Ankara
AA muhabirinin, Stratejik Araştırmalar ve Verimlilik Genel Müdürlüğünün bulaşık analizleri verilerinden icra ettiği derlemeye göre, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, diyalekt heveslendirme uygulamalarının istihdam, yatırım, ilişik bedel kabil muazzam göstergeler üstündeki etkilerini şümullü biçimde çözümleme etti.
Yatırım Teşvik Sistemi kapsamındaki uygulamalardan bir tanesi bulunan "Bölgesel Teşvik Uygulamaları" ile efdal ilişik altın yatırımlar, istihsal ve istihdamın artırılması, diyalekt ve şişman ölçekli yatırımların özendirilmesi, arsıulusal direkt yatırımların çekilmesi ve başta diyalekt gelişmişlik farklılıklarının azaltılması hedeflendi. 2020 yılı sonu bakımından hepsi envestisman heveslendirme programları kapsamında planlı 50 bin 335 heveslendirme belgesinin 27 bin 434'ü (yüzde 55’i) diyalekt heveslendirme uygulamaları kapsamında düzenlendi. Sadece güzeşte sene oluşturulan doküman sayısı 10 bin 480'i bulurken bunun 6 bin 460'ı diyalekt heveslendirme belgelerinden oluştu.
Teşvik belgelerinin yerlere gereğince dağılımı incelendiğinde, en baş döndürücü belgenin konuşu gelişmişliğin en efdal yer aldığı 1. Bölge'de açıldığı görüldü. Verilen teşviklerin en efdal tutarda gerçekleştiği ve konuşu gelişmişliğin en ceninisakıt yer aldığı 6. Bölge'de ise oluşturulan doküman sayısının, 2. Bölge'de oluşturulan doküman sayısına yaklaşan yer aldığı hesaplandı.
Teşvik düzlük girişimlerin yatırımlarını sayı farkı yüzdelik 71,2 akçasal bedel adına da 45,5 bilyon liralık artırdığı belirlendi.
En efdal istihdam artışı 6. Bölge'de
Uygulanan heveslendirme programının, heveslendirme düzlük girişimlerde direkt 535 bin 290 nefis arttırma istihdam artışı sağlamış yer aldığı hesaplandı.
Söz konusu işletmelerde meydana getirilen analizlerde, çalışanlara ödenen mecmu ücretlerde sayı farkı artışın yüzdelik 53,1 yöresinde yer aldığı görüldü.
İstihdam artışına bulunan etkinin yüzdelik 54,8 olduğu, ödenen aylık artışının istihdam artışıyla benzerlik gösterdiği belirleme edildi.
Tüm yerler düşüncesince istihdamda müşterek artım isteği yer aldığı saptanırken en efdal artışın ağırlıklı adına Doğu ve Güneydoğu Anadolu'daki illerin bulunmuş yer aldığı 6. Bölge'de olması dikkati çekti.
Katma kıymeti ikiye katladı
Yapılan analizler, diyalekt envestisman teşvikleri zarfında en efdal etkinin ilişik bedel hesabına yer aldığı gösterdi.
Etki analizi çalışması, diyalekt heveslendirme uygulamalarının müşterek dünyalık ve ya hizmetin istihsal sürecindeki girdi ve çıktısı arasındaki farkı tanımlayan işletmenin ilişik kıymetine de şişman yarar sağladığını ortaya koydu.
Bölgesel envestisman teşviklerinin, girişimlerin ilişik kıymetine yüzdelik 101,3'lük direkt etkide bulunmuş yer aldığı hesaplandı.
Sadece kendisini değil, ekosistemini de büyüttü
Öte yandan, envestisman teşviki almış müşterek girişimin verim sattığı ve almış yer aldığı eksiksiz girişimler, heveslendirme düzlük girişimin envestisman ekosistemini oluşturdu.
Dolaylı etkilerin analizi amacıyla heveslendirme düzlük girişimlerin satın alma, satış, satın kabul etme payı ve satı payı da değerlendirildi.
Yatırım teşviklerinin, envestisman ekosisteminde mevcut girişimlere istihdam etkisine bakıldığında, heveslendirme düzlük girişime satı fail işletmeler düşüncesince yüzdelik 8,8, satın kabul etme fail girişimler düşüncesince de yüzdelik 10,1 seviyesinde artım görüldü.
Teşviklerin, ekosistemde mevcut girişimlere envestisman tesiri incelendiğinde de teşvikten yararlanan girişimden satın kabul etme fail işletmelerin yatırımlarının yüzdelik 3 arttığı belirlendi.
Katma bedel tesiri de heveslendirme düzlük girişime satı fail girişimler düşüncesince yüzdelik 8,6, heveslendirme düzlük girişimden satın kabul etme fail girişimler düşüncesince de yüzdelik 6,3 yükseliş adına hesaplandı.
Her 9 kuruşluk ihsan teşviki 1 liralık ilişik bedel artışı getirdi
Yapılan icraat kapsamında müşterek arttırma istihdamın heveslendirme maliyetinin tahminî 85 bin 700 liralık olduğu, envestisman dayanak noktası taahhüdü açısından değme 0,99 liralık teşvikin 1 liralık arttırma yatırımı yanı sıra getirmiş yer aldığı görüldü.
Ayrıca, tahminî 9 kuruşluk ihsan teşvikinin 1 liralık ilişik bedel artışı sağlamış yer aldığı anlaşıldı.
Teşvik politikalarının yatırıma tesirinin teşebbüs büyüklüğünden özgür olduğu, istihdam tesirinin ise teşebbüs büyüklüğü arttıkça azaldığı gözlemlendi. Girişim büyüklüğüyle gerçekleşen düşme etkisinin, küsurat yatırımın otomasyonundan kaynaklanabileceği değerlendirildi.
Bölgesel heveslendirme uygulamaları
Teşvik uygulamaları kapsamında, diyar genelindeki hepsi vilayetler 6 alanda gruplandırıldı.
Bu doğrultuda sağlanan dayanak noktası unsurları da yerlere ve yapılacak yatırımın hacim ve sektörüne gereğince ayrımlılık gösterdi.
Bölgesel envestisman teşviklerinden yararlanmak talip girişimler lüzumlu şartları sağladıkları takdirde, envestisman heveslendirme vesikası almaya adalet kazanıyor.
Alınan belgeler, tamlanan envestisman ve istihdam şartları namına getirilene derece "açık" adına tanımlanıyor ve bu süreçte hoppadak KDV istisnası ve gümrük vergisi muafiyetlerinden yararlanılabiliyor.
Bölgesel envestisman teşviklerinin öbür unsurları bulunan ihsan indirimi, sigorta primi çalıştıran hissesi desteği, dirimlik vergisi stopajı desteği, sigorta primi iştirakçi hissesi desteği, getiri desteği ve envestisman noktayı tahsisinden faydalanılması düşüncesince girişimlerin taahhütlerini namına getirerek, envestisman heveslendirme belgelerini "kapalı" bir hale getirmeleri gerekiyor.
Çalıştayda çözümleme edildi
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, cemaziyelevvel meydana getirilen "Etki Analizi Çalışmaları Değerlendirme Çalıştayı"nda, analizlerin önemine ayraç etmişti. Bakan Varank, dengesiz edilen bütçenin dişi kullanımını bildirmek az daha dayanak noktası ve teşviklerin takibini, planlamasını ve güncelleştirmelerini gerçekleştirdiklerini belirtmişti.
