USD 0,0000
EUR 0,0000
USD/EUR 0,00
ALTIN 000,00
BİST 0.000
Dünya

'Yasemin Devrimi'nin 11. senesinde Tunus'un 'demokrasi deneyimi' dayanıklı süreçt

Tunus'un "Yasemin Devrimi" ismini verdiği, Arap dünyasının ise "Arap Baharı" namına isimlendirdiği sürecin mevlit noktayı bulunan ülke, nice bata çıka elde etmiş olduğu demokratik kazanımları arkalamak düşüncesince mücadeleye bitmeme ediyor.

'Yasemin Devrimi'nin 11. senesinde Tunus'un 'demokrasi deneyimi' dayanıklı süreçt
17-12-2021 11:24
Tunis

"Arap Baharı" kendisine isimlendirilen sürecin veladet noktayı Tunus, nice güçlükle elde etmiş yer aldığı demokratik kazanımları destek olmak düşüncesince mücadeleye bitmeme ediyor.

Sidi Buzid kentinde 17 Aralık 2010’da kendini ateşe verici Muhammed Buazizi, Tunus’un "Yasemin Devrimi" ismini verdiği, Arap dünyasının ise "Arap Baharı" kendisine isimlendirdiği sürecin evvela kıvılcımını tutuşturdu.

Üniversite mezunu bulunan ve seyyah satıcılık fail 26 yaşındaki Buazizi'nin, kollukçu çeşidinden tezgahına el konulması ve yetkililerce haksızlığa uğratılmasının arkası sıra gerçekleştirdiği eylem, halkın sokaklara dökülmesine bozukluk oldu.

Bundan 11 yıl evvela 17 Aralık'ta başlamış bulunan çıkmaz gösterileri, ülkeyi 23 yıl süresince güçlü yumrukla müdür Zeynel Abidin bin Ali'nin 14 Ocak 2011'de yaklaşan ailesini de yanına alarak ülkeden kaçmasıyla sonuçlandı ve Tunus'ta dünkü müşterek çevrim başladı.

Tek eş yönetiminden el erki deneyimine

Tunus, Mart 1956’da Fransızlardan bağımsızlığını kazandıktan sonradan hile biçimi kendisine cumhuriyeti benimsedi. Ülkenin evvela Cumhurbaşkanı da Habib Burgiba oldu.

Burgiba, ülkeyi 30 yıldan etraflıca müddet yegâne başına yönetti. İktidarı, Zeynel Abidin bin Ali’nin 7 Kasım 1987’de Burgiba’nın pestil bulunduğunu öne sürerek taharri memuru polis müşterek vuruş yapmasıyla sona erdi.

Bağımsızlıktan 2011'e derece güzeşte 55 salname süreçte yalnızca dü cumhur reisi gören Tunus’ta Yasemin Devrimi ile “demokrasi deneyimi” süreci başladı.

Bin Ali diyetinin devrilmesinin arkası sıra 23 Ekim 2011’de "Kurucu Meclis" düşüncesince intihabat gerçekleştirildi. Devrim derhal sonra ülkeye dönen Raşid el-Gannuşi'nin liderliğindeki Nahda Hareketi, 217 sandalyeli Meclise 89 mebus göndererek seçimlerden müşterek numara öğür kendisine çıktı. Kurucu Meclis dünkü müşterek Anayasa yazılması ve demokratik düzene intikal döneminin ehemmiyetli müşterek halkası olma vazifesini adına getirdi.

Devrimden sonradan mevrut evvela cumhur reisi ve başbakan

Nahda Hareketi’nin hükümet ihdas emekleri böylelikle Cumhuriyet Kongresi Partisi ve Tekettül Partisi ile üçgen uyuşma hükümeti kuruldu.

Üç partinin anlaşmasının ardından, Tunus’ta devrimden ahir evvela Cumhurbaşkanı, 12 Aralık 2011’de yasama kurulu çeşidinden seçilen Cumhuriyet Kongresi Partisi Başkanı Munsif el-Merzuki oldu.

Bu devirde Nahda Hareketi’nden Hammadi el-Cibali Başbakan olurken, Tekettül Partisinden Mustafa bin Cafer ise evvela Meclis Başkanı kendisine fariza aldı.

2013 yılındaki politik suikastlar

Muhalif siyasetçilerden sol yatkın Demokrat Yurtseverler Partisi Genel Sekreteri Şükrü Beliyd, 6 Şubat 2013’te başşehir Tunus'taki evinin uğrunda uğramış yer aldığı silahlı saldırıda yaşamını kaybetti.

Beliyd suikastından kısaca 6 ay sonra, gine karşı kanattan Halk Cephesi Koalisyonu liderlerinden Muhammed el-Berahimi 25 Temmuz’da bire müşterek biçimde evinin uğrunda uğramış yer aldığı silahlı saldırıda yaşamını yitirdi.

Devrim sonrası süreçte en ağır ilenç noktalarından birinin yaşanmasına faktör bulunan suikastlar, iktidarı ve karşı siyasetçileri etraflıca etkiledi.

Muhalefet partileri halkı sokağa çağırarak hükümet devrilene derece protestoları bitmeme ettirme neticesinde aldı.

Nahda Hareketi, ülkede yaşanmış bulunan politik gerilimi dökmek düşüncesince hükümeti feshettiğini ifade etti ve teknokratlardan oluşan dünkü müşterek hükümet kuruldu.

Tunus’ta dünkü Anayasa'nın kabulü ve yasama kurulu seçimi

Tunus Ulusal Kurucu Meclisi en ehemmiyetli vazifesini Ocak 2014'te adına getirerek 200’den çok milletvekilinin onayıyla dünkü Anayasa'yı bildirme etti.

Anayasa'nın kabulünün arkası sıra Ekim 2014'te meydana getirilen ikinci yasama kurulu seçimlerinde biçim sol tandanslı laik Nida Tunus Partisi 217 sandalyeli parlamentoya 85 mebus göndererek sandıktan müşterek numara çıkarken, tutucu Nahda Hareketi 79 vekille ikinci tam toprak aldı.

Tunus'un aracısız el çeşidinden seçilen evvela Cumhurbaşkanı Sibsi

Nida Tunus Partisinin kurucusu El-Baci Kaid es-Sibsi, 21 Aralık 2014’te Tunus'un devrimden sonradan aracısız el çeşidinden seçilen evvela cumhur reisi oldu.

Tunus'un 1956'da Fransa’dan bağımsızlığı kazanmasının arkası sıra iktidara mevrut Burgiba’nın müşavir kadrosunda toprak meydan Sibsi, bu süreçte aralarında Meclis Başkanlığı ve Dışişleri Bakanlığının da yer aldığı nice fariza üstlenmişti.

2011'deki inkılap döneminin hoppadak arkası sıra müşterek yıla yaklaşan eğreti başvekillik da fail Sibsi, 25 Temmuz 2019'da cumhurbaşkanlığı vazifesini sürdürürken 92 yaşlarında yaşamını kaybetti.

Siyasi suikastların arkası sıra yıldırı tehdidi

Tunus, 2015 ve 2016'da yıldırı saldırılarıyla sarsıldı.

Parlamento ile bire müşterek bahçeye icra vekili Bardo Müzesi’nde 18 Mart 2015'te yaşanmış bulunan ve yıldırı örgütü DEAŞ'ın üstlendiği hücum neticesinde bir çok gezgin 22 ad yaşamını kaybetti.

Aynı yılın haziran ayında bu defa ülkenin önde mevrut gezim merkezlerinden Susa’da yabancıların kalmış yer aldığı otele silahlı müşterek teröristin düzenlemiş yer aldığı saldırıda bir çok İngiliz yurttaşı 38 ad öldü.

DEAŞ'ın fevk üstüne üstlük mevrut yıldırı saldırıları Tunus'un en ehemmiyetli dirimsel deposu bulunan turizmi baltaladı.

Başkentin merkezinde toprak meydan 5. Muhammed Caddesi'nde Kasım 2015'te cumhurbaşkanlığı muhafızları birliğinin aracına planlı ve 12 düzenlilik görevlisinin yaşamını kaybetmiş yer aldığı bombalı intihar saldırısıyla ülkede ürkü havası arttı.

Terör örgütü DEAŞ Tunus'taki en iri eylemlerinden bir tanesini 2016 yılının Mart ayında, Libya sınırı civarlarındaki Bengirdan vilayetinde düzenlilik güçlerinin bulunmuş yer aldığı noktalara saldırarak gerçekleştirdi. Bu hücum aralarında 36 DEAŞ'lının bulunmuş yer aldığı 50'den çok ferdin dirilik kaybıyla sonuçlandı.

"Tunus’un Yasemin Devrimi"ne Nobel ödülü

Ülkede yıldırı saldırılarının arka arkaya yaşandığı bu dönemdeki en müspet evolüsyon on paralık bittabi ülkeye mevrut Nobel Barış Ödülü oldu.

Tunus Barolar Birliği, Tunus Genel İşçi Sendikaları Birliği, Tunus Ticaret ve Zanaat Sendikası ile Tunus İnsan Hakları Birliğinden oluşan Tunus Ulusal Diyalog Dörtlüsü 2015 Nobel Barış Ödülü'ne müstahak görüldü.

Devrimin arkası sıra gösterdikleri çabanın kararında Nobel Barış Ödülü'nü meydan dörtlü, ülkede Yasemin Devrimi'ne bulunan fideist artırdı.

Tunus düşüncesince politik buhran yılları başlıyor

Tunus parlamentosu, 2015-2016 yıllarındaki yıldırı saldırılarından çevre düzenlilik sorunlarıyla mücadelede liyakatsiz yer aldığı sebebi öne sürülerek 30 Temmuz 2016’da Habib es-Sıyd kabinesinden güvenoyunu çekerek hükümeti düşürdü.

Ülkede politik krizlerin artarak bitmeme etmesine bozukluk bulunan bu olayın arkası sıra 3 Ağustos’ta Cumhurbaşkanı Sibsi’nin görevlendirmesi ile Başbakan Yusuf Şahid, millî uzlaşma koalisyonu hükümetini kurdu.

Ancak Şahid hükümeti ve devamında mevrut hükümetler ne politik krize ne de iktisadi krize derman olabildi.

Tunus parlamentosu 2017 sonunda, Uluslararası Para Fonunun (IMF) talebi üzerine, akan açığı tahfif etmek gelirlerini bırakmak düşüncesince vergilerin yükseltildiği, amme harcamalarının kısıldığı tümsekli şet tedbirlerini içeren bütçe yasasını bildirme etti.

Tunus'ta tümsekli şet tedbirleri, 2018'de ürünlere meydana getirilen iri zamlarla bölüt yansıdı.

Artan avlu pahalılığı dünkü gıcırtı hareketlerine tarz açtı. 8 Ocak'ta Mannuba vilayetinde müşterek göstericinin yaşamını kaybetmesiyle gösteriler nice kente yayıldı. Gösteriler, devir hin tarz kapatma, yağma, amme ve hususi mülke dokunca ita kabilinden ihlallere oyunluk oldu.

2019 Parlamento ve cumhurbaşkanlığı seçimleri ülkedeki krizi çözemedi

Tunus'ta politika geçmişi sıfır kanun hukukçusu Kays Said, Ekim 2019'da meydana getirilen cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunda almış yer aldığı yüzdelik 72’lik oy oranıyla ülkenin dünkü cumhur reisi seçildi.

Yine evvela teşrin ayında planlı yasama kurulu seçimlerinin arkası sıra Meclis aritmetiği göz boncuğu partiye yegâne başına hükümet ihdas izni vermedi.

Seçim sonuçlarına mucibince Nahda Hareketi 52, Tunus’un Kalbi Partisi 38, Demokratik Akım 22, Onur Koalisyonu 21 mebus çıkardı.

Cumhurbaşkanı Said, İlyas Fahfah’ı hükümeti kurmakla görevlendirdi. Ancak Şubat 2020’de kurulan hükümetin ömrü krizlerle giriş edemediği düşüncesince etraflıca sürmedi, 6 ay fariza fail hükümet parlamentondan güvenoyu alamadı.

Ardından hükümet ihdas vazifesini meydan Hişam el-Meşişi’nin kurduğu kabin de etraflıca soluklu olmadı. Eylül 2020'de göreve başlamış bulunan hükümet, Cumhurbaşkanı Said’in 25 Temmuz 2021'deki “olağanüstü kararları” ile feshedildi.

Yasemin Devrimi 11’inci yılına ipham süresince giriyor

Tunus'ta politik ve iktisadi krizin çatı meydana getirdiği yıl kendisine tanıdık 2021’e Cumhurbaşkanı Said’in “olağanüstü kararları” kaşe vurdu.

Siyasi partileri ülkeyi yönetememek ve yolsuzlukla suçlayan Said, 25 Temmuz’da almış yer aldığı kararlar ile parlamentonun çalışmalarını dondurarak milletvekillerinin dokunulmazlıklarını kaldırdı.

Yasemin Devrimi’nin 11’inci yılında, normalde gelişigüzel yıl 14 Ocak’ta kutlanan Devrim Günü’nü de muhavvil Said, inkılap kutlamalarının 17 Aralık'a alındığını anons etti.

Yetkileri kendinde toplayan Said, 25 Temmuz 2022'de Anayasa değişikliği düşüncesince referandum, 2022 böylelikle ise er intihap yapılacağına değişmeyen verdiğini duyurdu. Ayrıca umumi seçime derece Meclisin mestur kalacağını bildirdi.

Gelişmeler, Tunus'un el erki deneyiminin, devrimin 11. senesinde güçlü müşterek süreçten geçtiğini gösteriyor.

Bir tarafta Said’in kararlarını “darbe” kendisine nitelendirenler, başka tarafta ise Cumhurbaşkanı'nın Anayasa'nın 80. maddesini işlettiğini ve bundan ötürü DOĞRU bulunduğunu savunanlar var. Ancak dü yan da ülkeyi gelecekte neyin beklediği dair kuma kaygıyı taşıyor.


SİZİN DÜŞÜNCELERİNİZ?
ÇOK OKUNANLAR
KÖŞE YAZARLARI TÜMÜ
ANKET TÜMÜ
ARŞİV ARAMA
E-GAZETE TÜMÜ
PUAN DURUMU TÜMÜ
TAKIMOPuanAV.
1Galatasaray3081+48
2Fenerbahçe3079+54
3Trabzonspor3049+11
4Beşiktaş3046+4
5Kasımpaşa3043-2
6Başakşehir FK3042+3
7Çaykur Rizespor3042-11
8Antalyaspor3041+2
9Adana Demirspor3039+7
10Alanyaspor3039-4
11Sivasspor3038-7
12Samsunspor3036-6
13Kayserispor3036-7
14MKE Ankaragücü3033-3
15Hatayspor3033-4
16Konyaspor3033-11
17Gaziantep FK3031-10
18Fatih Karagümrük3030-4
19Pendikspor3029-27
20İstanbulspor3013-33
GÜNÜN KARİKATÜRÜ TÜMÜ