Tarım Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü'ne ilişkin Mersin'in Erdemli ilçesinde mevcut Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü'nde 2012 senesinde "Kamkatın (Fortunellamargarita) Mutasyon Islahı Yoluyla Geliştirilmesi'' projesi hazırlandı. Bu kapsamda istihlak haricinde cıcık bitkisi kendisine kullanılması maksadı ile kamkatın reform emek harcaması yapıldı.
2012 senesinde başlamış bulunan kamkat ıslahı enstitü kabilinden 3 gaye belirlendi ve geliştirime emek harcaması yapılarak sona erdi. İlk etapta yiyecek kalitesi yüksek, ikinci etapta reçeli yapılması düşüncesince makul çeşit, üçüncü etapta ise üstünde meyvesi hâlâ müşterek tomar kalacak cıcık bitkisi geliştirildi. 3 niteliği geliştirilen 2 tür yavuklu düşüncesince ise Tohum Tescil ve Sertifikasyon Merkez Müdürlüğüne başvurularak diploma süreci başlatıldı. Öte taraftan yetişkin müşterek ağacın 20 kilograma genişliğinde mahsul verdiği, iç piyasada kilo fiyatının ise 20-25 TL ortada satılarak konuşu kendisine da ağır çıkar sağlamış bulunduğu belirtildi.
Hem cıcık bitkisi bununla ortak kabuğu ile yeniliyor
Kurum kendisine anne görevlerinden müşterek tanesinin de narenciye dair düzentileme gerçekleştirmek bulunduğunu dile getiren Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. Davut Keleş, “Turunçgil türleri içinde kamkat da ehemmiyetli müşterek türdür. Kamkatın dü kıta ehemmiyetli niteliği var. Bir tanesi kabuğu ile yenilebilen müşterek turunçgil çeşidi olması, ikincisi ise cıcık bitkisi kendisine da kullanılmaktadır olmasıdır. Bu dü özelliğinden çevre öteki turunçgil türlerinden ayrılmaktadır. Bilindiği denli meyvesi küçük, kabuğu ile beraberce yeniyor. Hepimizin bilmiş bulunduğu denli turunçgilin kabuğu ince faydalı, zira vitamin, antioksidan değerleri itibarıyla baş döndürücü faziletli değerlere sahiptir. İkinci niteliği ise bunu saksıya aldığımızda istediğimiz denli taçlandırabildiğimiz cıcık bitkisi oluyor. Enstitü kendisine kılıç de bu özelliklerinden çevre reform programı oluşturduk” dedi.
Geliştirilen 2 kıta tür içiş resmi müracaat yapıldı
Kamkatta reform programı kapsamında 3 kıta hedefleri olduğuna yer veren Doç.Dr. Keleş,” Bir tanesi yiyecek kalitesi anlamında faziletli özelliklere eş tür geliştirmek. İkincisi reçel, kamkat reçeli yapılmasına makul tür geliştirilmesi. Üçüncüsü ve bizim düşüncesince en önemlisi ise kompak iri cıcık bitkisi olması. Meyvesi derinliğine müddet dalda duran, kendine başmaklık rengi ve aroması bulunan çeşitleri geliştirmekti. Bu amaçla reform programlarımızı başlattık. Geliştirdiğimiz 2 kıta tür adayımızı da Tohum Tescil Sertifikasyon Merkez Müdürlüğüne başvurusunu yaptık. Şuan tescil evresi bitmeme etmektedir. Kamkat, göreli kendisine öteki turunçgil türlerine uyarınca soğuğa toleranttır. Tabi ki müşterek kaba çekirdekliler denli değil. Diğer turunçgil türlerine baktığımız devir toleranttır. Hatta bu soğuklar bulunduğu devir kamkatın meyvesi hâlâ da iyi aroma, nitelik ve haz almaktadır” niteleyerek konuştu.
İtalyanlar talepte bulundu
Kamkat ıslahı dair etkin nadir ülkelerden birisi olduklarına ilgi çekici Keleş, ”Bundan çevre da geliştirmiş olduğumuz tür adaylarımızı İtalya Süs Bitkisi Kooperatifi yetkilileri gelip burada durumunda gördüler, onunla ilgilendiren kendisine da oral kendisine taleplerini bildirdiler. Tescilini almadığımız düşüncesince onların talebine karşılık veremedik. Tescilini aldığımız an onların da talebine karşılık vereceğiz. Biliyorsunuz aut mekan cıcık bitkileri dair en ehemmiyetli ülkelerden birisi İtalya'dır. Hem yetiştiricilik açısından, hem bu işin ticareti açısından, hem bu işi ilmî yapması açısından, ilkin İtalyanların bizdeki tür adaylarını istemiş olması baş döndürücü önemlidir” ifadelerini kullandı.
Keleş, kamkatın yetiştiriciliğini yapanların derneşik kendisine 3-4 ay devam eden hasadından zat ekonomilerine baş döndürücü ehemmiyetli müşterek ulama sağlayabildiğini kaydetti.
C vitamini deposu, müşterek dikme 20 kiloya genişliğinde mahsul veriyor
Kamkat ile ilgilendiren bilgelik sağlayan enstitüde turunçgil ünite sorumlusu Ziraat Yüksek Mühendisi Ali Yılmaz da”Özellikle C vitamini içinde ne bulunduğu baş döndürücü faziletli bulunan kamkat bitkisi afiyet açısından baş döndürücü önemlidir, baş döndürücü da faydalıdır. Sonbahar aylarında sonuç vermeye başlamış bulunan kamkat bitkisi Ocak, Şubat, Mart aylarında dört dörtlük tekâmül sağlar. Böylelikle tüketime apiko bir duruma mevrut olur. Kolesterol açısından, faziletli kolesterolü dengelemede, şeker hastalığı hastalığını engellemede çelimli antioksidan olması niteliği ile akıbet etap halkımız kabilinden yeğleme edilebilirliği faziletli müşterek nebat durumuna gelmiştir. Kamkatı cıcık bitkisi yetiştiriciliğinde kullanabiliyoruz, deva piyasası endüstri de kullanılabiliyor, amma velakin evlerimizde yorgun yapımında, reçel imalinde kullanılıyor. Saksıda evlerimizde cıcık bitkisi kendisine kullandığımızda 1-3 kilo ortada mahsul verebiliyor. Ağaç kendisine yetiştirildiğinde senede 15-20 kilograma genişliğinde senede randıman alabiliyoruz" niteleyerek konuştu.
Halil İbrahim Varlı-Hüseyin Yıldız