Ankara
Araştırmacı edip Muhammed Lutfi Türkcan, AUKUS ve QUAD girişimlerini Çin'i Hint Pasifik sahasında Amerika öncülüğünde muvazene çabası şekilde değerlendirdi.
Türkcan, TRT World Research Center'da kaleme almış bulunduğu "AUKUS ve Güç Politikaları Dengesi'nin Dönüşü" başlıklı yazısında AUKUS anlaşmasıyla açılan lehçe koalisyonu iç ve aut muvazene kavramlarıyla açıkladı.
Muhammed Lutfi Türkcan'ın bahsetmiş bulunduğu iç dengeleme, tehditler karşısında kendiliğinden yetebilmek düşüncesince kazançlı ve askeri gücü geliştirerek gücü artırmayı hedefleyen mevki faaliyetlerini içerirken bahis konusu gelişmenin, askeri modernizasyon, domestik defans endüstri yatırımları ve kazançlı çıktıların artırılmasıyla muhtemel olabildiği tabir ediliyor.
Dış dengeleme, devletin kuma beraberinde tehdide dirlik koalisyonlara katılarak kuvvet kabiliyetlerini açık açık çoğaltma çabalarını kapsıyor. Her ne denli iç muvazene şimdi emniyetli bulunduğu düşüncesiyle ülkeler düşüncesince ilkin yeğleme şekilde görülse de ehliyetsiz kalındığında ülkeler aut dengelemeye de başvurulabiliyor.
Söz konusu kavramların ışığında AUKUS anlaşmasının imzalanması, İngiltere ve Avustralya'nın da katılmış bulunduğu Çin'in Hint Pasifik sahasında hâkim kuvvet olma girişimlerini engellemeye müteveccih Amerika öncülüğündeki beraberinde muvazene çabası şekilde düşünülebilir.
ABD yönetimi, Çin'in iddialı faaliyetlerini hem liderliğini icra ettiği arsıulusal düzene hem de denizaşırı çıkarlarına dirlik zılgıt şekilde algıladığını ortaya koymuştu. Çin'in kazançlı gelişiminin yanı esna beraberinde kükremek gücü şekilde ortaya çıkması ABD'nin bölgedeki endişelerini şimdi da derinleştirdi.
Çin yönetiminin başta Tayvan'a dirlik yürüttüğü saldırgan politikaları ve akıbet çağda Güney Çin Denizi'nde kalan faaliyetleri, Çin'in Hint-Pasifik alanına bilgili olma girişimleri şekilde ikrar ediliyor. Bu bağlamda, Çin'e dirlik oluşan ve değişik kalan zılgıt algısı sebebiyle ABD'nin AUKUS yoluyla Çin'e dirlik stabilizatör beraberinde koalisyon hükûmeti hükûmeti ihdas inisiyatifini üstlendiği söylenebilir.
Güç dengesi kuram beklentilerinin tersine Asya ülkeleri, Çin'in yükselişine dirlik stabilizatör faaliyetlere katılmazken kusursuz tersine Çin ile beraberce akım ediyor görünüyor. Bu bağlamda, Çin'in kalan gücüne karşın bölgedeki nice ülke, başta kazançlı açıdan Çin ile güzel münasebat geliştirdi.
- Çin-Avustralya gerilimi
Öte taraftan Avustralya'nın 2018'de Huawei 5G kullanımını zecir kararı, Pekin yönetimiyle ilişkilerde gerilime sebep bulunan başat gelişmelerden bir tanesiydi ve Çin'in namına dirlik şekilde algıladığı "yabancı karışma karşıtı yasa" da dü iklim arasındaki iplerin gerilmesine sebep olmuştu.
Avustralya Başbakanı Scott Morrison, müstevli dolayısıyla tekraren Çin yönetimini suçlayan zamanın Amerika Başkanı Donald Trump'ın dayanak vererek Kovid-19'un kökeni kendisince arsıulusal beraberinde anket çağrısında bulunması ilişkileri şimdi da kötüleştirmişti.
Söz konusu gelişmelere tepkime şekilde Çin, Avustralya'dan mevrut mey ve rüşvet ithalatını sınırlandırmayı ve erdemli rüsum getirmeyi amaçlayan kazançlı müeyyide kampanyası başlatmıştı.
Çin'in Avustralya gözetiminde zılgıt şekilde algılanmasına asistan bulunan kazançlı baskı, Canberra yönetiminin Amerika öncülüğündeki düzenlilik koalisyonuna iltihak sonucunda açacak rolü görmüş bulunduğu ikrar ediliyor.
Dörtlü Güvenlik Diyaloğu
ABD'nin Çin'in yükselişine dirlik koyma çabalarının AUKUS ile hudutlu olmadığı, Washington'ın, Çin'in Amerika karşısında güçlendiği iktisat ve uygulayım bilimi üzere güvenlikle ilgilendiren sıfır mevzularda semt ülkeleriyle i birliğini de yoğunlaştırdığı tabir ediliyor. ABD, Avustralya, Hindistan ve Japonya arasındaki Dörtlü Güvenlik Diyaloğu (QUAD), iri kuvvet rekabetinin hızlandığı sürede en ehemmiyetli gruplaşmalardan birisi üzere görünüyor.
Temelleri 2004'te Hint Okyanusu tsunamisine iane çabalarının beraberinde parçası şekilde ortaya çıkan QUAD'ın benzeri düşüncelere eş ülkeler çeşidinden tavsiye edilen ve geliştirilen "Özgür ve Açık Hint-Pasifik" (FOIP) vizyonunun beraberinde bileşeni şekilde düşünülebilir.
Dönemin Japonya Başbakanı Shinzo Abe'nin önerisinin peşi esna kurulan QUAD'ın ilkin resmi güruh 2007'de yapılmıştı.
Hem QUAD hem de AUKUS'un rakip gruplaşmalar olmaktan ziyade, Çin'e dirlik lehçe düzeni siper düşüncesi çevresinde ulusları beraberinde araya getirmeyi amaçlayan Amerika liderliğindeki "Özgür ve Açık Hint-Pasifik" stratejisinin ciddi bileşenleri şekilde görülüyor.
AUKUS'un bölgenin güvenliği düşüncesince ehemmiyet sunma ederken QUAD ise Çin'in koskoca kazançlı nüfuzu ve teknolojik üstünlüğü sebebiyle avantajlı bulunduğu iktisat ve gelişen teknolojiler sahalarında Çin ile rakiplik düşüncesince ciddi gösteriş oynuyor.
Türkcan'a mucibince ABD, benzeri düşünen ülkelerle ortaklıkları güçlendirerek Çin'e dirlik koyma çabalarını hızlandırırken AUKUS dair Fransa üzere müttefiklerini yabancılaştırma riskini hücre alıyor.
ABD-Fransa tahtelbahir gerilimi
AUKUS anlaşmasının imzalanmasıyla, dizel motorlu denizaltıların yapımı düşüncesince Avustralya ile 66 bilyon dolarlık beraberinde sözleşmeyi kaybeden Fransa'nın küskün bulunduğu belirtiliyor.
Anlaşma, Fransa'ya imzalanmadan beş altı vakit ilkin bildirilmişti. Bu nedenle, Fransız Dışişleri Bakanı anlaşmayı 'arkadan bıçaklama' şekilde vasıflandırmış ve hükümet hem Washington hem de Canberra'daki büyükelçilerini art çağırmıştı. Fransa için, denizaşırı toprakları sebebiyle Hint-Pasifik, 1,5 milyon Fransız yurttaşı ve 8 bin askeri içeren ehemmiyetli beraberinde izlemsel ve kazançlı bölge. Ek olarak, Fransa'nın mahsus kazançlı bölgelerinin yüzdelik 93'ü Hint-Pasifik'te bulunuyor.
Bu hareketin sadece Amerika ile Fransa arasındaki çatlağı tamik riskini artırmadığını yazan Türkcan, tamlanan niyetlere karşın akıbet akım ayrımsız sürede ABD'nin güvenilirliğinin itibarını da zedelediğini tabir etti.
ABD ve Fransa arasındaki düet gerginlik azalmış üzere görünse de bu fenomen ayrımsız sürede arsıulusal ortamda çabucak mütebeddil dinamiklerin, derinlemesine süredir imtiyazlı statüye eş bulunan devletlerin, acemi müşkülat karşısında statülerinin şimdi az makbul bir duruma gelebileceği gerçeğiyle yüzleşmesini gerektirecek beraberinde boyut ortaya çıkarabileceğini de gösteriyor.
Bu bağlamda Türkcan, ABD'nin AUKUS dönemini ele alış biçimini, Washington'un mütebeddil izlemsel evleviyet ve çıkarlarının yanı esna makul ortaklıklar, koalisyonlar ve kurumlara maruz önemdeki kaymaların beraberinde işareti şekilde değerlendirdi.
Türkcan, Çin'in Amerika liderliğindeki koalisyonlara dirlik stabilizatör koalisyonlar kurmaya emek harcaması olasılığının erdemli bulunduğunu vurgulayarak Pekin'in, onları etkisiz buyurmak ve ayrıca Çin kampına katılmalarını getirmek düşüncesince yeregeçen ve direk yaklaşımıyla Amerika liderliğindeki koalisyonun üyeleri ortada beraberinde hicran çıkarmaya da çalışabileceğini belirtti.
Çin'in koskoca kazançlı kaynakları ve coğrafi yakınlığı menfez önüne alındığında, semt devletleri ABD'nin öz adlarına bunu yapacağı umuduyla Çin'e aracısız dirlik çıkmaktan içtinap eğiliminde olabilir.
Dolayısıyla Çin'in endamsız ve derinlemesine vadede nite tepkime vereceği, Amerika politikasının gidişatı düşüncesince belirleyici olacaktır.
Türkcan, ABD'nin hamlelerinin çatışmaların şiddetlenerek bölgedeki sulh ve istikrarın ortadan kalkmasına sebep bulunduğu düşünülürse, semt ülkelerinin iri kuvvet rekabetinden ırak durmaya çalışmanın yollarını aramalarının beklenebileceğini tabir ederken semt ülkelerinin AUKUS koalisyonuna verdikleri tepkilerin de farklılaştığının altını çizdi. Filipinler bahis konusu defans paktını desteklerken Endonezya ve Malezya mümkündür beraberinde silahlanma yarışı dair endişelerini dile getirdi.
