Dakar
İlk kere 2000 senesinde Çin'de 44 Afrika ülkesinin katılımıyla planlı forum, bu sene 53 Afrika ülkesinden bakanları ortak araya getirdi.
Çin Devlet Başkanı Şi Jinping'in videoteyp konuşma kanalıyla katılmış olduğu forumda, Çin tarafının en baş döndürücü aksan icra ettiği bap toy kimse koronavirüs (Kovid-19) salgınında Çin'in Afrika kıtasıyla aşılama paylaşımı oldu.
Ancak forumdan çelimsiz müddet evvela Pekin yönetiminin, Uganda'nın 200 milyon dolarlık cesaret borcu karşılığında Entebbe Uluslararası Havalimanı'na el koyması Çin'in Afrika'da yürüttüğü "borç diplomasisi" konusunu da baştan münakaşaya açtı.
Çin, 2016'dan buyana kıtaya verdiği borçların ortak tarafını baştan kıymetlendirme yada iptal sonucu alsa da Afrika vatanlarını ödeyemeyecekleri borçların dibine sokmakla suçlama ediliyor.
Dünyanın en alacaklı ülkesi
Afrika kıtasında anne borç verici iklim konumunda mevcut Çin, zaman anne kara vatanlarını namına borçlandırarak "farklı ortak sömürgecilik" modeli denemekle suçlanıyor.
ABD merkezli William&Mary's Küresel Araştırma Enstitüsüne müteallik AidData verilerine göre, Çin, 2000-2017 zamanında toplamda 843 bilyon dolar borç vererek dünyanın en alacaklı ülkesi konumunda bulunuyor.
Veriler, bu miktarın 207,4 bilyon dolarının, Çin'in Afrika'da sağlamış olduğu finansmanlar ve kıtada yürüttüğü 5 bin 152 plan kapsamında harcandığını ortaya koyuyor.
Çin, 207,4 bilyon doların 42 bilyon dolarını kalkınma katkısı planlarına ayırsa da 136 bilyon dolar ise anne kara ülkelerinin borç hanesinde arazi alıyor.
Afrika ülkelerinin almış olduğu ödenmesi "imkansız" borçlar
AidData'nın eylülde Çin'in Kuşak ve Yol projesine müteallik yayımladığı raporda da Pekin'in Afrika ülkelerine faziletli faizle verdiği borçlara ilgi çekildi.
Rapora göre, Çin, kendisinden tahsil edilen borçlarının cesaret repo oranını çoğu kere yüzdelik 4,2 yöresinde tutuyor ve 10 yıldan şimdi az ortak müddette arka ödenmesini istiyor.
OECD vatanlarında cesaret borçlanmasında geçerli faizlerin yüzdelik 1, arka ödemelerin de 28 yılı aştığı düşünülünce Çin'in Afrika ülkelerine uyguladığı borç stratejisi de sık sık eleştiriliyor.
Çin'den 2000-2017 zamanında 5'er bilyon dolardan ortak tomar borç meydan 13 Afrika ülkesinin bu borçları belirlenen müddet ve faizle ödemesine ise az şimdi olanaksız gözüyle bakılıyor.
23 Afrika ülkesinin Pekin'e borcu GSYH'nin yüzdelik 10'unundan fazla
Aidata verilerinde Çin'in Afrika ile kurduğu ilişkide duyurulmayan istikraz tehlikesine de ilgi çekiliyor. Buna göre, 2000-2017 zamanında Çin, kıtaya verdiği borcun yüzdelik 20'sini (39,8 bilyon dolar) "gizli borç" şekilde kayda geçti.
Çin'in hususi bölüm yada başka aktörlere verdiği borcu gene hükümetlerden öğrenim etmesi de kıtada nice ülkeyi sonuç senelerde zora sokuyor.
Sözleşmelerdeki muğlak ifadeler zımnında hükümetlerin Çin'e ne derece borçlandığını dört dörtlük bilemediği de aksan yapılıyor.
Aralarında Senegal, Togo, Kamerun'un da bulunmuş olduğu 23 Afrika ülkesinin, Pekin yönetimi yada Çinli para kurumlarına bulunan borcu Gayri Safi Yurt İçi Hasılalarının (GSYH) yüzdelik 10'unu esbak durumda.
Aidata ve Dünya Bankası Borç Raporuna layıkıyla Kongo Cumhuriyeti, Ekvator Ginesi ve Angola, GSYH'nin yüzdelik 50'sinden dahası derece Çin'e borçlandı.
Çin'in, tahsilatı garantilemek düşüncesince borç karşılığında ilgilendiren ülkelerle aykırı kaynakları değişim işlemi icra ettiği da biliniyor.
Doğal Kaynak Yönetişim Enstitüsünün Şubat 2020 tutanağına göre, Çin, Angola'da enfrastrüktür projeleri karşılığında petrol, Gine'de tarz inşası karşılığında boksit, Gana'da sayrılarevi ve tarz projeleri karşılığında borcunu boksit, arz yağı ve hint bademi ile öğrenim ediliyor.
Tüm olumsuzluklara rağmen kıtayla 2019'da 208 bilyon dolarlık tecim hacmine vasıl Çin, Afrika'nın en ehemmiyetli ticari partneri olma hususi durumunu koruyor.
