Moskova
Ukrayna’nın başkenti Kiev’e 110 kilometre uzaklıktaki santralde 26 Nisan 1986’da gerçekleşen kaymakamlık hafızalardaki yerini korurken, kazanın neticeleri ise arsıulusal gündemde kritik edilmeye bitmeme ediyor.
Çernobil Nükleer Santrali, Sovyet biliminin en şişman başarılarından biri şekilde nitelendiriliyordu.
O tarihteki patlama, 1 zaman 24 çağ geçindiren ortak düzenlilik testinin kontrolden çıkması üstünde 4. reaktörde meydana geldi. Patlamada 2 bin tonluk bina havaya uçtu ve 8 tonluk ışın etkin mahrukat atmosfere karıştı. Reaktörü söndüren itfaiyecilerden 31’i faziletkâr radyasyona verilen kalmış şekilde fenomen durumunda yaşamını kaybetti.
Yıkılan reaktör, öldüren ışıma yaymaya bitmeme ederken, Sovyet yetkilileri, vakası maskelenmek düşüncesince ellerinden mevrut değme şeyi yaptı.
Çernobil Nükleer Santrali'nde etkin işçilerle ailelerinin yaşamış bulunduğu Pripyat şehrinin tahliyesi düşüncesince duyurulmayan tedbir yapılmış, tahliyeye fakat devrisi güneş öğleden sonraları başlanabilmişti. Üç zaman içre Pripyat fantom şehre dönmüş, ahir eyyam helikopterlerle patlayan reaktörün adına binlerce titrem kimyevi gereç atılmıştı.
Patlamadan çıkan ağılı bulut, ilkin Ukrayna ve Belarus kazanmak az daha Rusya ve Avrupa’nın ortak yönünü etkiledi. Zehirli bulutlar, on güneş sonraları da ABD, Kanada ve ayrıca Japonya’ya üstelik ulaştı.
600 bin ad faziletkâr dozda radyasyona verilen kaldı
Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, felaketin gerçekleştiği 30 kilometrelik alanda yaşayan, çalışan, düzenlilik hizmetleri yapan, likidasyon ve tasfiye işlemlerine dahil bulunan 600 bin ad faziletkâr dozda radyasyona verilen kaldı.
Ukrayna, Belarus ve Rusya’da kısaca 5 milyon ad ışıma riski bulunan alanlarda yaşamaya bitmeme ediyor.
Felaket hemen sonra bölgedeki devletlerde tiroit bezi kanseri, lösemi, başka dokunmabana türleri, perde ve bebeklerde anadan doğma işlemeyen iğbirar oranlarında artışlar yaşandı. Psikolojik hastalıkların yanı esna içtimai ilişkilerde dışlanmalar zımnında teessürat ortaya çıktı. Yüksek kurda ışıma meydan 120 bin ad kanserden fevt riskiyle dirlik karşıya kaldı.
Felaketin sonucu, Türkiye’de de ağız dalaşı konusu olmuş, zamanın Sanayi ve Ticaret Bakanı Cahit Aral çayda ışıma bulunduğu iddialarını tekzip etmek düşüncesince kameralar uğrunda çay içerek çalım vermişti.
Felaketin izlerini bozma emekleri bitmeme ediyor
Çernobil’deki patlamanın üstünden onlarca sene geçişine rağmen felaketin izlerini bozma emekleri hala sürüyor.
Santraldaki patlamanın meydana geldiği ve ışıma ifşa riski bitmeme fail 4. reaktör binasının giysi hususi polat çadırla ağız ağıza kapatıldı.
Üzeri betonla mülga reaktördeki riski sıfıra azaltmak düşüncesince tümsekli halinde hususi ortak polat dernek düz yazı edildi. Çadır, 2016 teşrinisani ayında reaktör blokunun üstünde akilane kaydırıldı ve reaktör ağız ağıza izole edildi. Çalışmalar, Avrupa Birliği'ne unsur devletler ile Türkiye’nin de karışma bulunduğu 44 ülkenin desteği ile akçalanmış edildi.
Çernobil Nükleer Santrali yetkililerine göre, binalarda ışın etkin yakıtlar temizlendi ve riziko tesiri on bin kıvrım henüz azaltıldı. Kazadan sonraları santraldeki boyut kesin duruma getirildi, tesislerin izolasyonu, tasfiyesi ve rehabilitesi düşüncesince icraat ise bitmeme ediyor. Çalışmaların fakat arsıulusal katılımla sonuçlandırılabileceğine özen çekilirken, kişilerin Çernobil çevresindeki bölgenin elden yüzdelik 60’ına fakat 60 sene sonraları dönebileceği belirtiliyor. İzolasyon, likidasyon ve iyileştirme emek vermesi tamamlansa üstelik bölgenin yüzdelik 40’ında iskân muhtemel olmayacak.
Ukrayna Parlamentosu'nun almış bulunduğu karara göre, Çernobil Nükleer Santrali, 2065 yılına derece ağız ağıza ortadan kaldırılacak. Programa göre, 2010-2013 yıllarındaki geçmiş evrede çekirdeksel yakıt, santrallerden depolara taşındı.
2013 senesinde başlamış bulunan ikinci aşama bu sene sona erecek. Bu süreçte reaktörler korunum dibine makbuz ve kazanın meydana geldiği reaktör izole edildi.
2022-2045 yıllarındaki üçüncü evrede uzmanlar, yalıtım sonrası radyasyonun azalmasını gözlemleyecek. 2045-2065 yıllarındaki akıbet evrede ise santralin sökülme ve doğruluk işlemi gerçekleştirilecek.
Sovyet yönetiminin sorumsuzluğu eleştiriliyor
Hiroşima’da atık atom bombasından henüz sakıncalı şekilde vasıflandırılan kazanın peşi esna Sovyetler Birliği yönetiminin gösterdiği sorumsuzluk, tenkit konusu olmaya bitmeme ediyor.
Sovyetler Birliği yönetimi, geçmiş evrede toptan ortak felakete kez açan kaymakamlık dirlik zat halkına bile bilim vermemişti.
Batılı ülkeler, İsveç’teki ortak çekirdeksel santralde etkin uzmanların, Sovyetler Birliği topraklarından çekirdeksel bulutun geldiğini belirlemesiyle kazanın farklıymış ve Sovyet yönetimine bilim vermesi düşüncesince edisyon yapmıştı.
Acil derinti karşılayıcı Sovyet yönetimi, evvela namına ideolojik şekilde andıran ülkeleri bilgilendirmeyi, Batılı devletlere ise elden yerli ortak kazanın meydana geldiğini söylemeyi kararlaştırmıştı. Dünya basını felaketi duyurmuş, Sovyet basını ise adeta namevcut saymıştı.
Sovyetler Birliği genelinde bulunduğu kabil Kiev'de de halk, 1 Mayıs 1986’da değme şeyden bihaber İşçi Bayramı'nı kutlulamak düşüncesince sokaklara dökülmüştü. Sağlık görevlileri, dü hafta süresince kazayla ilişik hiç kimseye bilim vermemişti. Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı, fakat dü hafta sonraları bölüt pencerelerini kapatması ve ayaklarını silmeden eve girmemeleri dair tavsiyede bulunmuştu. Bu ehliyetsiz izah ahali ortada henüz da baş döndürücü ürkü yaşanmasına illet olmuştu.
SSCB Sağlık Bakanlığı, 27 Haziran 1986’da “Çernobil Kazası'nın peşi esna likidasyon işlerinin mahremiyet içre yapılmasına” müteveccih ortak değişmeyen çıkararak kaymakamlık neticesinde hastalananların tedavisi ve radyasyona verilen kalanlarla ilişik bilgilerin gizlenmesini istemişti. Milyonlarca ad radyasyondan etkilenerek parasız olmuştu. Sovyetler Birliği, bu mahremiyet ve gerçekleri örtme politikasıyla doğacak nesilleri üstelik etkileyecek ortak esenlik trajedisine imza atmıştı.
Rus ordusunun Çernobil üstünden Ukrayna’ya girmesi ide yarattı
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 24 Şubat’ta Ukrayna’ya başlatmış bulunduğu muharebede Rus ordusunun geçmiş eylemlerinden bir tanesi Belarus sınırından geçerek Kiev’in kuzeyine akilane abluka başlatması oldu.
Rus birlikleri Kiev’i kuşatmadan evvela Çernobil Nükleer Santrali’nin kontrolünü ele geçirdi. Çatışma yaşanmadan santralci bölgesindeki kontrolü eline meydan Rusya, Ukraynalı askerlerle baş başa santralde güvenliği sağladıklarını duyurdu.
Rusya, Ukraynalı ulusalcı güçlerin santralde tahrik yapabileceği iddiasında bulundu. Ukrayna da santralde Rus güçlerinin çekirdeksel ortak felakete kez açabilecek eylemde bulunabileceği suçlamasını ortaya attı.
Başta bölgedeki devletlerde kazanmak az daha evren kamuoyunda bu iddialar ide yarattı.
Ukrayna, 9 Mart’ta Çernobil Nükleer Santrali ve oradaki tamamı çekirdeksel tesisleri besleyici biricik yalıtım şebekesinin hasar gördüğünü ifade etti ve arızanın giderilmesi düşüncesince Rusya’dan çabucak mütareke istem etti.
Soğutma sisteminin çalışmama riskiyle dirlik karşıya artan santralde elden 48 saatlik kapasiteye erbap redif jeneratörler devreye girdi.
Çok geçmeden Rusya Enerji Bakanlığı, Belarus üstünden santrale baştan yalıtım verildiğini açıkladı. Ukrayna Enerji Bakanlığı da onarım çalışmalarının sona erdiğini bildirdi.
Rusya ile Ukrayna ortada İstanbul’da meydana getirilen mütareke müzakereleri hemen sonra 30 Mart’ta Rusya Savunma Bakanlığı Kiev ve Çernigiv yönlerinden birliklerini incizap neticesinde aldı.
Bu değişmeyen hemen sonra Çernobil Nükleer Santrali’ndeki Rus askerleri de çekildi. Rusya Savunma Bakanlığı, Rus askerlerinin santrali Ukraynalı yetkililere teslim-tesellüm vesikası ile bıraktığını açıkladı.