Cezayir
Cezayir ateşkesin duyuru edilmiş bulunduğu 19 Mart'ı "Zafer Günü" adına kutlarken, Fransa ise bu haset Cezayir'de savaşın sona ermesi anlamına mevrut "Anma Günü" halinde tanımlamakla yetiniyor.
Fransa'ya dirlik Cezayir'de Kasım 1954'te başlamış olan silahlı uğraş 8 sene sonra, Mart 1962'de Evian Barış Antlaşması'yla sona ermişti.
Bugüne gelindiğinde ise Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun liderliğindeki Cezayir, esas taleplerinde diretirken, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, sömürge zamanına bağlı itiraf yahut bozukluk beyanında bulunmadan simgesel adımlarla yetinilmesi gerektiği dair ısrar ediyor.
Cezayir, belgelik belgelerini arka onama ika dair kararlı
Zafer Günü zımnında 18 Mart'ta çecik hitaben müşterek ileti yayımlayan Cumhurbaşkanı Tebbun, ülkesinin Fransa'nın sömürge dönemindeki suçları dair banko ödün vermeyeceğini, "bu suçların devir aşımına uğramayacağını" belirtti.
Tebbun, belgelik belgelerini arka onama ika hakkından ve halas mücadelesi esnasındaki kayıpların akıbetini ortaya emisyon çabasından vazgeçmeyeceklerini ve sömürge çağında Cezayir'in güneyinde gerçekleştirdiği çekirdeksel denemeler hasebiyle yaşamını kaybedenler düşüncesince de Fransa'dan ödence istem edeceklerini dile getirdi.
Cezayir Cumhurbaşkanı, göreve geldiği 2019'dan bu yana, "ulusal hafıza" meselesini 1,5 milyon kurbanın verildiği bükülme yıllarıyla (1954-1962) hudutlandırmak hesabına 1830'dan başlatarak henüz şümullü müşterek temele oturtmaya çalışıyor.
Bu kapsamda, Cezayir Cumhurbaşkanlığından Ekim 2021'de meydana getirilen açıklamada, evvela kere Fransız sömürge devri kurbanlarının sayısının 5 milyon 630 bin bulunduğu tabir edilmişti.
Fransa ile 4 mevzuda hesaplı müzakereler
Cezayir yönetimi, Fransa'daki belgelik belgeleri ile direnişçilerin ceset kalıntılarının arka alınması, Fransa'nın 1960-1966 tarihlerinde Cezayir çölünde gerçekleştirdiği çekirdeksel denemelerin kurbanlarına ödence ödenmesi ve 1954-1962 istiklal mücadelesi sürecinde kaybolan 2 bin 200 kişiyle ilgili edinmek neredeyse toplanmış 4 meselede Paris ile müzakerat yürütüyordu.
Ancak Cezayir Savaş Gazileri Bakanı Tayyib Zeytuni, 2020 yılı başlangıcında meydana getirdiği açıklamada, Fransa'nın ciddiyetsizliği hasebiyle bahis konusu müzakerelerin durdurulduğunu söylemişti.
Cezayir Genelkurmay Başkanı Said Şangariha de güzeşte yıl, Fransa'ya 1960'larda Cezayir çölünde hesaplı çekirdeksel tecrübe sahalarının haritalarını teyit ika çağrısı yapmıştı.
Fransa ise Temmuz 2020'de el direnişçilerinden 24'ünün ceset kalıntılarını Cezayir'e teyit etmenin haricinde yukarıda sevgili taleplerin hiçbirine şu anne denli müspet mukamele vermedi.
Paris'in "sembolik" adımları Cezayir'i istiğna etmiyor
Fransa'daki Cezayir'e ilgili belgelik belgeleri mevzusunun çözüme kavuşturulması dair Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'a bağlanan umutlar ise Cezayir ulusuna müteveccih suçlayıcı açıklamaları hasebiyle diplomatik krize dönüştü.
Uzmanlar Macron'un açıklamalarının, Cezayir tarafının belgelik belgelerinin teyit edilmesi mevzusundaki kararlılığı ile Fransa'nın Cezayir direnişinin bayrak isimlerinden avukat Ali Bumincil ile direnişe dayanaklık etmek verici Maurice Audin isminde Fransızın, Fransız ordusu çeşidinden işkenceyle öldürüldüğünü onama etmesi neredeyse "sembolik" kimi adımları tam görmemesinden kaynaklandığını düşünüyor.
Fransa'nın emektar Cezayir Büyükelçisi Xavier Driancourt, 16 Mart'ta meydana getirdiği açıklamada, Fransızların, Cezayir'in bu "katı" tutumundan huzursuz bulunduğunu söyledi.
Driancourt, Macron'un, Cezayir savaşıyla ilgili müşterek dal film film aşama attığını fakat bunun Cezayir'de mukamele bulmadığını tabir etti.
Macron, Cezayir'den iri bedeller ödemesini istiyor
Cezayirli müverrih Rabih Lunisi, AA muhabirine meydana getirdiği açıklamada, dü diyar ilişkilerinde yaşanmış olan gerilimden Macron'un mesul bulunduğunu söyledi.
Macron'un cumhur reisi yapılmaksızın önce, kendisinin sömürgeyle yahut Cezayir halas savaşıyla alakası olmadığını dediğini aktaran Lunisi, "Göreve geldikten sonradan ödün vereceğini ve belgelik dosyasını kapatacağını düşünüyorduk lakin Macron, Elysee Sarayı'ndan mevrut baskıları ve lobileri bahane adına gösterdi." dedi.
Lunisi, laflarını şu şekilde sürdürdü:
"Ancak esas acayip olan, Macron'un, Fransız sömürgesinden evvela Cezayir ulusu olmadığını kanıt ederek ve 'Harki'ler (bağımsızlık mücadelesi esnasında özlük halklarına dirlik Fransa saflarında savaşçı Cezayirliler) ile 'kara ayaklar'ı (sömürge vaktiyle Cezayir'e yerleşen Avrupalılar) onurlandırarak, Cezayir'i kışkırtılı ika pozisyonuna geçmesidir."
Lunisi, Macron'un, Cezayir'in kârlı ve önemli bölgelerde aşırı iri bedeller ödemesi karşılığında belgelik belgeleri dair ödün vereceğini savunarak şunları kaydetti:
"Bu tavizler ortada Cezayir pazarının Fransız mallarının tekelinde kalması, Cezayir'in ilişkilerini çeşitlendirmekten ve kendisini konuşu bağımlılıktan kurtaracak millî iktisat projesinden vazgeçmesi toprak alıyor. Cezayir, emektar sömürge gücünün menfaatlerini dayanaklık etmek edinmek müşterek öteki ifadeyle toy sömürge hedeflerini yapmak anlamına geldiği düşüncesince bunu onama etmiyor. Arşiv belgeleri ve millî dağarcık meselesinde süreci bu tıkıyor."
