Baki
2020'de zamanı galebe elde eden, 44 günde Ermenistan'ı yenik ederek kısaca 30 sene engelleme altında mevcut memleketlerini kurtaran Azerbaycan, 2021'e zaferin alım çalım ve coşkusuyla girdi.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, harp çağında yürüttüğü kalburüstü politikayı 2021'de de sürdürdü ve 10 Kasım 2020'de Ermenistan ve Rusya ile imzalanan üçgen bildirinin mükemmel namına uygulanması düşüncesince girişimlerini bitmeme ettirdi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, 11 Ocak 2021'de Moskova'da müşterek araya geldi ve üç lider, Karabağ'da Ermenistan'ın işgali çağında kapanan tutum ve erişim bağlantılarını canlandıracak eş bildiriye imza attı.
Bu bildiriyle rastgele üç devletin başvekil yardımcılarından oluşan eş emek vermek grubu kuruldu. Yıl ortamında nice kat derinti oluşturan emek vermek grubu, Zengezur koridoru diyerek isimlendirilen, Ermenistan üstünden erişim eliyle Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'ne revan hattı, ayrımsız sürede Ermenistan'ın da Azerbaycan topraklarından Rusya ve İran'a çıpa yolu üstünden erişimini konuştu.
Ermenistan Başbakanı Paşinyan, erişim hatlarıyla ilişik bildiriye imza atmasına karşın sene içerisinde iç kamuoyuna müteveccih meydana getirdiği açıklamalarda Azerbaycan'a kişi topraklarından tarz vermeyecekleri anlamında açıklamalarda bulundu.
Azerbaycan, erişim linkleri hususundaki diplomatik baskısını sürdürdü ve 26 Kasım'da baştan müşterek araya mevrut Putin, Aliyev ve Paşinyan, son hatlarının belirlenmesi düşüncesince mekanizmaların kurulması ve hem çıpa yöntemleri hem de karaca yolu linkleri düşüncesince makbul olacak halde erişim koridorlarının önündeki engelleri tahammül anlamında anlaştı.
Aliyev ve Paşinyan, sene içerisinde 3. kat müşterek araya geldi. Bu kat aralık icatçı Avrupa Birliği (AB) Konseyi Başkanı Charles Michel, mekan da Brüksel oldu. Görüşmede taraflar, çıpa yolu hatlarının restorasyonu dair geçim sağladıklarını doğrulama etti.
Türk-Rus Ortak Gözlem Merkezi açıldı
10 Kasım 2020'de imzalanan üçgen deklerasyon gereği, Karabağ'da ateşkesin gözlemlenmesi gibi Türk ve Rus askerlerinin baş başa fariza yapacağı müşterek merkezin kurulması öngörülüyordu.
İşgalden kurtarılan Ağdam kentinin Merzili köyü civarlarında kurulan Türk-Rus Ortak Gözlem Merkezi, 30 Ocak 2021'de faaliyete geçti.
Karabağ'ın imarı başlatıldı
Azerbaycan, 2021'de işgalden kurtarılan topraklarda çağdaş kentçilik ilkelerinin asliye alındığı şümullü bayındırlık emek harcamaları başlattı.
İşgal çağında 30 sene süresince Ermenilerce yıkma edilen ve nötr bırakılan, müşterek sene ilkin de alevli çatışmaların yaşandığı bölge, bundan sonra "akıllı şehir" ve "akıllı köy" konseptli yerleşme birimlerinin, havalimanlarının ve yolların nesir edildiği, ekincilik alanlarının ekilmeye başlandığı müşterek semt durumuna geldi.
Bölgede yaşama geçirilen ilkin iri plan Fuzuli Uluslararası Havalimanı oldu. Temeli 14 Ocak 2021'de Cumhurbaşkanı Aliyev çeşidinden atılmış hava meydanı en erdemli arsıulusal standartlara akla yatkın namına 8 ayda nesir edildi. "Karabağ'ın dünyaya oluşturulan kapısı" namına vasıflandırılan havalimanının açılışı Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın da katılımıyla 26 Ekim'de yapıldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Fuzuli Uluslararası Havalimanı'na nazil ilkin mevki başkanı oldu.
Azerbaycan ordusunun Şuşa'yı çevirmek düşüncesince dağlık ve ormanlık alanlardan izlem etmiş olduğu güzergahta nesir edilen ve "Zafer yolu" diyerek adlandırılan 101,5 kilometrelik karaca yolu tamamlandı ve faaliyete geçti.
İşgalden kurtarılan alanların tamamına benzeyen bölümüne çarpıcılık hattı döşendi, şehirlere dönüştürücü merkezleri yapıldı, bölgenin iri bölümüne genel ağ ulaştırıldı.
Türkiye ile münasebat müttefiklik düzeyine çıkarıldı
Türkiye ile Azerbaycan arasındaki ilişkiler, 2021'de elan da geliştirilerek müşterek fevk düzeye çıkartıldı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 15 Haziran'da Karabağ'ın bayrak şehri Şuşa'yı görüşme ederek burada İlham Aliyev'le müşterek araya geldi. Erdoğan ve Aliyev, dü ülkenin ilişkilerinin müttefiklik düzeyine çıkartıldığı "Şuşa Beyannamesine" imza attı.
Yıl içerisinde, senelerdir konuşulan Türkiye ile Azerbaycan ortada etiket kartlarıyla gezi konusu da gerçeğe dönüştü. İki yurt vatandaşları dünkü faça çipli etiket kartlarını kullanarak gayrı ülkeye 90 gündüz kalış sürekli vizesiz gezinsel gezi gerçekleştirebilecekleri yürütüm 1 Nisan 2021'de yürürlüğe girdi.
İran'la yaşanmış bulunan bunalım çözüldü
İran plakalı vasıtaların Karabağ'da Ermeni nüfusunun yaşamış olduğu ve eğreti namına Rus unsurlarının kontrolünde bulunan yerlere gayrikanuni gezi etmesi, Azerbaycan ile İran ortada huzursuzluğa hastalık oldu.
Azerbaycan bu konudaki tepkisini 11 Ağustos'ta İran'a verdiği muhtıra ile belirtse de İran tırlarının Karabağ'a geçişi sürdü.
Azerbaycan son muhafızları ve gümrükçüler, Ermenistan ile İran'ın bağlantısı sağlayıcı Gorus-Gafan yolunun Azerbaycan sınırlarından sabık kısımlarında arama noktaları kurdu. Buradan sabık İran tırlarından gümrük vergisi istem edildi.
İran'da ise İsrail'in İran'ı dikizlemek düşüncesince Azerbaycan'a ihsas ajanları ve askeri personel gönderdiğini tez edildi ve sınırda manevra başlatıldı.
Azerbaycanlı makamların girişimleri sonucu, İran, taşıtçı ve vatandaşlarına Azerbaycan yasaları ile yer bütünlüğüne hürmet göstermeleri ve Karabağ'a girmemeleri çağrısında bulundu. Bu davet cihazı sansasyonel oldu. İran plakalı araçlarla Karabağ'a nakliyat durduruldu.
İki yurt arasındaki gerilim de Azerbaycan'ın diplomatik çabaları kararı sona erdi. Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev ile İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Türkmenistan'da planlı Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) 15. Zirvesi'nde müşterek araya gelmiş şekilde sorunları beniz yüze konuştu.
İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan, Azerbaycan ile gerginliği geride bıraktıklarını açıkladı.
