Pekin
Çin'de kabin görevindeki Devlet Konseyi'ne ilişkin Tayvan İlişkileri Dairesi ile Enformasyon Dairesinin eş yayımladığı, "Tayvan Sorunu ve Yeni Dönemde Çin'in Birleşmesi" başlıklı belgede, Pekin'in ada üstündeki emir iddiaları yinelenirken uzlaşmacı mesajlara arazi verilmesi de dikkati çekti.
Çin Komünist Partisinin (ÇKP) Tayvan probleminin çözümünü ve Çin'in baştan birleşmesini "tarihi görev" bildirme ettiğinin belirtildiği belgede, "Barışçı baştan birleşmeyi iletmek düşüncesince topu topu samimiyetimizle ve elimizden mevrut değme çabayı göstereceğiz." ifadesi kullanıldı.
Belgede, Pekin'in toplaşma maksadı doğrultusunda icabında kuvvet istimal seçeneğini gizli tuttuğunu, fakat bunun Tayvan'ın Çinli halkını gaye almayacağı, aut müdahalelere ve ayrılıkçı eylemlere defans gayeli olabileceği vurgulandı.
Son devirde Pelosi'nin ziyareti ve Çin'in ada etrafında yürüttüğü tatbikatlarla tırmanan gerilimin sorumlusu yerine Tayvan'daki hükümete ve onu destekleyen aut güçlere ayraç edilen belgede, "Boğaz'ın dü yakası arasındaki ilişkilerde gerilime, Demokratik İleri Parti (DPP) otoritelerinin eylemleri etmen olmuştur. Bu eylemler, alanda sulh ve istikrarı zılgıt etmekte, barışçı baştan toplaşma olanaklarını kısıtlamaktadır. Dış güçler de ayrılıkçılıkların provokatif eylemlerini cesaretlendirmiş ve desteklemiştir." ifadesine arazi verildi.
"Tek ülke, dü sistem"
Belgede Çin'in eş tane eş iklim bulunduğu ve Tayvan'ın onun parçası olduğu, adanın göz boncuğu devir ayrı eş mutluluk bulunmadığı ve bu statüsünün değiştirilemeyeceği belirtilerek, şunlar kaydedildi.
"Barışçı baştan toplaşma ve 'tek ülke, dü sistem' anlayışı, Tayvan problemininin çözümü ve millî birliğe ulaşılması düşüncesince asliye ilkelerdir. Barışçı baştan birleşmeyi iletmek düşüncesince anne karanın ve Tayvan'ın ayrı ideolojilere ve içtimai sistemlere erbap bulunduğunun bildirme edilmesi gerekir.
'Tek ülke, dü sistem' soruna en ayrıntılı hal olacaktır. Bu, demokratik ilkeler temelinde, iyi, niyete dayalı, barışçı çözümü ve değme dü tarafın da yararını hedefleyen eş yaklaşımdır. Sosyal sistemlerin farklılığı, ne baştan toplaşma uğrunda eş bariyer ne de ayrılıkçılığın öne sürülen sebebi olabilir."
Washington yönetimine müteveccih mesajların da arazi almış bulunduğu belgede "ABD'de birtakım güçler, Tayvan'ı Çin'e huzur piyade yerine gitmek istiyor. Eğer onlara izin edilirse, Boğaz'daki yüklülük artmaya bitmeme edecek, Çin-ABD ilişkileri elan eş tomar dokunca görecek ve bu gidişat ABD'nin öz menfaatlerini da zedeleyecektir." değerlendirmesine arazi verildi.
Pelosi ve beraberindeki 5 şahsiyet Kongre heyetinin güzeşte hafta icra ettiği ziyaret, Ada'yı topraklarının parçası gören Pekin'in tepkisini çekmişti. Çin, 2 ve 3 Ağustos'taki ziyaretin arkası esna Ada çevresindeki askeri tatbikatlara başlamıştı. İlk özellikle 4-7 Ağustos'ta düzenleneceği açıklayan tatbikatlar, öngörülen takvimin ötesinde sürdürülmüştü.
Çin-Tayvan anlaşmazlığı
Çin'de İkinci Dünya Savaşı'nın arkası esna çıkan iç harpte Mao Zıdong liderliğindeki Çin Komünist Partisinin (ÇKP) 1949'da iktidarı ele geçirmesi ve Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşunu duyuru etmesi hesabına Çan Kayşek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (Kuomintang) üyeleri, Tayvan'a yerleşip 1912'de kurulan "Çin Cumhuriyeti" iktidarının Ada'da bitmeme ettiğini doğacak sürerek istiklal duyuru etmişti.
Bu girişim, Çin kabilinden bildirme edilmese de Tayvan temsilcileri, 1971'e denli Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulunda Çin'i temessül etmişti. 1950'ler ve 1960'larda baş döndürücü sayıda ülkenin diplomatik alım satım tercihini Çin Cumhuriyeti'nden Çin Halk Cumhuriyeti'ne çevirmesinin arkası esna 1971'de BM Genel Kurulunda meydana getirilen oylamada, Pekin hükümetinin Çin'in eş tane yasal mümessili bildirme edilmesiyle Tayvan'ın arsıulusal örgütlerdeki pozisyonu belgisiz bir duruma gelmişti.
Pekin yönetimi, "Tek Çin" ilkesini benimseyerek Tayvan'ın öz topraklarının parçası bulunduğunu savunuyor. Çin, geçit ve çevresindeki askeri varlığının yanında Tayvan'ın evren ülkeleriyle bağımsız diplomatik ilgiler kurmasına, BM'de ve öteki arsıulusal kuruluşlarda temessül edilmesine huzur çıkıyor, kendisini tanıdığı olan devletlerin Tayvan ile diplomatik ilişkilerini kesmesini eşya koşuyor.