Tahran
ABD'de Joe Biden'ın göreve gelmesiyle 6 Nisan'da Viyana'da baştan süregelen ve 6 tur meydana getirilen çekirdeksel geçim müzakerelerine İran'daki hükümet değişikliği zımnında aralık verilmişti.
İran'daki dünkü hükümetin görüşmelere döneceğini açıklamasının arkası sıra Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler Servisi Genel Sekreter Yardımcısı ve Siyasi Direktörü Enrique Mora, 14 Ekim'de İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Ali Bakıri ile Tahran'da görüşerek İran ile AB arasındaki müzakereleri baştan başlattı.
Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Mora'nın ziyaretinin arkası sıra Rus ve Çinli mevkidaşlarıyla icra ettiği telefon konuşmasında, görüşmelerin "olumlu" geçtiğini ve Brüksel'de bitmeme edileceğini açıkladı.
İran ile AB ortada küsurat diplomatlık trafiği, Viyana'daki görüşmelerin de çelimsiz müddette başlayacağının habercisi. İranlı yetkililer bu mevzuda kesin ortak gün vermemekle baş başa devir kaybetmeyeceklerini tabir ediyor.
İranlı uzmanlar, AA muhabirine, çekirdeksel anlaşmanın geleceği ve Viyana'da yapılacak görüşmelerin akıbetiyle ilişik değerlendirmelerde bulundu.
İran, çekirdeksel potansiyelini Viyana'daki görüşmelerde edisyon uzlaştırıcı adına görmek istiyor
Uluslararası ilgiler uzmanı ve gazeteci Abbas Aslani, Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani hükümeti çağında Viyana'da 6 tur konuşma yapıldığını fakat mefhum alınamadığını hatırlatarak, "İran'daki dünkü hükümet müzakerelerden aceleci mefhum ikrar etme arayışında. İran ehil bulunduğu çekirdeksel potansiyeli erinç tarafı kabartmak düşüncesince ortak edisyon uzlaştırıcı adına istimal düşüncesinde. Bu halde dünkü ortak anlaşmaya varmayı hedefliyor." dedi.
Aslani, İran ve çekirdeksel anlaşmaya yan devletler ile Amerika ortada kaldırılacak yaptırımların kapsamı dair ihtilaflar bulunduğunu ve Washington'un Tahran'ın roket programı ile diyalekt faaliyetlerinin de müzakereye karışma edilmesini istediğini belirtti.
İran'ın Viyana'daki müzakerelerin çekirdeksel anlaşmanın canlandırılması gibi uran kurda yapılması noktasında ısrar eden bulunduğunu kaydeden Aslani, şunları söyledi:
"İran AB ve Amerika ile roket programı ve diyalekt faaliyetlerinin ele alınacağı dünkü ortak mütalaa periyodunu ikrar etmez. İran çekirdeksel geçim ile ilişik de hâlâ ortak tomar sınırlamaya isteme göstermez. Amaç gerçek çekirdeksel anlaşmaya devir olursa muvaffakiyet şansı evet fakat ortalık dünkü itirazlar dile getirir ve şerait öne sürerse bu belki zayıflar. Yeni hususlar katılmak isterse geçim şansı azalır. Eğer bulunan çekirdeksel geçim metni üstünden gidilirse geçim ihtimali hâlâ güçlüdür."
İran'daki dünkü hükümetin çekirdeksel anlaşmayla ilişik hâlâ sert ortak tutuma ehil bulunduğu anlamında ortak tatmin bulunduğunu fakat Reisi'nin diyetle bulunan çelimli ilişkileri menfez önüne alındığında anlaşmaya muvasala imkanının hâlâ ortak tomar olabileceğini tabir fail Aslani, "Hükümetin diyetle mevzun oluşu zımnında elinin çelimli olması bu proses düşüncesince hâlâ dobra olabilir. Bu müzakerelerin baştan start ihtimali baş döndürücü faziletkâr fakat geçim ile sonuçlanması ve çekirdeksel anlaşmanın canlandırılması konusu benzer olsa da belirsiz. Bu az buçuk da tarafların ne denli elastikiyet göstereceğiyle ilgili." görüşlerini paylaştı.
"Reisi hükümeti, müzakerelerin konkre sonuçlar vermediğini hissettiğinde masayı bırakma edecektir"
Gazeteci ve edip Peyman Yezdani de Abbas Arakçi'nin hesabına İran Dışişleri Bakan Yardımcılığına tayin edilen Bakıri'nin geçmiş görüşmelerde de toprak aldığını ve bu mevzuda görmüş geçirmiş bulunduğunu tabir ederek, "ABD çekirdeksel anlaşmadaki taahhütlerine dönerse çekirdeksel anlaşmanın diriliş arzusu olabilir. Aksi vaziyette İran, AB ülkeleriyle spot alıp vadeli bey politikasını ikrar etmeyecektir. Reisi hükümeti, müzakerelerin devir aldığını ve konkre sonuçlar vermediğini hissettiğinde masayı bırakma edecektir." değerlendirmesinde bulundu.
İran, tamamı yumurtaları çekirdeksel geçim sepetine atmak istemiyor
Tahran yönetiminin Viyana'daki görüşmelerde roket programını ve diyalekt faaliyetlerini mütalaa etmeyeceğini kaydeden Yezdani, şu yorumu yaptı:
"İran, tamamı yumurtaları çekirdeksel geçim sepetine koymayacağını hâlâ evvel de açıkladı. Nükleer geçim akıbet verse de vermese de Reisi hükümeti öz hesaplı programını uygulayacaktır."