Bosna Hersek dahilindeki dü entiteden bir tanesi bulunan Sırp Cumhuriyeti hükümeti, Anayasa Mahkemesi kabilinden yasaklanmasına karşın başşehir Saraybosna civarlarında derinliğine namlulu tabanca haiz polisler ve zırhlı araçlarla çelim gösterisi yaptı. Kutlamalar geçmiş defa nüfusun iri çoğunluğunu Boşnakların oluşturduğu başşehir Saraybosna ile uç komşusu Doğu Saraybosna'da gerçekleştirildi. Sözde “Cumhuriyet Günü” vesilesiyle meydana getirilen kutlama ve boğaz törenine Sırp Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığına ilişkin binlerce kolluk katlıdı. Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyi Sırp Üyesi Zeljka Cvijanovic, Sırp Cumhuriyeti Başkanı Milorad Dodik ve Sırbistan Dışişleri Bakanı Ivica Dacic'in bu arada izlem etmiş bulunduğu boğaz töreni, bu sene 6. defa gerçekleştirildi. İlk defa Sırp Cumhuriyeti entitesinin yönetsel merkezi Banja Luka haricinde meydana gelen boğaz törenine itfaiye aracı aracı görevlileri ve çırçıplak defans ekipleri de katıldı. Törende 500 metrelik Sırp Cumhuriyeti bayrağı açıldı.
"Hiçbir duruşma sonucu bu hakikatı değiştiremez"
Bosnalı Sırp şef Milorad Dodik törende meydana getirdiği konuşmada, arsıulusal topluluğun birlikte bölümü ve Bosna Hersek Federasyonu entitesinin muhalefetine karşın 9 Ocak tarihinin Sırp Cumhuriyeti'nin yapı haset bulunduğu dair şek bulunmadığını söyledi. Dodik, “Hiçbir duruşma sonucu bu hakikatı değiştiremez. Anayasa Mahkemesi'nin bu perde donör sonucu değiştirmesi henüz emeksiz olacaktır. Sırplar, 9 Ocak Cumhuriyet Günü'nü kutlamaktan vazgeçmeyecek” dedi.
"Sonuçları olacak"
Bosna Hersek Yüksek Temsilcisi Christian Schmidt, Anayasa Mahkemesi kabilinden halkı ayrıştırdığı düşüncesince yasaklanan kutlamanın gerçekleştirilmesinin Sırp Cumhuriyeti entite hükümeti düşüncesince neticeleri olacağını söyledi. Schmidt, amme personellerinin bu kutlamalara katılımının anayasanın gizlemeden ihlali anlamına geldiğini anlatım etti.
Kutlamalara tepkime yayınlayan Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyi Hırvat Üyesi Zeljko Komsic ise, 9 Ocak tarihini kutlamanın genosit ve katliamlarla alım çalım işitmek manasına geldiğini söyledi. Bosna Hersek'in bölünmesine katiyen izin etmeyeceklerini tamlayan Komsic, ayrılıkçıların amaçlarına ulaşamayacaklarının altını çizdi.
Ne olmuştu?
Yugoslavya dahilindeki cumhuriyetlerden bir tanesi bulunan Bosna Hersek'teki Sırp siyasetçiler 9 Ocak 1992'de, “Bosna kasabı” lakaplı harp suçlusu Radovan Karadzic liderliğinde Sırp Cumhuriyeti'ni kurduklarını duyuru etmişti. Karadzic, bu halde Bosna Hersek topraklarının birlikte yönünü Sırbistan ile birlikte arada terviç ve Bosna Hersek'in bağımsızlığını işgal teşebbüsünde bulunmuştu. Bu sebeple 9 Ocak 1992 tarihi, kökten Sırp siyasetçiler kabilinden "Sırp Cumhuriyeti'nin tevellüt günü" adına görülüyor. Kutlamayı acı bulan Boşnaklar ise bu tarihi, savaşın ve budunsal mertlik hareketlerinin başlangıcı adına görüyor.
Bosna Hersek Anayasa Mahkemesi, 2015'te Sırp Cumhuriyeti Günü kutlamalarının budunsal ayrımcılığa etken bulunduğu nedeni öne sürülerek anayasaya karşıt olduğuna hükmetmişti. Yasağa karşın Bosnalı Sırp siyasetçilerin inisiyatifi, Rusya, Sırbistan ve Sırp Ortodoks Kilisesinin açıkça yardımı ile kutlamalar bitmeme ediliyor.
İbrahim Aydoğan
