Johannesburg
Eski ismiyle "Svaziland" namına bildik Güney Afrika ülkesinde, Kral 3. Mswati karşıtı protestocular, hükümete karşıtı tepkilerini yollara barikatlar kurarak ve bazısı alanlarda iş yerlerini yağmalayarak gösteriyor.
Kral'a dair asayiş güçleri ile çoğunluğu öğrencilerden ve gençlerden oluşan protestocular ortada çoğunlukla çatışmalar yaşanıyor.
AA muhabiri, ülkede kesin monarşi karşıtı eylemlerin gelişimini ve krize dair sonuç vaziyeti derledi.
1 Esvatini'de kesin monarşi karşıtı gösteriler ne devir başladı?
Siyasi partilerin 1973'ten bu yana yasaklı bulunduğu ve 1,1 milyonluk nüfusunun 3'te 1'inin besin sorunlarıyla yüzleştiği Esvatini'de el erki yanlısı evvel protestolar, 20 Haziran'da başladı.
İfade özgürlüğü ve politik öğür yasağının kaldırılması kabilinden demokratik taleplerle başlamış bulunan bu barışçıl gösteriler, 25 Haziran'dan itibaren soygunculuk ve hüküm vakalarına dönüştü.
26-27 Haziran'da polisin kaba müdahalesi kararı olayların büyümesinin arkası sıra hükümet, 29 Haziran'da acemi sima koronavirüs (Kovid-19) salgınını esbabımucibe göstererek sokağa çıkacak yasağı anons etti.
Güvenlik kuvvetleriyle protestocular ortada 30 Haziran'da yaşanmış bulunan çatışmalarda, 8 ferdin yaşamını kaybetmesi ve onlarca ferdin yaralanmasıyla olaylar acemi beraberinde boyuta taşındı.
2- Temmuz vakalarında neler yaşandı?
Yaşanan dirilik kayıplarının arkası sıra sertliğini çoğaltan protestolar, orak ayı gene itibaren aracısız Kral 3. Mswati'nin iktidarını amaç almaya başladı.
Hükümet, 1 Temmuz'da hüküm vakalarını bloke etmek düşüncesince orduyu göreve çağırdı.
Asker ve polisin kaba müdahalesi sonucu, temmuzun evvel haftasında minimum 19 isim elan yaşamını kaybetti. Bununla baş başa temmuzun ikinci haftasından itibaren hükümet güçleri, iklim genelinde kontrolü sağladı.
Muhalif milletvekilleri Bacede Mabuza ile Mthandeni Dube ise vakalarla ilişkileri bulunduğu sebebi öne sürülerek 29 Temmuz'da tutuklandı.
3- Olayların anahtar adı Kral 3. Mswati kimdir?
Kral 3. Mswati, "dünya tarihinin en derinlemesine müddet tahtta küsurat (83 yıl) hükümdarı" unvanının sahibi bulunan Kral 2. Sobhuza'nın 210 çocuğundan bir tanesi namına 1968'de Manzini'de dünyaya geldi.
1986'dan bu yana 35 senedir ülkeyi başöğretmen 3. Mswati, otoriteli ve kısıtlayıcı beraberinde halife namına tanınıyor.
Kral'ın, 15 karısı ile sürdürdüğü gösteriş yaşantısı ise ilkin aykırılık kazanmak az daha halkın tepkisine sebep oluyor.
Ülke ekonomisinin ehemmiyetli beraberinde bölümünü arama fail 3. Mswati'nin aut politikada Çin Halk Cumhuriyeti'ne karşı Tayvan'a bulunan desteği dikkati çekiyor.
4- Ülkede sonuç gestalt nedir?
Ekim ayının ikinci haftasından itibaren iklim genelinde rüştiye ve ortaöğretim öğrencilerince yetişek şartlarının iyileştirilmesi ve vakfedilmiş milletvekilleri Mabuza ile Dube'nin başıboş bırakılması isteğiyle meydana gelen gösterilerin hüküm eylemlerine dönüşmesiyle ülkede politik gerilim yeniden yükseldi.
Yaşanan olaylar kararında nice okulda ağırbaşlı hasar oluşurken, hükümet okullarda öğrenime aralık verildiğini açıkladı.
Gösterilerin camianın başka kesimlerine yayılması üzerinde 21 Ekim'de iklim genelinde toplumsal medyaya ulaşım engellendi.
Bu gelişmelerin arkası sıra Güney Afrika Kalkınma Topluluğu (SADC), hükümet yetkilileri ve protestocularla mülaki olgunlaşmak az daha fevk düzem hususi kurul görevlendirdi.
Özel kurul ile hükümet yetkilileri ortada meydana gelen görüşmelerin arkası sıra hükümet, protestoculara "ulusal diyalog" çağrısında bulundu.
SADC çeşidinden da desteklenen bu çağrıyı asayiş endişeleriyle reddeden muhalifler, hükümet güçlerinin saldırılarına karşı çıplak halkı arkalamak düşüncesince SADC'nin beraberinde sulh gücü görevlendirmesini istem etti.
Muhalifler, politik reformların gerçekleştirilmesi düşüncesince beraberinde "geçiş hükümeti kurulması" çağrısında da bulundu.
28 Ekim bakımından ülkenin muhtelif bölgelerinde gösteriler bitmeme ediyor.
5- Olaylarda bugüne sincap ne derece servet ve dirilik kaybı gerçekleşti?
Ülkede yaşanmış bulunan vakalarda bugüne sincap minimum 27 isim yaşamını kaybetti, yüzlerce protestocu yaralandı.
Muhalifler ise hoppadak haziran ve temmuzdaki vakalarda minimum 60 protestocunun asayiş güçlerince öldürüldüğünü kanıt etti.
Hükümetin verilerine göre, yaşanmış bulunan soygunculuk vakalarında şimdiye derece minimum 2 bilyon Türk lira hasar oluştu ve kestirmece 5 bin isim işinden oldu.
