Cezayir
Cezayir'de 407 sandalyeli Mecliste 100'den müşterek tomar milletvekilinin imzasını haiz yasa teklifi, biraz güneş geçmiş aralarında illetvekili Zekeriya Belhayr'ın da bulunmuş olduğu müşterek kol parlamenter kabilinden Ulusal Halk Meclisi Başkanlığına sunuldu.
Milletvekillerinin bu adımı, dü iklim ortada sonuç dönemdeki krizin beraberinde Cezayir'in Fransa'ya huzur 1 Kasım 1954'te başlatmış olduğu Kurtuluş Devrimi'nin 67. sene dönümüyle eş anlı gerçekleşti.
Ülkedeki en şişman İslami istekli öğür Barış Toplumu Hareketi saylav ve sömürgeciliği kabahat durumuna getiren yasa önerisi girişiminin koordinatörü Belhayr, AA muhabirine meydana getirdiği açıklamada, yasa teklifinin gerisinde aşırı şişman politik ve içtimai dayanaklık etmek bulunduğunu belirtti.
Belhayr, "Bu yasa teklifi, politik ve ideolojik yönelimleri ne olursa olsun Cezayir'deki politik kesimlerin topu topu ve bütün Cezayirliler kabilinden destekleniyor. Fransız kültüründen etkilendiği tanıdık ülkedeki Batı yanlısı akımların üstelik bu yasa teklifinin uğrunda duracağını düşünmüyoruz; zira Cezayirliler Fransız sömürge zihniyetinden aşırı ateş çekti." dedi.
Yasa tasarısının süreci
Cezayir'deki teşri sürecine yer veren Belhayr, teklifin geçmiş Meclis Girişimler Ofisine, sonradan da Ulusal Halk Meclisi Başkanıyla yardımcılarının bulunmuş olduğu Meclis Ofisine sunulduğunu aktardı.
Belhayr, Meclis Ofisinin mütalaasından sonradan teklifin, milletvekilleri kabilinden baştan tartışılıp oylanması düşüncesince hükümete taşındığını kaydederek, "Bu sabırsızlıkla beklediğimiz aşama. Çünkü Cezayir halkı, bağımsızlıktan (1962) bu yana bu yasayı bekliyor." sanarak konuştu.
Cezayirli milletvekili, ahir sürece bağlı şunları söyledi:
"Milletvekillerinin bu teklife huzur çıkmasını katiyen beklemiyoruz. Böylelikle oylamadan sonradan teklif, ağız dalaşı ve oylama düşüncesince parlamentonun yukarı kanadı Millet Meclisine gönderilecek. Daha sonradan da Cumhurbaşkanına gönderilecek teklif, onaylandıktan sonradan yürürlüğe girmesi düşüncesince Resmi Gazete'de yayımlanıyor."
Cezayir halkından belirgin mesaj
Yasa teklifini, "Cezayir halkının bütün yönelimleriyle millî toprakların egemenliği ve kolonyalist Fransa'nın kini dair yekvücut olduğuna bağlı belirgin müşterek mesaj" halinde değerlendiren Belhayr, kolonyalist zihniyetin, çağdaş Fransa'nın canlı Cumhurbaşkanı eliyle hala kullanıldığı görüşünü anlatım etti.
Belhayr, dü iklim arasındaki krizin hem emektar aynı zamanda dünkü bulunduğunu ve yenilendiğini belirtti.
Cezayir-Paris krizine Fransa Cumhurbaşkanı Emanuel Macron'un açıklamalarının bozukluk bulunduğunun söylenemeyeceğini aktaran Belhayr, ihtimal de emektar dönemdeki yönetimin (Abdulaziz Buteflika) Cezayir'in buyuru hakkı dair Fransa devleti karşısında dolgunca düşünceli reşit olabileceğini kaydetti.
Belhayr, fakat halihazırdaki yönetiminin ve devrimden sonradan Cezayir'in bu mevzuya cevabını çelimli biçimde verdiğine, bu yüzden krizin alışılmamış biçimde elan da şişman göründüğüne dikkati çekti.
Cezayirli milletvekili, "mevcut yönetimin egemenliği himaye ve Fransa ile Fransa dışındakilere denktaş muamelat dair müşterek ibret verme" anlamında müşterek değişmeyen verdiğine inandıklarını dile getirdi.
Suçların kabulü
Söz konusu anayasa teklifi, 6 departman ve 54 maddeden oluşuyor.
Teklifin 23. maddesi Cezayir devletinin, sömürge zamanında uğramış olduğu zarardan çevre Fransız makamlarının Cezayir halkından defo dilemesi dair çalışmasını düzenliyor.
49. husus ise, "Cezayir devletinin, sömürge suçlarını alma şartları namına getirilene denli Fransa ile tek anlaşmaya imza atmamasını" öngörüyor.
Cezai ahkâm bölümünde ise Fransa sömürgeciliğini rastgele müşterek biçimde yücelten bütün Cezayirliler düşüncesince 6 ay ila 2 sene dam cezası öngörülüyor.
Cezayir'de Fransa sömürge periyodunun kabahat sayılmasına bağlı elan geçmiş de benzeşim girişimler olmuştu. Bazı milletvekillerinin bu yöndeki girişimi 2009'da adsız sansız nedenlerle başarısızlıkla sonuçlanmıştı. Dönemin aykırı kesimi, Buteflika yönetiminin bazısı politik nedenlerle yasa teklifini askıya aldığını anlatım etmişti.
