Kabil
ABD öncülüğündeki NATO güçlerinin 31 Ağustos 2021 bakımından ülkeden ayrılması ve Taliban'ın baştan Afganistan yönetimini devralmasıyla bu arada doğranan arsıulusal yardımlar ülkedeki kesat ve sefaletin boyutlarını şiddetlendiriyor.
Birleşmiş Milletler (BM) raporlarına göre, ülkenin ½ si besin temininde külfet yaşarken, dünya genelinde kayıt ortak sokum tatlısı tatlısı nan alabilmek düşüncesince çocuklarını harcamak talip ailelerin sayısı artıyor.
Herat valilik merkezine kısaca 20 kilometre mesafedeki Şehr-i Sebz bölgesi sakini, 30 yaşındaki Şiringül Musazey de yaşamış olduğu kazançlı sorunları AA muhabirine anlattı.
Şehr-i Sebz'de, sonuç 3-4 senedir ağırlaşan susuzluk ve Taliban ile esbak hükümet arasındaki çatışmalar zımnında Badgis, Farah, Gor derece mekân vilayetlerden Herat'a huruç geçirmek mecburiyetinde mütebaki binlerce ad yaşıyor. Şiringül Musazey ve ailesi de bu kişilerden.
Musazey, kocasından mütebaki 1500 dolarlık borcu ödeyemezse, 5 yaşındaki kızı Saliha'yı hasretmek mecburiyetinde kalacak.
Çadırda dirim savaşı veriyor
Kocası, 5 kız ve 2 koca çocuğuyla 3 sene geçmiş Badgis'ten bu köye huruç fail Musazey, şu an ailesi ile soğuğa erinç dayanıksız, yağmurda su alan, ısınamayan biricik menfez ortak çadırda yaşama tutunma savaşı veriyor.
Anne ve evlatları gece olduğunda yatarken balıketinde yorganlar altında donma tehlikesini atlatmaya çalışıyor.
Musazey, "Akşamları iklim aşırı ilgisiz oluyor. Ellerim, kollarım da ağrıyor. Hastayım ve üşüyorum." dedi.
Kaldıkları çadırda kabullenmek düşüncesince kullanabilecekleri ortak soba bile sıfır ailenin kayıt az daha uğur boncuğu şeyi yok. Genellikle, çay ve mobilyasız ekmekle nemalanmak mecburiyetinde mütebaki ailenin aş damı eşyası olarak, birer tulum ve çaydanlık, dü termos, beş altı bardak, debbağ ve tas bulunuyor.
"Bugün ne yediniz?" sorusuna Musazey, "Çay ve beş altı zerre mobilyasız ekmek. Dün de komşuların getirmiş olduğu beş altı kumpir yedik. Yiyecek ayrıksı ortak şeyimiz yok. Bize iane edilmesini istiyoruz." cevabını verdi.
Anne ve ayrıntılar en sonuç ne devir akilane yanlışsız ortak aşındırmak yediklerini bile hatırlamıyor.
Uyuşturucu bağımlısı benzeri evi ayrılma etti
Eşi Gulamsehi'nin narkotik bağımlısı olduğunu, çıkarlarını ayrılma ettiğini ve onu en sonuç 8 ay geçmiş gördüğünü kail Şiringül Musazey, Badgis'te yaşarken kocasının, ortak tanıyan Han Hazret'ten, 1500 dolar (150 bin afgani) namus borcu aldığını ve bunu ödeyecek maddesel durumunun olmadığını söyledi.
Kocasının almış olduğu namus borcu mülk ile ne yaptığını bilmediğini tamlayan Musazey, içre bulunmuş olduğu vaziyeti şu biçimde anlattı:
"Ya mülk ödeyerek ve ya çocuğumuzu vererek borcumuzu ödememiz lazım. Ailece kesat içerisindeyiz. Bize iane edecek halde bulunan ortak akrabamız da yok. Herkes yoksul. Mecbur, borcum düşüncesince çocuğumu vereceğim. Kimse bizlere iane etmiyor. Ya kızımı satacağım ve ya borcuma cevap onu vereceğim."
Alacaklı, Saliha'yı 12 yaşındaki oğlu ile evermek istiyor
Alacaklı Han Hazret (35) de bire ortak biçimde 3 sene geçmiş Badgis'ten bu köye huruç edenlerden. Hazret, Badgis'te önceleri maddesel durumunun güzel bulunduğunu ve Gulamsehi'ye gereksinimlerini karşılaması düşüncesince 150 bin afgani namus borcu verdiğini söyledi.
Hazret, şu an kendisinin de yoksullaştığını ve geçimini sağlayamadığını kaydederek, ya borcun ödenmesini ve ya Saliha'yı buna cevap 12 yaşındaki oğlu ile evermek istediğini belirtti.
Kız evlatları ıvır zıvır yaşta satılıyor
Açlık ve sefaletin pençesinde ölüm kalım savaşı veren Afgan ailelerde, koca ayrıntılar genel anlamda kentte pabuç boyacılığı, çöplerden plastik ve kağıt derç derece işlerde fiilen evlerine az da olsa mülk getirebiliyor. Ancak birtakımı aileler, kız evlatları eve maddesel imdat sağlayamadığı düşüncesince onları "elden çıkarmak" istiyor. Bu nedenle, ıvır zıvır kızların evlendirilme üzere satılması dünya genelinde sık sık tanıdık ortak durum.
Satın düzlük eşhas kızların 11-12 yaşına gelinceye denli ailesiyle kalmasına müsaade verebiliyor. Kızlar, bu hoşnutluk eriştiklerinde de düzlük eşhas ile ve ya onların evlatları ile evlendirilmek mecburiyetinde bırakılıyor.
Afganistan ekonomisi zamanı yıkılış yaşıyor
Taliban’ın 15 Ağustos’ta Afganistan yönetimini devralmasının arkası sıra bu ülkeye müteveccih devam eden yardımlar kesildi.
Dünya Bankası, Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Amerika Merkez Bankası Afganistan’ın arsıulusal fonlara erişimini kesmişti.
Özellikle sabık yazları mütebaki çatışmalar ve dingildeklik zımnında çetince eyyam nâkil Afganistan’da, bahis konusu yardımların kesilmesi ile dünya ekonomisi içerisinden çıkılamaz ortak çözüm aldı.
Afganistan’da işsizlik, fakirlik ve kesat alarm donör seviyelere ulaştı.
BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Afganistan'da aceleci besin güvensizliği ile erinç karşıya mütebaki ad sayısının minimum 18,8 milyon bulunduğunu ve bu sayının şita aylarında 22,8 milyona yükselmesinin beklendiğini duyurmuştu.