Atina
Yunanistan, Türkiye’nin kendisi düşüncesince Ege’de ortak gözdağı unsuru bulunduğunu öne sürerek Lozan ve Paris Antlaşmalarının hırçın yönündeki hükümlerine karşın Doğu Ege adalarını silahlandırma politikasını savunmaya bitmeme ediyor.
Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ziyareti dönüşünde uçakta gazetecilerin sorularını cevaplayan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, "Silahsızlandırılmış statüde mevcut adalarda anlaşmalara karşıt adına ölçülü askeri faaliyetlere kelimesiz kalmamız belkili değil. Nitekim bu mevzuyu Birleşmiş Milletlerin (BM) gündemine taşıdık. Önümüzdeki devirde de gündemde tutmayı sürdüreceğiz." şeklindeki açıklaması, Türkiye’nin bu konudaki hassasiyetini ortaya koydu.
Ankara’dan BM’ye mevzuya bağlı mektup
Türkiye, Atina yönetiminin Doğu Ege adalarının silahsızlandırılmış statüsünü ihlal fail eylemleri kendince orak ayı ayında BM’ye betik göndererek şikayette bulundu.
Türkiye'nin BM Nezdindeki Daimi Temsilcisi Feridun Sinirlioğlu imzasıyla, Genel Sekreter Antonio Guterres'e hitaben yazılan mektupta, "Bir kere henüz dikkatinize iletmek isteriz ki Yunanistan, Ege ve Akdeniz'deki adaların silahsızlandırılması dair ilişik anlaşmalardan doğan yükümlülüklerini adına getirmemektedir." ifadesi kullanıldı.
Mektupta, aralarında Meis'in de bulunmuş olduğu bahis konusu adaların Türkiye anne karasına yakınlığına aksan yapılarak 1923 Lozan ve 1947 Paris Barış Antlaşmalarında açık açık belirtilmesine karşın Yunanistan çeşidinden silahlandırılmasının Türkiye'nin güvenliğine ağır gözdağı oluşturduğunun altı çizildi.
Türkiye'nin, Yunanistan'ın adalar üstündeki ihlallerini diplomatik kanallar üstünden yüz kere dile getirdiğine ayraç edilen mektupta, "Eğer Yunanistan, anlaşmalardaki yükümlülüklerini adına getirmede değimsiz olursa o anlaşmalardan kaynaklı komut haklarını çokluk izin alanlarının belirlenmesi müdahale öne süremez." ifadesine arazi verildi.
"Lozan ve Paris Antlaşmalarını namevcut sayamazsınız"
Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, 58. Münih Güvenlik Konferansı kapsamında gazetecilere icra ettiği açıklamada, Yunanistan'ın müttefiklik ruhuna karşıt provokatif eylemlerine dikkati çekerek "Bunlarla ilişik uluslararası hususiyet ve düet anlaşmalarımız var. Siz Lozan Antlaşması'nı, Paris Antlaşması'nı namevcut sayamazsınız. Altında imzanız bulunan bu anlaşmaların dilediğiniz maddelerini uygulayacaksınız, istemediklerinizi uygulamayacaksınız. Dünyada hakeza ortak bilinçlilik yok." değerlendirmesinde bulundu.
Yunanistan, adaları silahlandırmayı "kendini defans hakkı" adına görüyor
Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias ise ocakta icra ettiği açıklamada, "Türkiye adalarımızın karşısına en şişman yüzergezer kuvveti ve Akdeniz’in en şişman yüzergezer filosunu yerleştirdi ve bire ortak sürede bizlerden adalarımızı silahsızlandırmamızı istiyor.” sanarak Yunanistan’ın bahis konusu adaları silahlandırmasının "kendini defans hakkı" bulunduğunu encam sürdü.
Lozan ve Paris Antlaşmaları
Birinci Dünya Savaşı sonrası 1923'te imzalanan Lozan Barış Antlaşması'nın 13. maddesinde, "Barışın korunmasını ısmarlamak neredeyse Yunan Hükümeti, Midilli (Lesvos), Sakız (Chios) Sisam (Samos) ve Nikarya (Ahikerya) adalarında tek çokluk üssü ve tek istihkam kurmayacak." ifadesi arazi alıyor.
Doğu Ege sahasında arazi meydan Oniki Adalar ise 1912 Trablusgarp Savaşı’nın arkası sıra imzalanan Uşi Antlaşması ile İtalya’ya devredildi ve İkinci Dünya Savaşı sonra imzalanan Paris Antlaşması'na denli İtalya'nın egemenliğinde kaldı.
İtalya’nın İkinci Dünya Savaşı’nda kaybeden tarafta arazi alması zımnında 10 Şubat 1947’de bağlaşık ülkelerle İtalya ortada imzalanan Paris Antlaşması ile bu adalar Yunanistan’a devredildi.
Bu kapsamda, Yunanistan’a devredilen "Oniki Adalar" adına anlatım edilen Astypalaia (Astipalya), Rodos, Halki (Herke), Karpathos (Kerpe), Kasos (Çoban Adası), Tilos (İlyaki Adası), Nisiros (İncirli Adası), Kalimnos (Kelemez Adası), Leros (İleriye Adası), Patmos (Batnaz Adası), Lipsos (Lipsi Adası), Simi (Sömbeki Adası), Kos (İstanköy Adası), Kastellorizo (Meis Adası) ve de civarlarındaki önemsiz adacıkların "silahlandırılamayacağı" gine bu sözleşme dahilinde belirleniyor.
Paris Antlaşması'nda "Bu adalar askerden arındırılacak ve askerden arındırılmış biçimde kalacak." ifadesi arazi alıyor.
"Oniki Adalar", isminin andırdığı kabilinden 12 adadan oluşmuyor. Çok sayıda karaca parçasını içerisinde bulunduran adalar grubu, toplamda 20'den çok ada, adacık ve kayalıktan oluşuyor.
1960'tan bu yana silahlandırılıyor
Yunanistan, Türkiye’nin itirazlarına ve antlaşmalardan doğan yükümlülüklerine karşın 1960’lardan buyana adaları silahlandırarak Ege Adaları'nın silahsızlandırılmış statüsünü ihlal etmeye bitmeme ediyor.
Diğer taraftan Yunanistan, 1993’te Uluslararası Adalet Divanının mecburi sakatlık yetkisini bildirme ederken, "ulusal düzenlilik çıkarları" ile ilişik askeri önlemlerden kaynaklı hususlara bağlı adına mecburi sakatlık yetkisine sakınma koymuştu.
Yunanistan, bu biçimde adaların silahlandırılmasına bağlı ortak münakaşanın Uluslararası Adalet Divanı’na gitmesini engellemeyi hedeflerken, bu durum, Yunanistan’ın anlaşma yükümlülüklerini ihlal ettiğinin Atina çeşidinden zımnen bildirme edildiğini ortaya koymuştu.