şanlıurfa'dan kazanmak bunun şeklinde Güneydoğu'dan Türkiye'nin ciharıyek yanına çalışmaya revan gezici tarım işçileri, bütün yılı az şimdi memleketlerinin haricinde fiilen geçiriyor.
Şanlıurfa, Mardin, Şırnak ve Diyarbakır ile Trakya bölgesi dışardan mevsimlik tarım işçisi toprak kayması almazken, bu illerden Türkiye'nin ciharıyek yanına işçi gidiyor.
Gezici tarım işçilerinin emek vermek takvimi ise şöyle:
Ocak: Karpuz fidesi ekimi (Adana)
Şubat: Brokoli, Karnabahar (İzmir)
Mart: Erik (Mersin)
Nisan: Şeftali, çilek (Mersin), soğan (Hatay), turp (Osmaniye), erik (Manisa), şeker hastalığı hastalığı pancarı çapa işlemi (Kırşehir), domates-salatalık (Adana), domates, kapya biber, çilek, turşuluk biber (Çanakkale)
Mayıs: Karpuz, patates, soğan, şeftali (Adana), soğan (Osmaniye), kiraz (Manisa), çükündür çapalama ve söküm (Erzincan-Yozgat), kiraz (Çanakkale), kiraz, şeftali (Balıkesir), fasulye (Bursa)
Haziran: Ayçiçeği, sarımsak, çükündür (Aksaray), kiraz (Adana), kayısı, karpuz, kavun (Mersin), enginar (Sakarya), sarıerik (Manisa), kayısı, lamba karpuzu (Iğdır), şeftali, elma (Çanakkale), domates ve görgüsüz (Bilecik), biber, bezelye, soğan (Bursa), sarımsak (Aksaray), soğan, sarımsak (Gaziantep)
Temmuz: Kayısı (Malatya), tahıl (Konya), göveri ve semere (Afyonkarahisar), üzüm (Mersin), mazot mısırı, soğan (Sakarya), domates, biber (İzmir), domates, şeftali (Manisa), domates (Bitlis), biber, karpuz, marul, şeftali (Bilecik), domates, kumpir (Bursa), kiraz, bezelye (Afyonkarahisar) sarımsak (Kahramanmaraş), sarıerik (Elazığ)
Ağustos: Fasulye, çükündür (Karaman), turunçgiller (Adana-Mersin), fındık (Sakarya-Düzce-Samsun-Giresun-Ordu-Trabzon), üzüm (Manisa), ayçiçeği, domates (Kayseri), nohut, ayçiçeği, soğan, şeker hastalığı hastalığı pancarı (Yozgat), kumpir ve soğan (Amasya), karpuz-kavun (Muş), nohut (Kütahya), elma, badem, domates, biber (Balıkesir), haşhaş (Eskişehir), gün çiçeği (Bursa), mobilyasız fasulye (Konya), tohumluk ve eğlencelik gün çiçeği (Aksaray), fasulye (Karaman), domates (Kahramanmaraş), biber (Gaziantep), biber (Kilis), domates (Elazığ), salatalık, soğan, domates (Ankara)
Eylül: Ayçiçeği (Ağrı), kumpir (Sivas), patates, elma, fasulye (Niğde), kumpir (Nevşehir), şekerpancarı ve nohut (Muş), şekerpancarı, mobilyasız fasulye (Bitlis), mısır, pancar, gün çiçeği (Kütahya), Ceviz (Balıkesir), pancar, domates (Eskişehir), mendil gün çiçeği (Konya), biber (Kahramanmaraş), Antep fıstığı (Gaziantep-Adıyaman), badem (Adıyaman)
Ekim: Zeytin (Mersin-Manisa-Çanakkale), marul, pırasa (Osmaniye), parafin helvacı kabağı (Sakarya), şekerpancarı (Sakarya), taravetli fasulye (İzmir), şeker hastalığı hastalığı pancarı (Sivas), gün çiçeği (Muş), kumpir (Ekim), mısır, ayçiçeği, soğan, patates, balkabağı (Eskişehir), çükündür (Bursa- Konya-Aksaray-Karaman), nar (Adıyaman)
Kasım: Turp (Osmaniye), al dürme (İzmir), şeker hastalığı hastalığı pancarı (Nevşehir), zeytin (Balıkesir), darı (Konya), Trabzon hurması (Adıyaman)
Aralık: Havuç (Hatay), marul, pırasa (Osmaniye), pırasa (İzmir), çilek (Aydın), marul sarık altı (Bilecik)
