Pekin
BM İnsan Hakları Konseyi'nin (BMİHK) 50'ci oturumunda, Hollanda'nın BM Daimi Temsilcisi Büyükelçi Paul Bekkers çeşidinden maruz kuma açıklamada, BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet'nin, Sincan'daki insan haklarının niteliğine ilişikli hazırladığı, ertelenen raporun eş an evvel yayınlanmasının beklendiği bildirildi.
Üye devletlerin Sincan'daki insan hakları niteliğine ilişikli dip kaygılarının sürdüğü tamlanan açıklamada, "Kapsamlı araştırmalara dokunan hayli sayıda emniyetli rapor, 1 milyonu hayli insanoğlunun tadı şekilde gözaltında tutulduğuna ayraç ediyor. Dahası, Uygurların ve başka ekalliyet personellerinin münteşir elektronik takibe ve ayrımcı uygulamalara maruz kaldığı, Uygur kültürü ile kült ve erkincilik özgürlüğü engelleme asliye hak ve özgürlükler üstünde hayli kısıtlamaların olduğuna değgin istihbarat var." ifadeleri kullanıldı.
47 dünya namına meydana getirilen açıklamada, "İşkence ve başka adamlık dışı, zalimcesine ve küçümseyici muamelat ve cezalandırma, güçlükle kısırlaştırma, eşeysel ve cinsiyete mebni şiddet, güçlükle çalıştırma ve evlatların anne babalarından güçlükle ayrıldığına ilişikli haberlere değgin de kaygılarımızı bildiriyoruz." ifadelerine arazi verildi.
Pekin yönetimine bu konudaki endişelere hemen karşılık vermesi çağrısı meydana getirilen açıklamada, "Çin'i hukukun üstünlüğüne ilişikli kalmaya, insan haklarının korunması üstüne millî ve arsıulusal hukuktan meydana gelen yükümlülüklerini namına getirmeye, BM Uluslararası Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesini imzalamaya çağırıyoruz." değerlendirmesi arazi aldı.
BM üyesi ülkeler, Çin hükümetinden, BM İnsan Hakları Konseyi'nin hususi Prosedürler mekanizması engelleme hepsi özgür gözlemcilere Sincan'a manalı ve açık ulaşım sağlaması, Irk Ayrımının Sonlandırılması Komitesinin (CERD) Ağustos 2018'de Sincan mevzusundaki önerilerini namına getirmesi ve o vakitten buyana dile getirilen endişelere karşılık vermesi istem edildi.
Ülkeler, Sincan'daki insan hakları vaziyeti dolayısıyla başka üyelere, "sığınmacıları reddetme etmeme" kuralını uygulamasını haber verdi.
Bachelet'e Sincan tutanağı sorusu
Öte taraftan BM üyeleri, İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet'in mayısta Çin'e icra ettiği görüşme ve Sincan'daki temaslarıyla ilgilendiren hâlâ ayrıntılı bilim sağlamasını, görüşme esnasında makbul kısıtlamalara, akım serbestisi ve çırçıplak maşer temsilcilerine erişimine müteveccih engellere ilişikli ayrıntılı gözlemlerini aktarması istendi.
Ülkeler ayrıca, Bachelet'in BMİHK'nin 48'nci oturumunda duyurduğu, Sincan'daki insan haklarının niteliğine ilişikli ertelenen raporun eş an evvel yayınlanmasını beklediklerini belirterek, raporun yayınına ilişikli takvimin açıklanmasını istem etti.
BM İnsan Hakları Ofisi, 8 Mart'ta BM İnsan Hakları Konseyinin 48'inci oturumunda Pekin yönetimi ile BM heyetinin alanı görüşme etmesi üstüne anlaştıklarını duyurmuştu. Çin tarafının ziyarete, raporun ertelenmesi koşuluyla müsaade verdiği doğacak sürülmüştü.
Sincan'daki insan hakları ihlallerine ilişikli iddialar
Çin, akıbet zamanlarda Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ndeki Uygur Türkleri ve başka ekalliyet mensuplarını erek düzlük dizgesel hak ihlallerine ilişikli iddialar dolayısıyla arsıulusal kamuoyunda eleştirilere erek oluyor.
Türkiye'nin de arazi almış olduğu BM üyesi 43 ülke, 21 Ekim 2021'de New York'ta planlı BM İnsan Hakları Komitesi Toplantısı'nda bitirdikleri kuma açıklamada, Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde 1 milyondan eş tomar ferdin "yeniden terbiye merkezi" ismi maruz siyasal kamplarda alıkonulmasından, işkence, biçimsiz muamele, adamlık dışı ve küçümseyici cezalandırma, güçlükle kısırlaştırma, eşeysel hız ve evlatları ailelerinden bölme üzere münteşir ve dizgesel insan hakları ihlallerine maruz kalmasından duydukları endişeyi dile getirmişti.
Açıklamada, alanda kült ve erkincilik özgürlüğü ile seyahat, derinti ve tabir özgürlükleri üstünde engellemeler bulunmuş olduğu ve münteşir geçer elektronik strateji teknolojilerinin orantısız halde Uygurları ve başka ekalliyet mensuplarını erek almış olduğu belirtilmişti.
Pekin yönetiminin hukukun üstünlüğü ilkesine ve insan haklarını himaye mevzusundaki millî ve arsıulusal yükümlülüklerine uyması gerektiği vurgulanan açıklamada, "Çin'e BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri ve ofisi de engelleme özgür gözlemcilere Sincan'a hızlı, manalı ve başıboş ulaşım ölçü çağrısı yapıyoruz." ifadelerine arazi verilmişti.
Çin yönetimi, Sincan'da birçok dinlenme kampı bulunduğuna, buralarda birçok ferdin tutulduğuna ve bahis konusu kişilerden ne kadarının içtimai yaşama döndüğüne ilişikli bilim vermezken, zat belirlediği biraz kampın beş on ecnebi dış ilişkiler uzmanı ve matbuat çalışanı çeşidinden azda olsa görülmesine müsaade vermişti.
Zorla çalıştırma
Öte taraftan hayli sayıda Uygur Türkü'nün bölgedeki fabrikalarda güçlükle çalıştırıldığı tez edilmiş, Sincan'daki kimi işletmeler, "zorla çalıştırma" eliyle istihsal yapıldığı iddialarının maksadı olmuştu.
ABD Kongresi, Aralık 2021'de Çin'in Uygur Özerk Bölgesi'nde Uygur Türkleri ile başka budunsal ve dini azınlıkların güçlükle çalıştırılması eliyle ürettiği malların ABD'ye ithalatının yasaklanmasını öngören yasayı bildirme etmişti.
Washington yönetimi, iddialara husus bulunan işletmelere ve onlarla etkin şirketlere müeyyide kararları almıştı.
Pekin yönetiminin sözcüleri ise güçlükle çalıştırma iddialarını "Çin-karşıtı güçler çeşidinden uydurulmuş yalanlar" şekilde nitelemiş; ülkedeki insan hakları durumunun gerçeğe karşıt şekilde karalanmaya çalışıldığını savunmuştu.
