Prag
Çekya'da Başbakan Andreij Babis'in başlangıcında bulunmuş olduğu Gayrimemnun Vatandaşlar Hareketinin (ANO) 8-9 Ekim'de planlı umumi seçimde aykırılık ittifakına gönül rahatlığı tarzı kaybetmesi, Avrupa Birliği (AB) yanlısı blokun zaferi kendisine değerlendiriliyor.
Ülkede nüfuz partisinin henüz az oy almasına karşın -ülkedeki seçme sistemi nedeniyle- henüz birlikte tomar mebus çıkarması, Cumhurbaşkanı Milos Zeman'ın hükümeti ihdas vazifesini en birlikte tomar oy düzlük partiye vereceğini açıklaması ve aykırılık partilerinin ANO ile teşrikimesai gerçekleştirmek istememesinden dolayı ülkede, hükümeti ihdas periyodunun devir alması bekleniyor.
Çekya'da planlı umumi seçimlerde, Sivil Demokrat Parti (ODS), TOP 09 ve Hristiyan Demokratlar Birliğinin (KDU-CSL) oluşturduğu SPOLU ittifakı oyların yüzdelik 27,75'ini alarak birlikte numara tümen bulunmasına karşın 200 sandalyeli Meclis'te 71 mebus ile temessül hakkı kazandı. İktidardaki ANO ise yüzdelik 27,17 oy alarak seçimleri ikinci tam bitirmesine karşın 72 milletvekiline ulaştı.
Seçim evveliyat nüfuz partisi ile anlaşma yapmayacağını açıklanan Çekya Korsan Partisi ve Bağımsız Şehirliler Partisi (STAN) ittifakı yüzdelik 15,57 ile 37 milletvekili, halihazırda iktidarın ortak yönetim kurabileceği biricik tümen bulunan baş döndürücü sağcı Özgürlük ve Doğrudan Demokrasi Partisi (SPD) ise yüzdelik 9,58 oy oranıyla 20 mebus ile parlamentoya giriş hakkı kazandı.
Sosyal Demokratlar divan dışı kaldı
İktidar ortağı Sosyal Demokrat Partisi (CSSD) yüzdelik 4,6 oy alırken hükümeti haricen destekleyen Çekya ve Moravya Komünist Partisi (KSCM) ise yüzdelik 3,6 oy alarak ülkedeki yüzdelik 5'lik seçme engelini aşamadığı düşüncesince parlamentoya giremedi.
Ülkede geçmiş senelerden değişik kendisine partiler akıbet seçime anlaşma kurarak girdi. Seçimi evveli tam bütünleyen SPOLU ittifakı, bu stratejiyle bulunan Başbakan Andreij Babis’i geride bırakmayı başardı.
Çeşitli yöntemsizlik iddialarına karşın camianın makul birlikte kesimi çeşidinden desteklenen Babis’in tarzı kaybetmesi, Çekya'yı, Macaristan ve Polonya kabil Brüksel'le dava yaşayabilecek 3'üncü dünya olma potansiyelinden uzaklaştırırken; bütünlük zarfında popülistlerin koku kaybetmesine hastalık oldu.
"Muhalefetin kazanması sürpriz"
Orta Avrupa uzmanı gazeteci Gabor Stier, AA muhabirine, Çekya seçme neticelerini ve hükümet kurulmasına müteveccih süreci değerlendirdi.
Muhalefet ittifakı SPOLU'nun birlikte numara tümen kendisine seçimleri kazanmasının şaşırtı bulunduğunu tamlayan Stier, "Bu, seçme ittifaklarının çarpıcı olabileceğini gösteriyor ancak Çekya, Macaristan yada Polonya değil. Burada birlikte tümen siyasete Macaristan ayrıca Polonya'daki denli fark bilgili değil. Babisler'in ülkeyi geçmiş çağda de ekalliyet hükümeti ile yönettiğini unutmayalım." ifadelerini kullandı.
Seçimin kazanını SPOLU ve STAN ittifakları
Stier, "Seçimin en şişman kazananı, Petr Fiala çeşidinden yönetilen, özek sağ, az buçuk Avrupa'ya şüpheyle yakın ODS, sağcı erkinci TOP 09 ve Hristiyan-Demokrat (KDU-CSL) çeşidinden oluşan 3 partili SPOLU ittifakı. Benzer biçimde STAN ittifakı da birlikte tomar şişman avantaj sağlamış oldu zira 4 sene geçmiş neticelerle karşılaştırıldığı devir mebus sayısını 6'dan 34'e yükselttiler." niteleyerek konuştu.
Babis'in seçimleri kaybetmesine karşın ciddi birlikte hezimet almadığına ayraç fail Stier, seçimin gerçek kaybedeninin hükümetin ortağı bulunan bu seçimde yüzdelik 5'lik engelini aşamayan CSSD ve hükümeti haricen destekleyen KSCM partilerinin bulunduğunu belirtti.
Bazı halkoyu araştırmalarında birlikte numara tümen çıkması muhtemel Çekya Korsan Partisi'nin de seçimin kaybedenlerinden bir tanesi olduğuna dikkati çekici Stier, 2017 seçimlere mucibince 18 iskemle kaybederek çabucak 4 mebus çıkarabildiğini söyledi.
ANO'nun hükümeti ihdas şansı birlikte tomar düşük
Cumhurbaşkanı Zeman'ın hükümeti ihdas vazifesini ANO'ya verse fark Babis'in bunu realizasyon şansının birlikte tomar düşüt olduğuna ayraç fail Stier, "Andrej Babis'in partisi 4 sene öncekine benzeşim semere yakaladı ve parlamentodaki en çelimli tümen beli ancak ortak yönetim potansiyeli sıfır." niteleyerek konuştu.
Stier, akıbet 2 senedir izlediği halkçı politikayla müttefiklerinin seçmenlerini kendine çektiğini ve bu biçimde Sosyal Demokrat ve Komünistlerin yasama kurulu haricinde kaldığını, bu partilerin Meclis'e giriş yerinde fark Babis ile anlaşma yapmayacağını söyledi.
Babis'in gönül rahatlığı çıkan yöntemsizlik iddialarına karşın partisinin dobra başarım sergilediğini tamlayan Stier, bunun sebeplerini ülkede dünkü kimse koronavirüs (Kovid-19) durumunun normalleşmesi, ekonominin gine canlanması, bunun sonucunda de camianın sakinleşmesi kendisine sıraladı.
Son çağda yaşamış olduğu keyif sorunlarıyla gündeme mevrut ve ülkede hükümetin kurulmasında anahtar role erbap Cumhurbaşkanı Zeman'ın keyif durumunun da hükümetin kurulması dönemini etkileyebileceğine dikkati çekici Stier, "(Zeman'ın) Bozulan keyif durumu, ülkeyi cumhurbaşkanlığı seçimine götürebilir. Bu vaziyette Babis iktisap şansı en şişman yavuklu kendisine seçime girebilir." değerlendirmesinde bulundu.
Gazeteci Stier, şöyleki bitmeme etti:
"Sonuçlar, sol-liberalleri güçlendirirken, halkçı kesimi ise zayıflattı. Hükümeti kurabilecek kâffesi partiler, AB taraftarı. Kazananlar, Federal Avrupa düşüncesini desteklerken Orta Avrupa iş birliğini (Macaristan, Slovakya, Çekya ve Polonya’dan oluşan Vişegrad ülkeleri, V4 kendisine da adlandırılıyorlar) ise birlikte tomar da önemsemiyor. Böylece Birlik içerisindeki V4 duruşu da zayıflayacak. Çek-Slovak liberal, Macar-Polonya tutucu çizgi oluşacak."
Çekya'daki seçimlerden hem Polonya bununla beraber Macaristan hükümetlerinin çıkarması müstelzim dersler bulunduğunu vurgulayan Stier, erkinci Avrupa'nın, Orta Avrupa'da halkçı ve tutucu güçlerin yönetimi kaybetmesi düşüncesince Çekya seçimlerine engelleme ettiğini de tabir etti.
Stier, ülkede hükümetin Noel zamanına akilane kurulmasının beklendiğini de söyledi.
Bu arada doktorlar, dü haftaya andıran süredir hastanede otama gören Cumhurbaşkanı Zeman’ın keyif durumunun, vazifesini hazırlamaya müsait olmadığını açıkladı.
