Üsküp
Kuzey Makedonya’da 31 Ekim’de planlı yerli seçimlerin ikinci turunun peşi sıra Makedonya Sosyal Demokratlar Birliğinin (SDSM) almış olduğu yenilgi sonrası hem başvekillik bununla beraber partisinin umumi başkanlığı görevinden istifa fail Zoran Zaev, "ülkesinin Avrupa-Atlantik yolculuğunda değişimin mimarı" şekilde hatırlanacak.
Yaklaşık 1,5 ay aranın peşi sıra Zaev’in evvel Meclise yöntemince sunmuş olduğu istifası, ahit Meclis Genel Kurulunda onaylandı.
İstifanın onaylanmasının peşi sıra Cumhurbaşkanı Stevo Pendarovski'nin hükümeti ihdas vazifesini vereceği adı 10 günde belirlemesi gerekiyor.
Teamüllere gereğince Cumhurbaşkanının hükümeti ihdas vazifesini Meclis çoğunluğunu elde ettiğini kanıtlayan partiye vermesi gerekirken kamuoyuna gereğince bu görevin, Zaev’in SDSM’deki umumi başkanlıkta halefi ve sonuç hükümette Maliye Bakan Yardımcılığı karşılayıcı Dimitar Kovaçevski'nin olması bekleniyor.
Hükümeti ihdas vazifesini doğrulama borç adayın, 20 günde hükümeti kurması ve Meclise hükümet programını sunması gerekiyor.
Zoran Zaev’in istifası ve sonrasındaki gelişmeler
Zoran Zaev liderliğindeki SDSM öncülüğündeki koalisyon, yerli seçimlerin evvela ve ikinci turlarında muhalefetteki İç Makedon Devrimci Örgütü-Makedonya Ulusal Demokratik Birliği (VMRO-DPMNE) kabilinden hezimete uğratılmıştı.
Zaev, seçme kampanyası esnasında SDSM'nin Üsküp Belediye Başkan talibi Petre Şilegov'un seçimleri kazanamaması yerinde istifa edeceğini açıklamıştı. Başkent Üsküp müdahale edinmek kıl payı nice belediyenin muhalefete geçmiş olduğu anlaşılan olunca Zaev, 31 Ekim gecesi istifasını duyurmuş fakat bunu 1,5 aydan çok süredir resmiyete dökmemişti.
VMRO-DPMNE öncülüğündeki koalisyon, kasımda 120 sandalyeli Mecliste 61 milletvekilinin imzasını biriktirerek itimat oylamasına gidilmesi talebinde bulundu. 11 Kasım’da Meclis Genel Kurulunda birleşen milletvekilleri, hükümetin düşmesine minval anahtar oturumun düzenlenmesi amacıyla tam mutlak çoğunluğa cemaat olunamadığı düşüncesince seans gündüz süresince ertelendi.
Hükümetteki SDSM’nin koalisyon hükûmeti hükûmeti ortaklarından BESA Hareketi Milletvekili Kastriot Recepi’nin Meclis oturumuna gelmemesi ve içtimai iletişim araçları hesabından, hükümetin "düşmesi" düşüncesince oy kullanmayacağını açıklaması üstüne Meclis Başkanı Talat Caferi, geceleyin ½ si muhalefetin tam çoğunluğu elde edemediğini açıklayarak oturumu sonlandırmıştı.
Ertesi gündüz BESA Hareketi, koalisyondan çekildiklerini, icra vekili ve icra vekili yardımcılıklarından istifa ettiklerini açıklamıştı.
İstifasını daha resmiyete dökmeyen Zaev, bu süreçte boşluk ayında Avrupa Birliği'ne (AB) üyelik müzakerelerine neşet etmek düşüncesince gün alacakları umuduyla, partisi namına hükümet çoğunluğunu pekiştirmek amacıyla dünkü ortaklarla ahbaplık etmek kıl payı icraat yürütmüştü.
Zaev, 5 Aralık’ta muhalefetteki Alternativa Partisi Genel Başkanı Afrim Gaşi ile eş matbuat toplantısında, "istikrarlı kuma yasama kurulu çoğunluğu ve hükümete cemaat olduklarını" açıklayarak, Alternativa Partisinin hükümet koalisyonunun kuma parçası bulunduğunu duyurmuştu.
AB, boşluk ortalarında kararını açıklamış, Bulgaristan’ın 2019'dan beri sürdürdüğü vetosu dolayısıyla Kuzey Makedonya, kuma defa daha AB’den "yeşil ışık" alamamıştı.
Zoran Zaev alevden kuşak giydi
Zaev’in evvela defa göreve gelmeden evvela geçmiş olduğu süreç, adeta alevden gömleği giyeceğine ayraç ediyordu.
Kuzey Makedonya'da (o çevrim Makedonya), 2015'te o çevrim anne aykırılık önderi bulunan Zaev, zamanın Başbakanı Nikola Gruevski ve başka hükümet üyelerinin de aralarında bulunmuş olduğu 20 bin bireyin telefon görüşmelerinin pırtı dibine alındığını açıklayarak bunları kamuoyuyla paylaşmıştı. Ardından planlı protestolar kararında ülkede er umumi seçme sonucu alınmıştı.
11 Aralık 2016'daki umumi seçimlerde VMRO-DPMNE, 51 milletvekiliyle kuma numara fırka bulunmasına karşın koalisyon hükûmeti hükûmeti ihdas başarısı gösterememiş ve hükümeti ihdas rolü 49 milletvekiline cemaat SDSM’ye verilmişti.
Aylar devam eden siyasal çekişmeler kararında Nisan 2017'de Meclis başkanını temizlemek kıl payı birleşen milletvekilleri, Caferi’yi Meclis Başkanı seçmiş fakat daha sonraları "Meclis olayları" niteleyerek bilinecek hadiseler meydana mevrut ve protestocular, Meclisi basmıştı.
Meclisteki vakalardan tahminî kuma ay sonraları SDSM Genel Başkanı Zaev öncülüğünde koalisyon hükûmeti hükûmeti hükümeti kurulmuştu.
İsim değişikliği, NATO üyeliği ve AB engeli
Kuzey Makedonya ve Yunanistan liderleri, aylar devam eden danışmalar kararında Haziran 2018'de BM öncülüğünde Prespa Anlaşması'nı imzaladı. Böylece çeyrek asırdır dü iklim ortada mevcud insan problemi çözülmüş, bu kapsamda "Makedonya", adını "Kuzey Makedonya" şekilde değiştirmişti. Bu sürecin peşi sıra Yunanistan, bundan böyle Kuzey Makedonya’nın Avrupa entegrasyonu önünde bariyer olmaktan çıktı. Kuzey Makedonya da böylelikle Mart 2020'de NATO’nun 30. üyesi oldu.
Yunanistan ile sorununu çözen ve AB üyelik müzakereleri önünde ilerleyici Kuzey Makedonya’nın dolayısıyla bu defa şarki komşusu Bulgaristan çıktı.
Bulgaristan, 2017'de dü iklim ortada imzalanan dostluk, dobra komşuluk ve teşrikimesai anlaşması kapsamındaki şartların getirilmediğini belirtmiş, aralarındaki dil, etiket ve gün kadar meselelerin çözülmesini istem etmişti, o günden bugüne Kuzey Makedonya’nın AB müzakerelerine başlayabilmesi düşüncesince vetoyu kaldırmayarak ülkenin önündeki kuma tane bariyer şekilde görülüyor.
Zaev önderliğindeki SDSM koalisyonu, 15 Temmuz 2020’de planlı er umumi seçimde de galip gelmiş, "Zaev 2" hükümeti kurulmuştu. Toplamda tahminî 4,5 sene başvekillik vazifesini yürüteç Zaev’in istifası, 23 Aralık'ta resmîlik kazandı.
Bir ayda dünkü hükümetin seçilmesinin beklendiği Kuzey Makedonya’da başvekil ve ekibini, eski-yeni zorluklarla uğraş bekliyor.