Bakü
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan'ın işgali altındaki toprakların kurtarılması düşüncesince 27 Eylül 2020'de başlatılan 44 günce savaşın eş numara senesinde AA'ya değerlendirmelerde bulundu.
Sayın Cumhurbaşkanı, Anadolu Ajansının mülakat talebini benimseme ettiğiniz düşüncesince aşırı teşekkürname ediyoruz size. mühim eş tarihteyiz. Azerbaycan'ın zaferinin, kestirmece 30 sene süresince obstrüksiyon altında bulunan memleketlerini kurtarılmasına başlandığı 27 Eylül tarihinin eş numara yılındayız. O güne değişmek istersek, Azerbaycan sebep erinç atağa geçti
Ermenistan'ın bizlere erinç akıbet dönemdeki provokasyonları derneşik bir hale gelmişti. Bize müteveccih açıklamaları ve attıkları adımlar, Ermenistan'ın acemi muharebeye hazırlandığını gösteriyordu. Bunun sebeplerini bugüne denli da anlayabilmiş değilim. Çünkü başka eş devletin toprağını 30 sene süresince obstrüksiyon altında markajcı eş mevki acemi eş harp istiyorsa bunun sebebi aşırı ağırbaşlı araştırılmalıdır. Sözlerimi kanıtlayan adımlar da delik önündedir. Çünkü temmuzda Azerbaycan-Ermenistan sınırında, Ermenistan askeri kışkırtı yapmış oldu ve bu kışkırtı kararı 13 er ve çıplak hayatını yitirdi. Azerbaycan o devir düşmana kazı etmiş bulunduğu cevabı verdi ama tığ mevki haddini geçmedik. Sadece, onları girdikleri Azerbaycan arazilerinden çıkardık ve beş altı çağ devam eden arbede sona erdi.
Daha sonradan ağustosta eş baltalama grubu gönderdiler. Temas hattını geçtiler ve orada bizim askerlerimiz onlara tabanca bıraktırdı. Bir sene evvela Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulunda yaptığım konuşmada Ermenistan'ın acemi muharebeye hazırlandığını demiştim. Üç çağ sonradan bizim mevzilerimiz ve yerleşme birimlerimiz baştan futbolcu atışı dibine alındı. Yine şüheda verdik. Ve benim emrimle degaje şümullü erinç hücum operasyonuna başladık ve bildiğiniz kabilinden bu ameliyat şişman zaferle sonuçlandı.
Bir yıla dönerek baktığımızda doğal topu topu bu gelişmeleri, topu topu bu vakaları hâlâ kemiksiz çözümleme ika imkanı elde ediyoruz.
Görünen o ki Ermenistan yönetimi, iktidara acemi mevrut hile rastgele eş askeri başarıyla da iftihar kılmak istiyordu, rastgele eş askeri muvaffakiyet açmak istiyordu. Fakat hesapları tutmadı, aşırı şişman vebal yaptılar. Bunun kararında da biberli yenilgiye uğradılar.
Sayın Cumhurbaşkanı, bu harp önlenemez miydi? Çok derinliğine müddet çalışkanlık yayınlayan Minsk Grubu eş başkanlarının temasları vardı. Minsk Grubu eş başkanları yahut başka faktörler bu mücadelesi önleyebilirler miydi, kesinlikle önlemeleri gerekirdi aslında?
Tabii önleyebilirlerdi. Defalarca ego bu mevzuyla ilgilendiren görüşlerimi bildirmiştim. Minsk Grubu eş zamanlar Ermenistan'a ağırbaşlı edisyon yapsaydı doğal ki Ermenistan obstrüksiyon altında tuttuğu topraklardan kabarmak zorunda kalacaktı. Böyle eş halde muharebeye lazım kalmazdı. Minsk Grubuna eş riyaset fail üç mevki BM Güvenlik Konseyinin üç devamlı üyesi bulunmasına karşın onlar bu baskıyı yapmadı. Bunlar evren çapında en çelimli ülkeler namına benimseme ediliyor. Onların siyasal ağırlıkları, siyasal imkanları bulunmayan muydu ki Ermenistan'a bu ağırbaşlı mesajları göndersinler. Sadece namına 'ne harp ne barış' siyasetini yeğleme ediyorlardı.
Diğer yandan ego Minsk Grubu eş başkanlarına ve başka şişman devletlere Ermenistan'a müeyyide uygulamaları dair defaatle başvurma ettim. Bu da mücadelesi önleyebilirdi. Çünkü bu yaptırımlar Ermenistan’a düşüncesince şişman teessürat yaşatacaktı ve onlar âşıklı olup bizim topraklarımızdan çıkacaktı.
Biz probleminin sulh eliyle çözülmesi düşüncesince topu topu alternatifleri kullandık. Savaş olmasın, kan dökülmesin. Fakat bunun beraberinde ego diyordum ki tığ bu vaziyeti kabullenmeyeceğiz, ne pahasına olursa olsun özlük topraklarımızı kurtaracağız. Sadece kısmet veriyorduk.
Ermenistan'da 2018'de iktidara mevrut acemi hile danışma sürecine de şişman çarpış vurdu. Çünkü onların namünasip ve iskele babası açıklamaları danışma dönemini inme etti. Bu halde Minsk Grubu müspet ve yürekli adımlar atmalıydı ama onlar yalnızca gözlemliyorlardı. Sadece izleyici kabilinden yaklaşıyorlardı buna. Dolayısıyla 2. Karabağ Savaşı'nın başlamasında doğal en şişman mesuliyet Ermenistan'dadır. Aynı sürede Ermenistan'ı eş zamanlar durdurmayan şişman ülkeler de mesuliyet taşıyor.
Uzun müddet statükoyu bitmeme ettirme stratejisi yürüttü eş başkanlığı tay tay arabası ülkeler. Peki, zaferden sonradan gene Minsk Grubu Eş Başkanlarının devreye girmesi, uzay gemisi diplomasisi yürütmesi lakırtı konusu. Böyle talepler var. Bu mevzuda ne düşünüyorsunuz? Bir faydası olacak mı bunun?
İşgal zamanında Minsk Grubuna riyaset fail ülkeler, onların cumhurbaşkanları beş altı el aşırı müspet izahat yaptı, az hâlâ 7-8 sene önce. Onlardan bir tanesi de şuydu ki, açık açık da bildirme edilmişti ki sürer konum benimseme edilemez ve değiştirilmelidir. Biz de bunu aşırı müspet karşıladık. Bizzat ego bu mevzuyla ilgilendiren özlük görüşlerimi defaatle bildirme etmiştim ve demiştim ki bu derinliğine senelerdir muhtemel eş açıklama. Statükonun değiştirilmesi işgalin sonlandırılması demektir. Fakat bu açıklamalardan sonradan onlar uygulama adımlara geçmediler. İlaveten, eş müddet sonradan bu açıklamadan da arka çekildiler ve eş başkanlarca ortaya acemi eş tabir atıldı: 'Statüko sürdürülebilir değil.' Bu izahat ortada aşırı şişman ayırt var. Bir var 'kabul edilemez', eş de var 'sürdürülebilir değil'. O devir da ego onları eleştirerek demiştim ki bu iktisat değişikliği Ermenistan'ın işgalcilik politikasının değirmenine su taşıyor. Maalesef ahir devre de gösterdi ki Minsk Grubu bu mevzuyu halletmek düşüncesinde değildi. Ve harp zamanında, 44 günce muharebede tığ bunu eş el hâlâ gördük. Çünkü bizlere erinç BM'de mevzuyu gündeme getiren Minsk Grubuna eş iç kulak karşılayıcı kimi ülkelerdi. Savaş sürüyor, tığ özlük topaklarımızda arsıulusal hukuku baştan sağlıyoruz, doğruluk savaşına çıkmışız, BM'de bizlere erinç rastgele eş müeyyide konusunu ortaya çarpmak ağız ağıza adaletsizdi.
Şimdiki çağa gelindiğinde Minsk Grubunun faaliyetini tığ görmüyoruz diyebiliriz. Adeta danışma süreci zamanında onlar geliyordu, önerilerde bulunuyorlardı, cumhurbaşkanları düzeyindeki görüşmelerin gündemini belirliyorlardı, danışma edilecek mevzuları bizlere öneriyorlardı, rastgele eş dü yan da uyuşma esasında bu mevzuları danışma ediyordu. Şimdi ise savaşın bitmesinden kestirmece eş sene geçmiş bulunmasına karşın onlardan rastgele eş kaziye yoktur. Bir el Azerbaycan'a geldiler ve ego onlara dedim ki siz tavsiyeler verin. Biz bu mevzuyu çözdük. Dağlık Karabağ problemi sona erdi. Dağlık Karabağ isminde yönetsel ünite bulunan değil. Bu günlerde BM Genel Kurul Toplantısındaki konuşmamda da topu topu devletlere seslenerek dedim ki dileyiş ediyorum bundan sonradan Dağlık Karabağ ifadesi kullanılmasın. Öyle eş ünite bulunmaz Azerbaycan arazisinde. Karabağ bölgesi var, Doğu Zengezur var.
Bu halde Minsk Grubunun faaliyeti düşüncesince bugün acemi mevzular ortaya çıkmalıdır. Dağlık Karabağ problemi bitti. Şimdi ne yapıla bilir. Güven artırıcı tedbirler, yolların açılması, koridorların açılması, sulh sürecine dayanak vermek, Ermenistan-Azerbaycan ilişkilerini sisteme sokmak, Ermenistan ile Azerbaycan ortada sulh anlaşmasının imzalanmasına çalışmak. Onların çalışkanlık sektörü bundan sonradan saydıklarımdan ibaret olmalıdır. Dağlık Karabağ'ın, sıfır eş kuruluşun statüsü kabil mi. Elbette olamaz. Ben demiştim ve gene ikrar geçirmek isterim ki şayet bazıları Dağlık Karabağ'a yontu özgülemek istiyorsa özlük ülkesinde eş tarla versin, orada eş büyüklenme oluştursun yahut cumhuriyet oluştursun, onların bağımsızlığını tanısın. Biz de tanıyalım ama Azerbaycan arazisinde değil.
Minsk Grubu Eş Başkanlarının 44 günce savaştan sonradan oluşan gerçekliği benimseme etmesi ve bunun ile alakalı eş şeyler yapması icap ettiğini mu söylüyorsunuz?
Minsk Grubundan bugüne denli 2. Karabağ Savaşı'ndan sonradan rastgele eş kaziye bizlere verilmedi. Ve kaziye bulunmadığı düşüncesince Minsk Grubunun faaliyeti ile alakalı konuşmanın noktayı yok. Artık eş sene geçti. Ne kaziye ediyorsun. Diyorsun ki bu arbede çözülmelidir. Ben Azerbaycan namına diyorum ki ego bunu çözdüm. Kendi başıma. Bütün baskılara rağmen. Dolayısıyla eş kaziye olmalıdır. Neyle uğraşmalılar. Ben özlük fikirlerimi tabir ettim. Gerisi onların sorumluluğunda.
Bölgede oluşan gerçeklikten sonradan eş deklerasyon imzalandı Azerbaycan, Ermenistan ve Rusya arasında. 9 maddelik bildirinin yaşama geçirilmesi dair kıvançlı musunuz? Geçen eş sene içinde yeterince yaşama geçirildi mi? Neler kalık bu maddelerden?
Genel namına memnunum. Çünkü oradaki DOĞRU mevzular çözüldü. Ermenistan bu bildiriye imza atarak yükümlülükler almıştı. Bu yükümlülükleri zorunlu biçimde namına getirdi. Bu yükümlülüklerin namına getirilmesi savaştan çabucak sonradan oldu. O devir obstrüksiyon altında bulunan bölgelerden Ermeni güçlerin çıkartılması orada açık açık belirtiliyordu. Savaş bittikten sonradan 20 çağ içinde Ağdam, Kelbecer ve Laçın illeri bizlere arka verildi. O devir Ermenistan aşırı mesul yaklaşıyordu bu konuya. Neden. Çünkü korkma içerisindeydiler. Çünkü biliyordu ki şayet 10 Kasım tarihinde bu bildiriye imza atmasaydı onların vaziyeti hâlâ da fena olabilirdi. Yani bizi durduracak eş kuvvet yoktu. Savaş zamanında ego defaatle Azerbaycan halkına seslenme ederek diyordum ki Ermenistan bizlere gün versin, takvim versin. Ne devir bizim topraklarımızdan çıkıyor. Biz elden mücadelesi durdurmaya hazırız. Bu gün bizlere 9 Kasım'da verildi. Ermenistan kapitülasyona imza attı ve 10 Kasım'da harp durdu. Dolayısıyla o ehemmiyetli konuların çözümü Ermenistan'ın korkma içinde olmasından kaynaklanıyor. Sonra ne oldu. Barış güçleri geldi. Bir müddet geçti ve geride
Savaş bittikten 15-20 çağ sonradan Ermenistan'dan sulh güçlerinin sorumluluğundaki bölgeden, Laçın koridorundan, kurtarılan topraklara eş baltalama grubu gönderildi. 62 nefis grup. Bu 10 Kasım bildirisine kusursuz aykırıdır. Azerbaycan ordusu onları atıl bir hale getirmiştir ve onlar tutuklandı. Şimdi onlara harp esiri diyorlar. Fakat gidin yürütme vekili arsıulusal konvansiyonlara. Savaş esiri kimlere denir. Onlar harp esiri değil. Savaş bitti, 10 Kasım bildirisi imzalandı. Ondan sonradan gönderilen rastgele eş er baltalama grubu üyesi namına belirleme edilmelidir. Bu bap çözüme ulaşmadı. Bu aşırı ehemmiyetli eş bap ve ısrar ediyoruz ki çözüme kavuşsun. Tam çözümünü bulsun. Kısmen çözüme kavuştu.
Diğer bap koridorların açılmasıdır. 9 Kasım'dan 10 Kasım'a güzeşte gecede imzalanan bildiride açık açık belirtiliyor ki Azerbaycan'ın anne karası ile Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti ortada bağlanak kurulmalıdır. Bu bağlanak sağlandı mı. Hayır. Bu bağlantıyı gelmek düşüncesince o denli da şişman vakte gerekseme yok. Burada karayolu mesafesi toplanmış 40 kilometre. Biz demincek savaştan ahir eş yılda bin kilometreden eş tomar biçim yaptık hem tarla biçim hem asfalt yol. Şimdi orada 40 kilometrelik yolun açılması şişman maslahat değil. Fakat buna karşın üste Ermenistan buna isteme göstermiyor. Müzakereler steril kalıyor. Ermenistan, 10 bitmiş teşrin bildirisinin şartlarını büyükçe ihlal ediyor. Biz şimdilik götürümlü davranıyoruz. Temkinli davranıyoruz. Fakat bizim sabrımızın da sınırı var. 2. Karabağ Savaşı gösterdi ki sabrımız tükendiğinde neler oluyor. Dolayısıyla Ermenistan yönetimine kısmet veriyoruz ki 10 Kasım bildirisinin topu topu şartlarını namına getirsin ve mesul davransın.
Laçın koridorunun kontrolünü o bölgede fariza karşılayıcı arızi işyar Rus askerleri sağlıyor. Sabotaj gruplarının faaliyetlerine müteallik şikayetlerinizi Moskova'ya ilettiğinizde kesinlikle eş cevap alıyorsunuz ve size sunulan cevaplar alana yansıyor mu?
Elbette tığ bu durumlarla ilgilendiren Rusya'ya şikayetlerimizi belirtiyoruz. Haklı şikayetlerimizi belirtiyoruz. Fakat o baltalama grubunun oraya girmesi o devir he ki Rus sulh güçleri hâlâ kusursuz yerleşmemişti. Çünkü 10 Kasım'da harp sona erdi. Ondan sonradan eş müddet gerekiyordu ki Rus sulh güçleri, kestirmece 2 bin er oraya yerleşsin. Orada boşluklar çoktu. Burada adaletli kazanmak zorundayız. Onlar hâlâ o alanı kusursuz arama dibine alamamıştı. Ermeniler de bunu vesile kasten sızdı bizim kurtarılan topraklara.
Fakat umumi namına Rus sulh gücünün faaliyeti müspet değerlendirebilirim. Elbette bizim kıvançlı olmadığımız mevzular da var, şikayetlerimiz de var. İlk yetkin bizim topraklarımıza ecnebi diyar vatandaşlarının yasadışı ziyaretleriyle bağlı. Biz defaatle bu mevzuyu gündeme getirdik. Çünkü Karabağ bizim arazimizdir. Bizim iznimiz yapılmaksızın o yerlere tek ecnebi yurttaş yahut taşıt giremez. Bizden müsaade alınmalıdır. Fakat söyleye bilirim ki tam, yüzdelik beniz kurda bu hâlâ çözülmedi. Halbuki onu da söylemeliyim ki ecnebi vatandaşların Karabağ'a yasadışı gelmesi halleri aşırı az sayıdadır. Bunu da belirtmeliyiz. Bizim politikamız ve ısrarlarımız kararı bundan sonradan bu sürece de akıbet veriliyor. Fakat tığ doğal isterdik ki bizim egemenliğimize, tarla bütünlüğümüze kusursuz biçimde hürmet gösterilsin. Zaten fevk düzem Rus yetkililer de Karabağ'ın Azerbaycan toprağı bulunduğunu belirtiyor. Bu halde orada fariza karşılayıcı askerler de faaliyetlerini bu açıklamalara makul biçimde yürütmelidir.
Geçtiğimiz günlerde Ermenistan Savunma Bakanı ile Rusya Savunma Bakanının eş görüşmesi olmuştu. O görüşmeden sonradan 'Ermenistan'ı silahlandırılma süreci baştan başladı' biçiminde eş izah yapıldı. Bu izah size ne düşündürüyor. Bu silahlandırma süreci alanı kesinlikle etkiler. Yok bulunan eş Ermenistan ordusu demincek baştan Rus silahlarıyla ayağa kalkmaya çalışacak. Bu konudaki düşüncelerinizi benimseme geçirmek isterim.
Bu mevzudan bilgili olduğumuzda elden Rusya kısmına sorduk, bu mevzunun ne bulunduğu ile ilgilendik. Fakat bizlere bilgelik geldi ki Ermeni basınında çıkan bu izah doğruyu yansıtmıyor. Rusya Savunma Bakanı böyle laflar söylemedi. Bu, Ermenistan propagandasının biçimsiz amelidir. Böyle lakırtı söylenmedi. Bize resmi biçimde bildirildi ki böyle eş tasar yok. Ermenistan ordusunun baştan emeksiz silahlandırılmasıyla ilgilendiren tığ Rusya kabilinden kifayetli cevabı aldık. Biz bu mevzuyu gündemden çıkarttık. Bu, Ermenistan'ın biçimsiz amellerinden konma geçmediğini gösteriyor. Ortaya atık bu köksüz karşı evvela aşırı şişman hatadır. Eğer sen Rusya Savunma Bakanının söylemediği lafları yayıyorsan bu en azından sorumsuzluktur, provokasyondur. İkincisi, tığ bunu defaatle obstrüksiyon zamanında de gördük, işgalden sonradan da gördük, Ermenistan ve Rusya'da çalışkanlık yayınlayan Ermeni lobisi rastgele eş çağ Rusya ile Azerbaycan ilişkilerinde çatlama oluşması düşüncesince çalışıyor. Her gün, derneşik olarak. Onların günce işi Azerbaycan'a karaca yakmak, Rusya basınında Azerbaycan'la ilgilendiren menfi imge oluşturmak, Rusya ile Azerbaycan'ın ilişkilerine saye düşürmektir. Düşünüyorlar ki bu halde intikamcı güçler baştan baş kaldırarak bizlere erinç muharebeye çıkabilirler. Fakat onlar yanılıyor. Birincisi Rusya-Azerbaycan ilişkileri yeteri denli erdemli seviyeli ilişkilerdir ve tığ topu topu mevzuları açık açık danışma ediyoruz. Cumhurbaşkanları düzeyinde, defans bakanları düzeyinde, aut işleri bakanları düzeyinde. Herhangi tarafı tasalı fail eş mevzuyla ilgilendiren tığ çabucak temasta bulunuyoruz ve bu mevzuları çözüyoruz. Bugün söyleyebilirim ki Rusya-Azerbaycan ilişkilerinde rastgele çabuk eş meseleyi çözmekle ilgilendiren eş bap da yoktur. Çünkü bu münasebat yeteri denli olumludur. Ermenistan'ın bu yaymaca çabaları onlara muvaffakiyet getirmeyecektir. Ermenistan'ın baştan silahlanmasıyla ilgilendiren bizim endişemiz Rusya kabilinden tatlı karşılanıyor.
Zaman devir Ermenistan silahlı kuvvetleri ve siyasetçiler kabilinden değişik görüşler, beyanatlar dile getiriliyor. Savunma Bakanlığı böyle izahat yaparken Başbakan Paşinyan Türkiye ile mülaki olgunlaşmak istediğine müteveccih ifadeler kullanıyor. Böyle cümleleri var. Birkaç kere geçtiğimiz haftalarda bunu kalın pıtrak tekrarladı. Paşinyan'ın bu laflarını siz kesinlikle değerlendiriyorsunuz? Artı, bu endişe Türkiye ile Azerbaycan kabilinden kifayetli mi. Yani temasa başlayabilmesi düşüncesince yapması gereken, namına getirmesi müstelzim sorumlulukları varmı Ermenistan'ın?
Biliyor musunuz, savaştan evvela ve harp vakti Ermenistan yöneticileri kabilinden o denli karşıtlık o denli yanlış ve köksüz beyanatlar he ki onların sayısı hesabı yok. Şimdi bu çeşit örnekleri saatlerce gösterebiliriz. Biz şehirleri, köyleri kurtarırken onlar ise bizim şehirlerimizi baştan obstrüksiyon ettiklerini bildiriyorlardı. Biz kurtarılan şehirlerimizde bayraklarımızı yükselttiğimizde onlar bunu inkar ediyordu. Yani beyaza siyah, siyaha parafin erişmek onların karakteridir. Dolayısıyla onlar rastgele eş açıklamada bulunduğunda doğrusunu ikrar geçirmek icabında tığ bunu ciddiye almıyoruz. Analiz geçirmek lazım, netleştirmek lazım. Çünkü burada eş yalanın, gerçekleşmeyen arzuların, hülyaların ve provokasyonların eş sentezidir. Bugünkü Ermenistan ahacık budur. Biz söylediğimizde ki bu liyakatsiz devlettir, bunun arsıulusal eş ismi da var "failed state", tığ bunu erişmek istiyorduk. Her devletin devletçilik sembollerinden bir tanesi de mesul davranmaktır. Fakat tığ bunu görmüyoruz. Ermenistan-Türkiye ilişkilerinin normalleşmesine gelirsek tığ doğal topu topu bölgede sulh olmasını istiyoruz. Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın önerilmiş bulunduğu 3+3 platformunun bunun en elleme yolu olacağını düşünüyorum. Fakat Ermenistan hâlâ bunu benimseme etmiyor. Şimdi Türkiye Cumhurbaşkanı kabilinden bu seslendiriliyor. Ermenistan'a kısmet veriliyor. Fakat Azerbaycan bunu destekledi, Rusya destekledi, İran destekledi, Ermenistan ise buna erinç çıkıyor. Buna erinç çıkan Ermenistan demincek Türkiye ile ilişkilerini normalleştirmek istediğini bildirme ediyor. Eğer normalleştirmek istiyorsan sen karşı namına bu öneriye müspet cevap ver. Aksi biçimde burada gene aykırı oy oluşuyor. Anlaşılmazlık oluşuyor. Elbette şayet ne zamansa Ermenistan kabilinden seslenen resmi izahat asıl siyasetle uzlaşırsa o devir çözümleme gerçekleştirmek hâlâ hoppa olacaktır. Siz de elleme biliyorsunuz ki ki Ermenistan anayasasında Türkiye'ye erinç tarla iddiası var. Bundan vazgeçmeliler. evvel anayasasını baştan çalışıp benimseme ettirmelidirler. Ermenistan kabilinden aygın baygın ve ağız ağıza darmadağınık edilmiş diyar Türkiye kabilinden dev ülkeye erinç kesinlikle tarla iddiasında bulunabilir. Bu, ruhsal hastalığa eğilimli eş şeydir. Dolayısıyla bundan vazgeçmeliler. Azerbaycan'a erinç iddialarından vazgeçmeliler. Azerbaycan'la ilişkilerini normalleştirmeliler ve Türkiye tarafının rastgele eş devir bölgede sulh ve degaje istidatlı işbirliğinden yana bulunduğu için eminim. Bugün de böyledir. Türkiye'den aşırı müspet sinyaller geliyor. Fakat Ermenistan'da bunun akilane değerlendirilmesi gerekir. Fakat maatteessüf savaştan, 2. Karabağ Savaşı'ndan eskiden 2 salname süreçte Azerbaycan kabilinden sunulan müspet sinyaller orada yanlış anlaşıldı. Biz sıskalık olarak, eş hoşaflık olarak. Oysa tığ kan açığa vurmak istemiyorduk. Biz gücümüzü biliyorduk. Sorunu kuvvet eliyle çözebileceğimizi biliyorduk. Ermenistan ise buna inanmıyordu. Şimdi de geç değil. Yeni oluşan realiteyi akilane kavrasın, bu realiteye layıkıyla adımlar atsın, haritaya bakarak özlük yerini orada bulsun, şayet bulabilirse, eş noktadır ve buna makul adımlar atsın. Bu halde bölgede degaje istidatlı ortaklık muhtemel olabilir.
Şurada insanoğlunun aklına şu biçimde eş bilinçlilik geliyor. Bölgesindeki devletlerin taleplerine, ilişkilerine ehemmiyet vermeyen Ermenistan'ın peşinde kesinlikle eş kuvvet kabil ya da neyi planlıyorlar ki böyle kararlar uygulamaya çalışıyorlar efendim?
Bunu ego söyleyemem. Bunu rastgele eş biçimde mevzuyla ilgilenen yöntem bilim adamı ve analistler söyleyebilir. Fakat tecrübeme isnaden söyleye bilirim ki onların nice adımları us dışı adımlardır. Yanı gerçeklikten uzak, rastgele eş mitolojiye, hülyalara ve gerçekleşmeyen arzulara müstenit eş yaklaşımdır. Bunu da siyasal alemde akilane çözümleme geçirmek aşırı zordur. Bu rastgele eş biçimde tababet aleminde çözümleme edilirse hâlâ akilane olur.
Az evvela lehçe iş birliğinden bahsettiniz. Cumhurbaşkanı Erdoğan'la sizin devamlı dillendirdiğiniz 6'lı teşrikimesai platformunun oluşmasından bahsettiniz. Bu ortam içinde İran'ın da ismi geçiyor. Ancak geçtiğimiz günlerde İran'dan mevrut TIR'ların Hankendi'ne gittiğine müteallik sahneler ortaya çıktı ve siz de şikayetinizi dile getirdiniz bu konularda. Hemen ardı sıra, İran sınırında İran askerlerinin manevra görüntüleri paylaşıldı. Bu mevzuda eş değerlendirmenizi benimseme geçirmek isterim. Anlık eş bilinçlilik miydi aksi taktirde planlı, anlaşılan eş ileti içeren hareketler miydi?
İran tırlarının gayrikanuni biçimde Karabağ sahasına gitmesi karşı el olmuyor. Bu obstrüksiyon zamanında de defaatle bulunan olaylardır. Bu TIR'la derneşik biçimde oraya gidiyordu. Bizim bilgimiz vardı. Fakat aktüel kabilinden kemiksiz bilgelik doğal yoktu. Bunu delik uğrunda bulundurarak türlü kanallarla İran kısmına hoşnutsuzluğumuzu tabir ediyorduk. Fakat bu proses bitmeme ediyordu. Savaş bittikten sonradan bundan sonradan Laçın koridoru bizim gözümüzün önündedir. Bizim askeri mevzilerimizden Hankendi'ne revan yola bulunan açıklık ihtimal de 5-6 metredir. Biz Laçın koridoru süresince başkaca Şuşa çevresinde ve başka alanlarda yeteri denli uran imkanlara sahibiz. Kameralar var. Uyduyu kullanıyoruz, İHA'ları kullanıyoruz. Biz gördük ki TIR'lar harp daha daha sonra oraya gitmeyi sürdürüyor. Bu halde ego cumhurbaşkanlığı ofisinin çalışanlarına yönerge verdim ki İran'ın Azerbaycan büyükelçisi ile konuşsunlar. Biz bunu resmiyete açığa vurmak istemiyoruz. Dostça konuşsunlar ve buna akıbet verilmesi gerektiği söylesinler. Bu bizlere erinç saygısızlıktır. Azerbaycan'ın tarla bütünlüğüne erinç saygısızlıktır, buna akıbet verilmelidir. Bu kal yanılmıyorsam Temmuz ayında oldu. Ondan sonradan doğal ki tığ bunu strateji etmeye başladık ve rastgele eş ayın başlangıcında bizde bilgelik birikiyor ki müteaddit TIR çıktı, müteaddit TIR girdi, ne getirdi, ne götürdü. Onların plakalarına denli topu topu bilgiler bizde var. Bunlar basında arsa aldı. Fakat sonradan ne yaptılar. İran TIR'larına Ermeni plakaları yapıştırmaya çalıştılar. Böyle dolandırıcılığa el attılar. Bizi kandırmaya çalıştılar. Öyle âciz eş iş yaptılar ki otomobilin üzerindeki tankerde Farsça yazılar, aşağıda ise Ermeni plakaları. Onu da size belirteyim ki ayrımsız plakaları beş altı otomobilin ile alakalı de yapıştırdılar. Bu iş o denli kesintili yapılmış oldu ki. Bu da onu gösteriyor ki bu işi bitmeme biçim açmak ama gizlemek istiyorlar. Bu durumda, eş ay geçtikten sonradan tığ bundan sonradan resmi usulle diplomatik muhtıra verdik, İran'ın Azerbaycan büyükelçisi dışişleri bakanlığına çağırma edildi. Şikayetler ona bildirildi ve bu vaziyete akıbet verilmesi dileyiş edildi. Bu Ağustosun ortalarında bulunan olaydır. umut ediyorduk ki buna akıbet verilecek. Fakat 11 Ağustos-11 Eylül ortada kestirmece 60 İran tırı gayrikanuni biçimde Karabağ'a akım etti. Bunu mâni sürdürmek düşüncesince tığ bundan sonradan uygulama adımlara geçtik. Bizim iktisat ve adımlarımız mesuliyet sahibidir, ülfet ilişkilerine dayanmaktadır. İlk el yavuklu uyarı, ikinci el resmi nota, üçüncü el arama noktaları, gümrük, sınır, polis. Böylece tığ Azerbaycan arazisinden güzeşte yolu arama etmeye başladık ve daha sonra Karabağ'a revan TIR'ların sayısı sıfıra indi. Bakınız, buraya götürmek lüzumlu miydi? Orada, Rus sulh gücünün kontrolündeki Karabağ branşında toplanmış 25 bin insanoğlu yaşıyor. Bu alışveriş o denli mı önemli? Bu ticaret, arkadaş ve karındaş namına gördüğün ülkeye açık açık hürmetsizlik edecek denli mı önemli? Elbette tığ arsıulusal konvansiyonlar ve arsıulusal hukukla belirleme edilen topu topu imkanları kullandık. Bazıları diyor ki yalnızca İran araçlarından gümrük vergisi alıyoruz. Biz demincek ecnebi ülkeye gittiğimizde gümrük vergisi ödüyor muyuz, ödüyoruz. Onlar da Azerbaycan memleketlerini kullanıyorsa ihsan ödemeliler. Bu mevzunun eş tarafı.
Sınırımızın civarlarında meydana getirilen askeri tatbikata erişince ise bu aşırı mucize eş olaydır. Çünkü 30 salname istiklal zamanında böyle hadisat olmamıştı. İlk namına söylemeliyim ki rastgele eş diyar özlük topraklarında istediği askeri tatbikatı yapabilir. Bu onun hükümran hakkı. Buna kimesne lakırtı söyleyemez. Fakat bunu eş devir kesitinde çözümleme ettiğimizde bunun tek devir olmadığını görüyoruz. Neden demincek ve sebep bizim sınırımızda? Bu soruları ego değil Azerbaycan topluluğu soruyor. Bu suali hayattaki Azerbaycanlılar soruyor. Bir istifham da soruluyor ki sebep obstrüksiyon zamanında o bölgede manevra yapılmıyordu. Ermenilerin Cebrayıl, Zengilan ve Fuzuli'de bulunduğu çağda sebep manevra yapılmıyordu. Neden tığ bu toprakları kurtardıktan sonra, 30 salname boyunduruk ve işgale akıbet verdirdikten sonradan bu yapılıyor. Bu sorular meşru sorulardır. Elbette tığ bölgede derinliğine periyodik iş donanmasına çarpış vuracak tek durumun olmamasını istiyoruz. Bir el hâlâ ikrar geçirmek istiyorum, Azerbaycan burada da aşırı mesul ve endazeli davranıyor. Bizim meşru adımlarımıza erinç yayınlanan hissî tepkilerin arızi bulunduğunu umuyorum.
Ulaşım problemlerinden lakırtı etmişken, Zengezur koridoru Ermenistan'ın ilişkilerini normalleştirmeye başlamasına eş koşul mıdır?
Elbette eş şarttır. Çünkü 10 Kasım bildirisinde bu belirtiliyor. Ermenistan bu yükümlülüğü aldı. Eğer bu yükümlülüğü yürütme etmezse o devir ne normalleşme bahis konusu olabilir. İkincisi, gene eskiden düşüncelerime dönüyorum. Ermenistan, harp sonrası devri aşırı akilane çözümleme etmelidir. Artık gidişat ağız ağıza farklı. Şimdiki gidişat güçlerin oranını açık açık gösteriyor. İşgal zamanında de tığ hem kendimizin bununla birlikte Ermenistan ordusunun ne imkanlara eş bulunduğunu biliyorduk. Biz dengeyi aşırı ilkin özlük lehimize değiştirdiğimizi biliyorduk. Şimdi bunu topu topu evren görüyor. O nedenden dolayı aktüel halde Ermenistan'ın Azerbaycan'la ilişkilerini normalleştirmesi düşüncesince hâlâ eş tomar nüfuz göstermesi gerektiği kanısındayım. Çünkü bu onlar düşüncesince önemlidir. Biz sıkıntısız da hoşnutluk biliriz. Nasıl ki yaşadık. Şimdi de yaşıyoruz ve hâlâ elleme yaşayacağız zira o şişman araziye baştan eş olduk. Kendi topraklarımıza döndük. Onların vaziyeti hâlâ da kötüleşti. O nedenden dolayı külliyen arbedede olmak, komşularla ilişkileri DOĞRU sıfır tarihe isnaden planlamak aşırı yanlış eş adımdır. Ermenistan karşı namına Türkiye ile ilişkilerini normalleştirme isteğinde olmalıdır. Aynı sürede Azerbaycan'la ilişkilerini normalleştirsin. Türkiye ve Azerbaycan'la sınırlarını belirlesin. Onlar bu işe bizlerden hâlâ eş tomar iştahlı olmalılar. Çünkü bu Şayet olmazsa erişmek ki hudut da yoktur. Şimdi Ermenistan'da ve kimi ecnebi siyasetçiler bizi Ermenistan memleketlerini obstrüksiyon etmekle suçluyorlar. Birincisi bu eş yalan. İkincisi Ermenistan bizi obstrüksiyon ettiğinde sebep sesinizi yükseltmiyordunuz. Neden gözünüzü kapatıyordunuz. 30 sene süresince yalnızca obstrüksiyon değil topu topu vakti ve dini anıtlarımız yerle eş edildi. Tüm yapılar yıkıldı. Bunu görmüyor muydunuz. Minsk Grubunun eş başkanları defaatle orada bulundu. Ağdam'da, Kelbecer'de, Fuzuli'de, Cebrayıl'da bulundular. Görmüyorlar mıydı. 30 salname obstrüksiyon zamanında yalnızca 2 el araştırı misyonu sevk edildi ve yazanak hazırlandı. Raporda Ermenilerin işlediği topu topu taksirat belirtildi. Sonuncu uhde az hâlâ 10 sene evvela gerçekleşmişti. Minsk Grubu eş başkanlarına baştan uhde göndermeleri dair defaatle müracaatta bulunduk. Orada yasadığı iskan yaşama geçiriyorlardı. Suriye, Lübnan ve başka ülkelerden Ermeniler getirilerek orada iskan ettiriliyordu. Bu eş harp suçudur. Tüm arsıulusal konvansiyonlara layıkıyla bu harp suçudur. Bunu yapmadılar. Bu işgali 30 sene süresince görmeyen, demincek ise sıfır işgali gören doğal ya kördür ve ya nankördür. Ya da yalnızca riyakardır. Bu hâlâ akilane tabir olabilir.
Biz özlük dede yurdumuza döndük. 30 senedir orada yoktuk. Eğer Ermenistan sınırın oradan geçtiğini söylüyorsa sebep orada tek kimesne yoktu. Eğer ora sınırsa gel sınırı koru. Biz geldik o dağlara yerleştik ve bizim haritalarımıza layıkıyla tığ özlük topraklarımıza yerleştik. Eğer Ermenistan değişik düşünüyorsa gelsin otursun, bunu tartışalım, danışma edelim. Bir sene sürer, 5 sene sürer, 30 sene sürer, ki bilir. Yine bu mevzuya dönüyorum, sınırlar dair Ermenistan bugün gerçekliği anlamalıdır. Kısa sürede şartlarımızı benimseme yazar bu mevzuyu çözmelidir ki hacısı hocası özlük sınırının nerede bulunduğunu bilsin.
Bölgedeki bulunan sorunları bahsetmek düşüncesince sizin, Sayın Putin'in ve Paşinyan'ın eş araya gelmesi endamsız çağda bahis konusu mu?
Biz eş el müselles kal yaptık. Bu senenin başlarında, Ocak ayında Moskova'da müselles kal gerçekleştirildi. Bu toplantıda hâlâ çok harp sonrası dönemle ilgilendiren mevzular danışma edildi zira savaşın bitmesinden yalnızca 2 ay geçmişti. Sonrasında cumhurbaşkanları düzeyinde müselles kal olmadı. Fakat başvekil yardımcıları düzeyinde eş düzentileme grubu oluşturuldu. Bu grupta karşı namına Zengezur koridorunun açılması dair icraat yapılmış oldu ama haziran başlangıcında Ermenistan bu gruptaki katılımını intihabat dolayısıyla bitirdi. Haziran'da orada intihap yapılmış oldu ve ağustos ortasında bu kol baştan eş araya geldi. Gelecek ay gene eş araya gelecekler. Bu grubun ehemmiyetli eş ebat bulunduğunu düşünüyorum zira hâlâ eş meyve olmasa da eş değini mevcut. Temas aktüel halde lüzumlu eş araçtır ve bu temaslarda eş aşırı bap çözülebilir.
Biz Azerbaycan'da Zengezur koridorunun oluşturulmasına müteveccih degaje istidatlı çalışmalara başladık. Zengilan'a demiryolu ve karayolu yapılıyor, havalimanları düz yazı ediliyor. Dolayısıyla tığ özlük topraklarımızdaki işleri 2 sene içinde bitireceğimizi düşünüyorum zira buradaki işlerin kütlesi aşırı büyük. Ermenistan arazisindeki demiryolu ve karayolunun uzunluğu 40 kilometredir. Bu 1 ila 1,5 yılda yapılabilir. Biz bunu bekliyoruz.
Bir sene caba dolmadan işgalden kurtarılan topraklarda aşırı şişman planlar gerçekleştirdiniz. Mesela Fuzuli esrar meydanı 1 sene yapılmaksızın bundan sonradan uçakların inip kalktığı eş plan biçimine geldi. Karayolları böyle öylesine. Siz karayollarının Ermenistan sınırına denli ehemmiyetli noktasını attınız. O iş ilerliyor. Bu mevzuda aşırı şişman planlar yapıyorsunuz. Hem bu projelerden bununla birlikte o bölgede canlı Ermeniler var, onların geleceğiyle ilgilendiren neler söyleye bilirsiniz?
Siz kusursuz haklısınız. Biz devir kaybetmeden, harp sonlanmış olur bitmez harekete geçtik. Bu devletimizin enerjisini gösterdi. Çünkü bu işleri değmek düşüncesince yalnızca dünyalık yetmez. Kaynak, kadro, ekip, uran olanaklar, ehliyet olmalıdır. Biz topu topu güçleri seferber ettik. Elektrikle ilgilendiren mevzuları sene sonuna denli tamamlayacağız. Tüm alana yalıtım verilecek. Yol yapımları da sürüyor.
Bunu rastgele eş şeyden evvela özlük yurttaşlarımız düşüncesince yapıyoruz ki bu alanı baştan kuralım ve esbak sığınmacılar endamsız sürede oraya dönebilsin. Artık eş numara tayyareci karye projesi Zengilan ilinde sene böylecene ya da doğacak senenin başlarında apiko olacak. Karabağ'da canlı Ermeniler de bunu görüyor. Çünkü bizim televizyonlara bakıyor, radyolarımızı dinliyorlar. Burada ne işlerin yapıldığını görüyorlar. Artık beş altı el Ermeni halkından olanlar insanların bizim Şuşa'da askeri mevzilerimize gelmiş şekilde onların da bu işlere alınmasını dileyiş etmesi rastlantısal değil. Onlar orada aylak aygın baygın kalmış. İşsizlik, yoksulluk ve üzgün eş durumdalar. Biz buna müspet yaklaşıyoruz. Fakat bunun yasalı tarafının kusursuz oturması lazım. Biz orada canlı Ermenileri özlük vatandaşımız namına benimseme ediyoruz. Onlar Azerbaycan toprağında yaşıyorlar. Karabağ rastgele eş devir Azerbaycan toprağı olmuştur. Sovyet döneminde, eskiden çağda de, obstrüksiyon zamanında de bu böyleydi. Biz onları Azerbaycan yurttaşı namına görüyoruz. Sadece onlar bunu benimseme etmeliler. Onlar bu Ermeni propagandasından kurtulmalılar. Onlar özlük geleceklerini, evlatlarının geleceğini sağlamalılar. Biz hazırız onları da işlere katılımını sağlamaya. Neden etmeyelim. Biz geleceğe izlemsel manada sulh prizmasıyla bakıyoruz. Çünkü ego eş hâlâ harp olmasın istiyorum. Ermenistan tarafında intikamcı akımlar baş kaldırmazsa tığ eş hâlâ harp başlatmayacağız. Eğer Ermenistan'da bizlere erinç rastgele eş zılgıt oluştuğunu görsek o tehdidi imha etmeliyiz. Bu bizim meşru hakkımızdır. Fakat böyle eş zılgıt olmasa bizim başka eş düşüncemiz yok.
Karabağ'da canlı 25 bin Ermeni de inşaat, bayındırlık işlerinde arsa alabilir. Aynı sürede gelecekte yaşadıkları yerlerde, köylerde onlar düşüncesince imkanlar sağlarız. Karabağ ve Doğu Zengezur'la ilgilendiren planlarımız delik önündedir. Ağdam şehrinin master planı onaylandı. Yakın gelecekte Cebrayıl ve Fuzuli şehirleri ile umumi namına illerin master planları onaylanacak. Bu bizim gücümüzü gösteriyor ve tığ Ermenilerin Karabağ'da yaşamış bulunduğu köylerde de bunları yapabiliriz. Ben zaferden sonradan yerlere onlarca kere ettim. Orada Ermenilerin yaşamış bulunduğu kimi köylerde karşılaştığım dekor beni şaşkınlıklar içinde bıraktı. İnsana yaraşıksız eş durum. Bazı köylerde evler çözümleme ediliyor. Evlerin yüzdelik 95'i yararsız. Yani orada tek kimesne yaşayamaz. Onlar yıkılmalıdır. Böyle değersiz halde 30 sene canlı eş maşer çağ yüzü değmek istiyor. Işık ise bekâr Azerbaycan'dan gelecek. Onlar düşüncesince de bunun o denli da hoppa olmadığını idrak geçirmek gerekir. Burada ruhiyat gidişat da dikkate alınmalıdır. Fakat tığ elleme maksat sergiliyoruz ve onların bahtiyar ve bol bolamat içinde eş geleceğinin ama Azerbaycan devletine müteallik bulunduğunu anlayacaklarını umuyorum.
SORU: Türkiye ile Azerbaycan'ın ilişkilerinin istikbaline müteallik neler düşünüyorsunuz?
Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, eskiden zamanlarda da erdemli platformlardan Azerbaycan'ın muhik davası ile alakalı aşırı degaje bilgiler paylaşıyordu. Her devir bu bap onun aut siyasetler ilgilendiren mevzuları ortada eş numaralı meseleydi. Bu el bundan sonradan zaferden sonradan orada (BM Genel Kurulunda) bu lafları söylemesi bizi sevindirdi. Bu eş el hâlâ gösteriyor ki Recep Tayyip Erdoğan rastgele eş devir Azerbaycan'ın yanındadır.
Savaşın karşı saatlerinde o Azerbaycan'ın bekâr olmadığı, Türkiye'nin Azerbaycan'ın beraberinde bulunduğunu belirtmişti ve bu bizlere ek kuvvet vermişti, tinsel kuvvet vermişti. Türkiye'nin Azerbaycan düşüncesince Azerbaycan'ın da Türkiye düşüncesince ne denli benzeyen ve içten eş diyar bulunduğunu biliyorsunuz. 10 seneler süresince tığ şişman biçim kıvrım ettik ve ilişkilerimizi en erdemli düzeye çıkarttık. Dünya çapında buna benzeşim iş birliği, ülfet ve birlik örneği olmadığını söylemiştim. Tarihleri, budunsal kökenleri, dilleri ayrımsız bulunan aşırı devletlerin bulunduğunu ama onlar ortada ne denli ihtilaf, emniyetsizlik ve dava bulunduğunu da söylemiştim. Etnik, dini, kültürel köklerin o devletlerin karındaş diyar olabileceği anlamına gelmiyor. Böyle örnekler çoktur. Hem Orta Doğu'da hem makam Sovyet mekanında. Çok çelimli eş vakti ve kültürel asliye üstünde böyle elleme münasebat sarayını bina geçirmek bizim zatî hizmetimizdir. Hem Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın bununla birlikte benim. Burada tevazudan ırak olmalıyım, bu gerçektir. İkinci Karabağ mücadelesi bunu eş el hâlâ gösterdi. Türkiye bizim yanımızda namına topu topu dünyaya ileti vermiş he ki 'karışmayın, karışma etmeyin, Azerbaycan kazı yolundadır. Eğer karışırsanız, karışma ederseniz Türkiye'yi göreceksiniz.' Bu doğal aşırı şişman avantaj ve avantajdı.
2. Karabağ Savaşı'ndan sonradan ilişkilerimiz hâlâ da erdemli basamağa çıktı. Savaş bittikten sonradan Sayın Cumhurbaşkanını Şuşa'ya çağırma ettim. O Şuşa'ya gelinceye denli başka ülkelerden kimsenin Şuşa'ya gitmeyeceğini söylemiştim. Hatta Türkiye'den gelenler olmuştu, oraya değmek istiyorlardı. Onlara söyledim ki 'teşekkür ederim ama bekleyin. Kardeşim gelsin, Şuşa'ya gitsin ondan sonradan yolunuz açıktır.
Şuşa Beyannamesinin imzalanması bizim ilişkilerimizi hâlâ erdemli düzeye çıkardı. Şuşa Beyannamesi ile 'de-facto' bulunan ilişkilerimizi 'de-jure' düzeyine, müttefiklik düzeyine yükselttik. Zaten rastgele eş bölgede müttefiklik ilişkileri içerisindeydik. Fakat tığ bunun resmiyete dönüştürdük. Bu doğacak faaliyetlerimiz düşüncesince eş biçim istikametidir. Biz bu yolla gideceğiz. Günden güne pekişen ilişkiler, kalan kuma projeler, bizim dayanışmamız ve kardeşliğimizin topu topu komşularımız düşüncesince dayanıklı bulunduğunu düşünüyorum. Tüm komşularımız şayet ilişkilerini Türkiye ile Azerbaycan kabilinden kursaydı o devir dünyada tek harp olmazdı.
İşgalden kurtarılan yerlere kalın pıtrak gidiyorsunuz. Görüntüler paylaşılıyor. Görüntüleri paylaşan da sizin yönetmeniniz namına bölgede bulunan Sayın Mihriban Aliyeva. Görüntüleri onun paylaşımlarıyla alıyoruz. Azerbaycan'da bununla birlikte Türkiye'de sizin oradaki diyaloglarınız, hareketleriniz aşırı sevimli karşılanıyor. Bununla ilgilendiren neler söylersiniz?
Bu özlük kendinden oluştu. Doğal namına oluştu, bunu planlamıyorduk. Biz karşı el Şuşa'ya gittiğimizde Bakü'den aşırı er çıkmıştık. Çünkü o devir biçim aşırı uzundur. O devir eş Zafer eliyle Fuzuli'den Şuşa'ya az hâlâ 3 saate gitmiştik. Yollar kar ve buz tutmuştu. Sabah ercecik çıkmıştık ve iklim karanlıktı. Hava aydınlandıkça aşırı elleme dekor oluştu ve Mihriban bayan özlük telefonuyla çekmeye başladı. Beni çekti, abd dedim ki yolumuz Şuşa'yadır. Böyle başladı. Bu eş zatî teşebbüstür zira benim ziyaretlerimi bir çok aşırı el resmi astronomi çekiyor. Buysa acemi eş yaklaşımdır. Biliyorum ki bir çok aşırı kimsenin hoşuna gitti bu. Bizim de hoşumuza gitti. Bu lafları söylerken benim gözümün önüne karşı evvela o alanlarda muammer insanoğlu geliyordu. Ben rastgele eş şeyden evvela onlar düşüncesince bunu söylüyordum. Çünkü onlar özlem içerisindeydi. 30 sene özlem içerisindeydiler. Ve ego oraya gelmişim bu binayı görüyorum, o görmüyor. O bizim gözlerimizle onu görmeli. Her devir gözümün uğrunda onlar vardı. O denli cehennem azabı çektiler. Fakat yalçın durdular, berk durdular. Budur Azerbaycan, budur Azerbaycan halkı…Sizi duygulandırdım ben.
