Van
.w3-content { max-width: 100%; margin: auto;} .w3-tooltip, .w3-display-container {position: relative;} .w3-black, .w3-hover-black:hover { color: #fff!important; background-color: #000!important;} .w3-display-left { position: absolute; top: 50%; left: 0%; transform: translate(0%,-50%);-ms-transform: translate(-0%,-50%);} .w3-display-right { position: absolute; top: 50%; right: 0%; transform: translate(0%,-50%);-ms-transform: translate(0%,-50%);} .w3-btn, .w3-button {-webkit-touch-callout: none;-webkit-user-select: none; -khtml-user-select: none;-moz-user-select: none; -ms-user-select: none;user-select: none;} .w3-btn, .w3-button {border: none;display: inline-block;outline: 0;padding: 8px 16px;vertical-align: middle;overflow: hidden;text-decoration: none;color: inherit;background-color: inherit;text-align: center;cursor: pointer;white-space: nowrap;}Cilo Dağları'ndaki buzulların yüzdelik 48'i küresel ısınma hasebiyle eridiCumhurbaşkanı sonucu ile "Milli Park" anons edilen Hakkari ve Yüksekova arasındaki Cilo Dağları'nın eteklerinde arazi meydan Türkiye'nin en iri koyak buzulu, küresel ısınmadan menfi etkilendi.
Önceki sene "kesin korunacak alıngan alan" kapsamına tahsil edilen buzullarla ait emek vermek örümcek ilim insanları, buzulların 31 salname süreçte yüzdelik 48 eridiğini belirleme etti.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum da Konya'da planlı İklim Şurası'nda akıbet senelerde evcil ve ecnebi doğaseverlerin yol uğrağı noktası biçimine mevrut buzuldaki erimeye dikkati çekti.
"Buzulun bütünlüğü bozulmuş"
Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Peyzaj Mimarlığı Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Onur Şatır, AA muhabirine, Hakkari'deki buzul tabakasının sonsuz erimesine dair derinliğine süredir emek vermek yaptıklarını söyledi.
Dünyada yayılmış adına geçer peyk verileriyle hazırladıkları ilmî yazının Hollanda'daki ilmî birlikte dergide yayımlandığını tamlayan Şatır, şu detayları verdi:
"İki periyotta çalıştık ve elde ettiğimiz verilere baktığımızda ısınmanın buzullar üstünde açık birlikte tesirinin bulunduğunu ortaya koyduk. 31 salname süreçte yüzdelik 48 oranında birlikte erime olmuş. Çok açık birlikte kaybolma var. Bu kaybolma buzulun bütünlüğünü de bozmuş. Dolayısıyla ilerleyici sürede bu erime bitmeme edecek. Bu çalışmalarda kısaca 530 hektar buz örtüsünün berk kaldığını belirledik."
Erimedeki en iri etkilerden birinin küresel ısınma bulunduğunu vurgulayan Şatır, fiziksel ve coğrafi koşulların da buz tabakalarını etkilediğini aktardı.
Güneşi yalçın meydan yamaçlarda buz kütlelerinin iri seviyede kaybolduğunu, güneşi elan ufki açıyla meydan bölgelerdeki buz kütlelerinin elan aşırı korunduğunu belirleme ettiklerini özetleyen Şatır, laflarını şöyleki sürdürdü:
"Bu erime ne efsus ki elan aşırı modüler tabakaların oluşmasına illet oluyor. Bölgede bütünlüğü dejenere modüler buz tabakaları elan aceleci eriyor. Küçük tabakalardan başlayarak iri tabakaların da adım adım eriyeceğini öngörüyoruz. Son 30 yılda beklenenin üstünde birlikte çözülme gır konusu. 2020'de bura Milli Park anons edildi. Yaklaşık 7 bin 500 hektarlık birlikte alan. Bu bölgenin elan alıngan korumaya katılması aşırı iri birlikte avantaj. Kontrollü birlikte intikal şart. Küresel ısınmanın beraberinde birlikte de insanoğlu baskısı olursa elan aşırı eriyecek."
"Erime bundan böyle da bitmeme edecek"
Kentteki buzullara müteveccih emek vermek karşıcı ve polar muayeneleri emek harcamaları düşüncesince 2018'de Antarktika'ya revan ekipte arazi meydan Hakkari Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Nuri Bodur ise küresel hava değişikliğine dair buzul erimelerinin açıkça halde arttığını söyledi.
Bilim insanlarının buzul sahalarında devir kurnaz emek vermek yürüttüğünü tabir fail Bodur, şunları kaydetti:
"Türkiye'de buzulların yaşlarının kısaca 1-2 milyon sene bulunduğunu meydana getirilen araştırmalardan biliyoruz. Yaptığımız akıbet gözlemler kararında buzullardaki erime döneminin hızlandığını görüyoruz. Bunun da lehçe adına dar iklim, ekosistem, vejetasyon ile ekincilik ve hayvancılık açısından iri etkilerinin bulunduğunu söyleyebiliriz. Günümüzde bölgenin hava şartları devir içinde farklılaştı ve kuraklık da arttı. Bölgemizdeki buzulların geçtiğimiz yıllara layıkıyla art çekildiğini ve zımnında elan önemsiz alanlar çeşidine dönüştüğü görülmektedir. Dolayısıyla çabucak yaşanmış olan erimenin bundan böyle da bitmeme edeceği kestirim ediliyor."
"Burası banko müdahaleye kapalı"
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Van İl Müdürü Ali Kemal Atlı da buzulların bulunmuş yer aldığı bölgenin korunmasına müteveccih çalışmaların bitmeme ettiğini belirtti.
Bölgede sonsuz denetimler yaptıklarını özetleyen Atlı, şu değerlendirmede bulundu:
"Buzullarda akıbet senelerde hava değişikliğinden kaynaklı erimeler yer aldığı görülüyor. Hazırlanan 'Ekolojik Temelli Bilimsel Araştırmalar Raporu' doğrultusunda Tabiat Varlıklarını Koruma Van Bölge Komisyonu çeşidinden tahsil edilen kararlar ve tescil dosyasını bakanlığımıza gönderdik. 2019'da Sayın Cumhurbaşkanı'mızın kararıyla bu meydan 'kesin korunacak alıngan alan' anons edildi. Burası müdahaleye kapalı. 24 kilometrekarenin üstünde birlikte alan. Zaman devir ait kurumlarla denetimlerimiz oluyor. Tüm yazışmalarımızı tamamladık, ait topu topu kurumlara bilgelik verdik. Bu manada çalışmalarımız, denetimlerimiz bitmeme edecek."