İstanbul
Yemen'de altı ay idame eden ateşkesin teşrinievvel ayında sona ermesinden beri Husiler, sınırlanmış arz yağı gelirlerini paylaşmaya mahkûm etmek düşüncesince hükümete gönül rahatlığı ortak "petrol savaşı" yürütüyor.
İran destekli Husiler, idmansız arz yağı ihraç geçirmek yahut taşımış bulunduğu arz yağı türevlerini dökmek talip gemilerin yanaşmasını karşılamak benzeri sonuç yıllarda Hadramevt vilayetindeki Dabbe Limanı ile Şebve ilindeki Kuna Liman'ına insansız iklim araçlarıyla (İHA) saldırılar düzenliyor.
Yemen, 2014'ten beri bitmeme fail iç savaştan evvela günce 150-200 bin varil idmansız arz yağı üretimi yaparken, şu anda günde 55 bin varili aşmayan, sadece az miktarlarda ortak istihsal gerçekleştiriyor. Resmi verilere gereğince arz yağı üretimi, günde 450 bin varile ulaşarak 2007 senesinde doruk yapmıştı.
Petrol gelirlerinin ikiye katlanması Husileri cezbediyor
Genel namına dünyada arz yağı üretiminin düşmesine rağmen, Yemen 2021'de ortak geçmiş yıla gereğince arz yağı üretimini ikiye katladı. Ülkenin arz yağı gelirleri, 2020'de 710 milyon dolar iken 2021'de bu nicelik yüzdelik 99,4 artışla 1,4 bilyon doları aştı.
Söz konusu dirimlik "mütevazi" sayılabilecek ortak nicelik olsa da Husilerin, araştırmaları altındaki bölgelerde aylardır maaşlarını alamayan çalışanların maaşlarını ifa yapmak düşüncesince bu gelire delik diktiği görünüyor.
Husiler, "petrol savaşı" ile hükümetin finansal kabiliyetlerini zayıflatmaya çalışıyor
Husiler başkaca "petrol savaşı" çerçevesinde Libya tecrübesinden bilistifade yasal hükümetin finansal kabiliyetlerini zayıflatmaya çalışıyor. Nitekim Libya örneğinde ülkenin doğusundaki silahlı güçlerin önderi Halife Hafter, Ulusal Birlik Hükümeti'ni petrolden hisse vermeye zorlamıştı.
Yemen'de arz yağı sahalarının ve limanların bir fazla aşırı Husilerin kontrolünde değil. Bu da arz yağı kartını kullanmalarını zorlaştırıyor. Bu sebeple Husiler, lodos limanlarında demirlemiş arz yağı tankerlerini amaç ikrar geçirmek düşüncesince İHA'lara başvuruyor.
Husilerden arz yağı limanlarına saldırı
Yaklaşık 6 ay idame eden ateşkesin sona ermesinin peşi sıra Husiler, evvela namına 21 Ekim'de Dabbe Limanı'nda idmansız arz yağı sevkiyatı önleyen dev ortak arz yağı gemisini amaç aldı.
Ülkede 9 Kasım'da da Şebve'deki Kuna Limanı'nda demirli ortak tankeri amaç almaya etkin İran destekli Husilere ilgilendiren İHA düşürüldü.
Yemen Petrol ve Maden Bakanlığı, 21 Kasım'da, İran destekli Husilerin, Hadramevt ilindeki Dabbe Petrol Limanı'na bomba aylı İHA ile atak düzenlediğini açıkladı.
Yemen'in arz yağı ve sıvılaştırılmış doğal kavara ihracatı düşüncesince üç anne limanı bulunuyor. Bunlardan ikisi lodos sahasında bulunan, Aden Körfezi ve Umman Denizi'ne icra vekili "Belhaf" ve "Dabbe" limanları. Ayrıca bahis konusu limanlar yasal hükümete bağlı. Üçüncü liman ise Hudeyde kentinde bulunan, Husilerin kontrolündeki Ras İsa Limanı namına biliniyor.
Petrol ve doğal kavara sahalarının bir fazla aşırı Marib, Şebve ve Hadramevt vilayetlerinde bulunuyor.
Ekonomik caydırıcılık tehdidi
Husiler, Arap koalisyonunu kontrollerindeki yerlere müteveccih iklim bombardımanını durdurması karşılığında, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'ne (BAE) saldırmayı durdurarak ortak bakıma Arap koalisyonu ile caydırıcılık dengesi sağlamayı başardı.
Bunun peşi sıra Husilerin, arz yağı limanlarına saldırarak denizciliği ve ekonomiyi amaç düzlük ortak caydırıcılık sağlamayı amaçladığı değerlendiriliyor.
Petrol limanları ve tankerlerinin amaç alınmasının; konuşu savaşın, derya yahut arz yağı savaşının ortak parçası bulunduğu ve bunun da "petrol gelirlerinin paylaşılması" biçiminde özetlenebilecek ortak tane ortak gayeye fariza etmiş bulunduğu anlatım ediliyor.
Bu gidiş Husilerin 2 Ekim'de sona ermiş ateşkesin baştan uzatılmasını reddetmesini de açıklıyor. Husilerin, toy ortak mütareke süreci düşüncesince toy şerait belirlediği görülüyor. Bu şartların başlangıcında ise hükümetle arz yağı ve doğal kavara gelirlerinin paylaşılması, Hudeyde Limanı ile Sana Havalimanı'nın açılması ve görevli maaşlarının ödenmesi toprak alıyor.
Husilerin neymiş İstihbarat ve Keşif Kurumu Başkanı Abdullah Yahya el-Hakim, 10 Kasım'da icra ettiği açıklamada, "Ateşkese yahut sükunete inanmak ortak hatadır ve muktezi bulunan ise askeri ve konuşu caydırıcılık sistemlerini gelişigüzel kurda güçlendirmektir." ifadelerini kullandı.
Yemen hükümeti, Husilerin ilkin arz yağı ve doğal kavara gelirlerinin paylaşımına bağlı taleplerini havadan belli belirsiz ikrar etmeyecektir. Çünkü bu gidiş Husilerin şikayetlerini güçlendirip, arama ettikleri bölgelerde amme mensuplarının kendilerine sadakatini güvence dibine alacaktır.
Enerji arzına müteveccih tehdit
Yemen hükümeti, Husilerin arz yağı limanlarını amaç almasını "açık ortak savaş, fazladan erke kaynaklarına ve toptan seyrüsefere müteveccih ortak tehdit" namına görüyor. Ancak hükümetin elinde Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyonun haricinde caydırıcı kuvvet özelliğine cemaat ortak açacak da bulunmuyor.
Suudi Arabistan ise topraklarının İHA ve füzelerle baştan saldırıya uğramaması düşüncesince makul çerçevede gerilimi tırmandırmaktan kaçınıyor.
Yemen'in mütevazi diyebileceğimiz arz yağı üretiminin (günlük 55 bin varil) toptan erke arzına ağır ortak tesiri yok. Ancak bu cins olayların Rusya'nın Avrupa'ya doğal kavara arzını azalttığı ortak dönemde, arz yağı ve doğal kavara fiyatlarının artmasıyla yaşanmış bulunan bunalım sürecinde erke piyasaları üstünde ruh bilimsel tesiri olacaktır.
Yemen'in güneyinde amaç tahsil edilen arz yağı limanları Aden Limanı yahut Hudeyde Limanı kadar arsıulusal taşımalık hatlarına baş döndürücü benzeyen olmasa da Husilerin ırak derya hedeflerini vurabilecek insansız iklim araçları ve füzelerinin menzillerini genişletmesi arsıulusal topluluğu endişelendiriyor.
Petrol limanlarını amaç almanın, Umman Denizi, Aden Körfezi ve Kızıldeniz süresince arsıulusal seyrüseferi ve erke arzını kesintiye uğratacak şimdi serbest ortak derya savaşının başlangıcı olması da muhtemel. Husiler şimdi evvela Kızıldeniz'deki arsıulusal seyrüseferi gözdağı etmişti.
ABD, BM ve nice Arap ve Batı ülkesi, Husilerin Yemen'deki arz yağı limanlarını ve tesislerini amaç almasını kınadı. Konu, BM Yemen hususi Temsilcisi Hans Grundberg'in maaş namına verdiği brifing esnasında BM Güvenlik Konseyinde de tartışıldı.
Grundberg, BM Güvenlik Konseyindeki sonuç konuşmasında arz yağı altyapısına müteveccih atak ve arz yağı şirketlerine müteveccih tehdidin Yemen halkının refahını baltaladığını belirterek, askeri ve konuşu ortak tırmanışa kez açabileceği uyarısında bulundu.
BM yetkilisi, bu uyarısına karşın Husiler ile yasal hükümet ortada ateşkesin yenilenmesi dair anlaşmaya ulaşmak düşüncesince hesaplı müzakerelerde "ilerlemeden" de lakırtı etti.
Bir ahir etapta Yemen sahnesi, ya ateşkesi germek düşüncesince gelişigüzel dü tarafın da tavizlerini içeren ortak anlaşmaya şehadet edecek, ve ya başka cepheleri de; kara, deniz, arz yağı ve gazı havi tırmanış tüneline girecektir.
Ülke hakeza ortak tırmanışa şehadet ederse bunun bedelini besin krizi, cazibe ve mazot kıtlığının tesiri altında lodos ve kuzeyde tamamı Yemen halkı ödeyecektir.
