New York
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, ABD'nin Türkiye'ye F-16 satışına ilişkin, "Şu anda alışılagelen işliyor süreç. Tabii Kongreden mevrut birtakımı sesler haysiyetiyle lüzum istemez hacısı hocası eş bariyer mi çıkma yahut meşrut mı olacak diyerek sorular da soruyor gücün fen kurda müzakerat alışılagelen seyirde bitmeme ediyor, yönetimin bu mevzuda kararlılığı da bitmeme ediyor. Blinken, yaptığımız düet toplantıda de bunu söyledi." dedi.
Birleşmiş Milletler 77'nci Genel Kurulu Görüşmeleri düşüncesince New York'ta mevcut Çavuşoğlu, Türkevi'nde Türk gazetecilerle eş araya geldi ve gündemi değerlendirdi.
BM haftasında aşırı sayıda musahabe yaptıklarını ve bu görüşmelerin az hâlâ tamamını Türkevi'nde gerçekleştirdiklerini tamlayan Çavuşoğlu, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 25 düet musahabe yaptığını ve 31 faaliyette bulunduğunu söyledi.
Bakan Çavuşoğlu, kendisinin ise Genel Kurul marjında 33 musahabe yaptığını kaydetti.
Temaslarında hem düet ilişkiler, tıpkı zamanda aktüel toptan ve lehçe gelişimleri ele bildirme etme fırsatı bulduklarını tamlayan Çavuşoğlu, şunları söyledi:
"Tabii ki nice görüşmenin mihrak noktasını Rusya, Ukrayna bağlamındaki gelişmeler oluşturdu. Birçok mevkidaşımdan arsıulusal barışa katkılarımız kendisince medih mahmul ifadeler duydum. Özellikle Sayın Cumhurbaşkanımızın üstlendiği gösteriş hakkında. Küresel besin güvenliği bağlamında İstanbul Anlaşması'nın işlemesi yahut işlemeyi sürdürmesi her insanın eş temennisi. BM Genel Kurulu haftasında Rusya'nın bölümsel seferberlik kararı, Luhansk, Donetsk, Zaporijia ve Herson'da plebisit ilanı ve tutsak takası ehemmiyetli gelişmeler oldu. Rusya, Ukrayna ortada adaletli ve kalımlı eş hal düşüncesince Türkiye adına elimizden geleni hazırlamaya bitmeme edeceğiz."
Çavuşoğlu, New York'taki temaslarını tamamlayıp Los Angeles'a geçerek orada Türk vatandaşları ile de eş araya geleceğini, hâlâ sonraları Japonya'ya geçerek emektar başvekil Şinzo Abe'nin cenaze törenine katılacağını söyledi.
İkili görüşmelerde hepsi muhataplarından Türkiye'nin Ukrayna ve Rusya arasındaki arabuluculuk rolüne ilişikli övgüler aldıklarını kail Çavuşoğlu, "Türkiye'nin şu anda sulh düşüncesince eş rüya bulunduğunu söylüyorlar." dedi.
"Artık bu harp bitsin istiyor ülkeler"
Çavuşoğlu, Rusya ve Ukrayna arasındaki hububat anlaşmasına ilişikli değerlendirmesinde ise şunları söyledi:
"Tabii hacısı hocası 4 maaş bulunan bu anlaşmanın uzatılması muhtemel mü değil mi diyerek bunu da soruyorlar. Biraz geçmiş Genel Kurul Başkanı ile yaptığımız düet toplantıda de sordular ve gine eş mütareke olacaksa Rusya ile Ukrayna ortada bunun da Türkiye yardımıyla olacağını hacısı hocası biliyor kısaca rüya Türkiye. Tabii savaşın bitmesini istek edenler mevcut istemeyenler var. İstemeyenlerin sayısı az gücün umumi manada gördük ki bundan sonraları bu harp bitsin istiyor ülkeler. Bu savaşın negatif etkilerini hacısı hocası değme bölgede hissetmeye başladı. O sebeple tığ çabalarımızı elbette sürdüreceğiz. Biz bu balans politikasını epeydir, levent boylu zamandır sürdürüyorduk. Bu balans politikasını sürdürürken aut siyasa ekseninde kayma mı mevcut Türkiye'nin diyerek aşırı eleştiriler de oldu, içerde de oldu, dışarda da oldu, sorgulandı. Biz bu ilişkilerimizin öbür temaslarımıza seçenek olmadığını değme devir söylüyorduk. Şimdi bunun ne genişliğinde ehemmiyetli bulunduğunu hacısı hocası de görmeye başladı."
"Şartlı eş anlaşmanın ortamında olmayız dedik"
Çavuşoğlu, F-16 satışı üstüne ABD'nin Türkiye'yi oyalayıp oyalamadığı sorusuna şu biçimde yanıt verdi:
"Şu anda alışılagelen işliyor süreç. Tabii Kongreden mevrut birtakımı sesler haysiyetiyle lüzum istemez hacısı hocası eş bariyer mi çıkma yahut meşrut mı olacak diyerek sorular da soruyor gücün fen kurda müzakerat alışılagelen seyirde bitmeme ediyor, yönetimin bu mevzuda kararlılığı da bitmeme ediyor. Blinken, yaptığımız düet toplantıda de bunu söyledi. Bu arada Sayın Blinken'ın da babası ölüm etti. Kendilerine taziyelerimi buradan getirmek istiyorum. Diğer yandan Kongreden birtakımı çatlama sesler geldi. Kongreden eş değişmeyen print gücün bu bağlayıcı eş anayasa değil, bildiğiniz bunun şeklinde ast kanadından, Temsilciler Meclisinden. Senatodan gine eş karar, hâlâ sonraları dü değişmeyen birleştiriliyor ve neticede eş değişmeyen çıkıyor F-16 ile ilgili. Bizim Kongre düzeyinde temaslarımız bitmeme ediyor. Sayın Volkan Bozkır ve Efkan Ala buradan Washington'a geçtiler ve Kongrede temaslarda bulunuyorlar. Daha geçmiş de Parlamenter heyetlerimiz de Washington'a gelmiş şekilde temaslarda bulundu. Biz de temaslarda bulunduk. Sayın Cumhurbaşkanımızın burada görüştüğü Kongre üyeleri, senatörler oldu. Bu görüşmelerde de bu ehemmiyetli senatörler F-16'ların Türkiye'ye verilmesi üstüne çelimli dayanak noktası veriyor gücün tığ yönetime şurası da söylüyoruz: Gerek fen görüşmelerde gerekse politik görüşmelerde bizim elimizi kolumuzu bağlayan eş geçim ortamında tığ olmayız. Yani tığ F-16'yı alacağız şu biçimde kullan hakeza kullan, şurası yapamazsın, bunu yapamazsın. Bir NATO üyesinin öbür eş NATO üyesine hakeza eş kısıtlılık getirmesi bildirme edilebilmekte eş bilinçlilik değil. Burada birtakımı lobilerin ilkin Yunanistan Başbakanı'nın Washington'a gelmesinden sonraları Yunan lobisi gibi, Ermeni lobisi üzere birtakımı lobilerin buna gönül rahatlığı çıktığını, engellemeye çalıştığını biliyoruz gücün şu anda ağır bunu destekleyen lobilerin kısaca Türkiye'ye verilmesi üstüne dayanak noktası sağlayan lobilerin bulunduğu da eş gerçek. Şartlı eş anlaşmanın ortamında olmayız dedik. Kullanamayacağımız ürünü niçin alalım biz."
"Hindistan'a müteveccih yaptırımlar kaldırıldı, akilane eş biçimde kaldırıldı"
S-400 ve F-35'ler üstüne ABD'li yetkililerle meydana getirilen görüşmelerde gelinen yeri da değerlendiren Çavuşoğlu, şunları söyledi:
"CAATSA yaptırımlarının kaldırılması üstüne çabalarımız bitmeme ediyor. Bu mevzuda ABD'nin eş tepik ölçün ortamında bulunduğunu da direkt yüzlerine de söylüyoruz. mesela Hindistan'a müteveccih yaptırımlar kaldırıldı, akilane eş biçimde kaldırıldı. Öyle olması lazım. Çünkü Hindistan da Amerika'dan da almaya çalıştı. Neticede Hindistan üzere eş ülkede istediği ürünü istediği yerden alabilmelidir. Zaten NATO üyesi de değil. NATO üyesi de olsa eş yerden alamayınca savunma, deminden tığ F-16'yı diyelim ki bu biçimde beli ve alamadık. F-16'yı, harp uçaklarını tığ üretinceye genişliğinde zat çalışmamız mevcut biliyorsunuz, kesinlikle eş yerden alacağız. Dolayısıyla bu F-35 programına da NATO müttefikliği çerçevesinde öbür 9 dünya üzere tığ de katıldık. CAATSA'dan ötürü şu an bizim oradaki üyeliğimiz, ortaklığımız askıya alındı. Bu aşırı hata eş karar. Bunun düzeltilmesi düşüncesince de çabalarımız sürüyor."
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Endonezya'daki G20 Zirvesi'nde ABD Başkanı Joe Biden ile musahabe ihtimali sorulan Çavuşoğlu, "Şu anda planlanmış eş musahabe yok, bitim teşrin ayına hâlâ aşırı mevcut gücün çoğu kez bu cins platformlarda Sayın Biden ile Sayın Cumhurbaşkanımız NATO toplantılarında olsun G20 olsun musahabe olanağı buluyor. Daha evveli zirvelerde de, Roma'da da eş araya geldiler. Bu cins görüşmeler oluyor, alışılagelen kısaca olması." dedi.
Çavuşoğlu BM Güvenlik Konseyi reformlarına müteallik ise şunları söyledi:
"Biliyorsunuz eş G4 devletleri var. Onların isteğiyle bizim düzelti anlayışımız farklı. Onlar diyor ki P5 olacağına tığ de katılalım P9 olsun. Bizim de veto hakkımız olsun. Dolayısıyla bu problemi çözer mi? Burada veto edebilecek dünya sayısı artar... Bu sistemi hâlâ da zayıflatıyor. Karar bildirme etme mekanizmasını hâlâ da zorlaştırıyor. Dolayısıyla bu problemi çözmez, dört dörtlük aksine BM'yi ve Güvenlik Konseyi'ni hâlâ da zayıflatır ve BM Güvenlik Konseyi tek mevzuda değişmeyen alamaz gücün Biden'ın beyan etmek istediği bundan ibaretse tığ ayrımsız çizgide değiliz gücün BM'nin reforme edilmesi gerektiği anlayışını akilane buluyoruz elbette gücün bizim önerimiz, Sayın Cumhurbaşkanımızın 'Dünya 5'ten büyüktür' mottosuyla BM reformu ile ilgilendiren düşünceleri, Türkiye'nin düşünceleri farklı. Türkiye BM'nin ve Güvenlik Konseyinin hâlâ etraflı olmasını istiyor ve dönüşümlü adına hepsi devletlerin burada asimilasyon edilmesini istiyor. Tabii değme ülkenin nüfusuna mucibince kriterler mahsus olur, ebatlarına göre, coğrafi dağılıma mucibince bunlar çalışılır gücün öbür yandan da veto hakkının da kesinlikle kaldırılması gerekiyor. Bunların metodları var, kalifiye çokluk olur, kısaca üçte ikisinin oyuyla eş değişmeyen alınabilir. Bugün eş dünya faydalı söylediği devir tek değişmeyen çıkmıyor. Oradan Genel Kurula götürelim diyorsunuz, birtakımı mevzularda fakat Genel Kurulun sonucu uygulanan oluyor. Tüm devletlerin oy verdiği platformda tahsil edilen kararlar uygulanan olmuyor. Sonuçta 5 ülkeye ilişikli değme şey. Bizim düzelti anlayışımız etraflı olması, vetonun kalkması ve BM kurumlarının, Güvenlik Konseyi müdahale hâlâ çalışan olması, beklentileri karşılayacak adımları atacak kapasiteye ulaşması, hâlâ görünür olması gerekiyor ve beklentileri karşılarken de sorunları çözebilecek hüviyete de ulaşması gerekiyor."
"P4 grubuna iltihak üzere eş derdimiz yok"
Türkiye'nin BM reformları mevzusundaki G4 girişimini hata bulmuş bulunduğu düşüncesince buraya müdahale iktisap etmek istemediğini tamlayan Çavuşoğlu, "Bizim derdimiz alelhusus Türkiye'de eş yere müdahale olsun değil ve bu hâlâ başlangıçta başlatılmış eş inisiyatif, bu G4 dediğimiz Japonya, Almanya, Hindistan ve Brezilya. Sonuçta deminden diyelim ki Türkiye'de katıldı P10 oldu. Bu problemi çözer mi çözmez. Veto hakkı bulunduğu sürece problemi çözmez. Biz değme yerde tığ olalım demiyoruz, hacısı hocası olsun adaletli olsun diyoruz. O sebeple bu P4 grubuna iltihak üzere eş derdimiz yok, dört dörtlük tersi katılmayız, istek etmeyiz. Tam aksine tığ o G4 içerisindeki devletlere 'gelin sizin yaklaşımınız akilane değil, problemi çözmez, siz bizlere katılın' diyoruz."
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun ABD'ye geleceği yönündeki istihbarat de sorulan Çavuşoğlu, şunları kaydetti:
"Gayet normal. Bir anne ihtilaf partisinin gayrimenkul dışı temaslarının olması sonuç aşama doğaldır, bundan saf ne olabilir. Biz değme devir bulunduğu üzere yurtdışındaki misyonlarımızda lüzum domestik yöneticiler, gerekse politik partilerin temsilcileri, elbette ki büyük Meclisimizin üyeleri müdahale geldikleri devir şayet bizlerden eş talepleri olursa tığ gereğini yapıyoruz, devletin yurtdışındaki kurumları, misyonları olarak. Sonuçta ilkin aut siyasa ve öbür mevzulara baktığımız zaman, yazık elbette ki anne yazık iktidarda gücün muhalefetin de mesuliyeti var. Muhalefetin de Türkiye'nin ulusal meselelerinde, anne meselelerinde az hâlâ nüfuz genişliğinde mesuliyeti var. Dolayısıyla Sayın Kılıçdaroğlu'nun ABD olsun yahut ayrıksı ülkelerdeki temasları olsun bunlar sonuç aşama doğal."