Doğu Akdeniz'de sular baştan ısınıyor

Lefkoşa

Rum kesiminin, dünkü sima koronavirüs (Kovid-19) salgını zımnında Nisan 2020'de ertelenen Doğu Akdeniz'de duyuru etmiş yer aldığı sözde mahsus hesaplı bölgedeki (MEB) sondalama programlarının baştan başlayacağını duyurması, alanda dünkü ortak huzursuzluğa defa açtı.

GKRY kabilinden Nautical Geo araştırı gemisinin faaliyetlerine müteveccih 29 Eylül 2021'de NAVTEX (Denizcilere Duyuru) yayımlanması ve Malta bayraklı, İtalyan sahipli Nautical Geo'nun 3 Ekim 2021'de çalışmalarına başlaması tansiyonu artırdı.

Türk ana kara sahanlığına destursuz duhul teşebbüsünde bulunan Nautical Geo araştırı gemisi, evvel Deniz Kuvvetleri Komutanlığına ilişkin unsurlarca Türk ana kara sahanlığının dışına çıkarıldı.

Nautical Geo araştırı gemisinin sabık hafta Türk ana kara sahanlığı zarfında arazi düzlük Girit'in doğusundaki sahada destursuz hazırlamaya çalışmış yer aldığı çalışkanlık de gine Türk Deniz Kuvvetleri unsurlarınca engellenmişti.

GKRY Enerji Bakanlığı ise sondalama programlarının Kasım-Aralık 2021'de baştan başlayacağını ve Amerikan ExxonMobil erke şirketinin sanki 10'uncu parsele sondalama düşüncesince baştan dönmesini beklediklerini duyurdu.

Diğer yandan Rumlar, İtalyan ENI ve Fransız TOTAL konsorsiyumu ile Türk tarafıyla çakışan 6 ve 8 numaralı sanki parsellerde kontrol sondajlarına baştan başlanması düşüncesince danışma bünyesinde olduklarını da kaydetti.

Rum önderi Nikos Anastasiadis ise 76'ncı BM Genel Kurulu çerçevesinde bulunmuş yer aldığı New York'ta 26 Eylül'de ExxenMobil şirketinin Araştırma ve Yeni Operasyonlar Başkan Yardımcısı Michael Cousins başkanlığındaki heyetle görüşerek iş donanmasına müheyya olduklarının mesajını da verdi.

GKRY makamlarının Nautical Geo araştırı gemisinin Doğu Akdeniz'de araştırmalara başlamış olacağı ve kasımda ise Ada'nın güneyinde sondalama çalışmasını yapmayı planladıklarını duyurması, Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) makamlarının tepkisine bozukluk oldu.

İki ülkenin Dışişleri Bakanlığı ve KKTC Cumhurbaşkanlığından meydana getirilen açıklamalarda, Rum tarafına, henüz evvela yer aldığı gibi, alanda biricik yönlü faaliyetlerden kaçınması ve hidrokarbür kaynakları dair iş donanmasına belirgin olması önerisi yinelendi.

Türkiye ve KKTC makamları iş birliğinden yana

Türkiye, Doğu Akdeniz'deki ihtilafın teşrikimesai ve doğrulukla paylaşımla çözülebileceğini savunurken, öz ve KKTC'nin haklarından vazgeçmeyeceğini hem yakut bununla birlikte masada dayalı muhataplarına gösterdi.

Doğu Akdeniz'de en derinlemesine kıyıya ehil bulunan Türkiye, kendisini alanda bulunmayan sayan anlayıştan vazgeçilmesi çağrısında bulunurken, Kıbrıs Türklerinin de hakkını hiç kimseye yedirtmeyeceğini değme platformda dile getiriyor.

Türkiye'nin bölgedeki kâffesi aktörlerin arazi alacağı "Doğu Akdeniz Konferansı" düzenlenmesi önerisi de hala geçerliliğini koruyor.

Türkiye, çağrılarının ivaz bulmaması yerinde sondalama çalışmalarına bitmeme edeceğini de belirtiyor.

KKTC makamları da Doğu Akdeniz'deki ihtilafın sonuç bulması düşüncesince Rum bölümüne verilen 13 Temmuz 2019 günlü şümullü teşrikimesai önerisinin hala masada bulunduğunu değme fırsatta tabir ederek Rumları iş donanmasına çağırma ediyor.

Rum tarafının biricik yönlü adımları

Doğu Akdeniz'de ve başta Kıbrıs etrafında hesaplı dal yağı ve katıksız kavara aramalarıyla belli bölgelerdeki eşme keşifleri, Akdeniz'e yandaki devletlerin erke bildirme güvenliğini yakından ilgilendiriyor.

GKRY, Türkiye'nin itirazlarına rağmen, Ada'nın biricik otoritesi üzere davranarak Doğu Akdeniz'de 13 parselden oluşan sanki MEB duyuru etti. Rum kesimi, bu sanki MEB sahaları düşüncesince İtalyan Eni, Fransız Total, Amerikan ExxonMobil üzere arsıulusal erke firmalarına hidrokarbür kontrol ve sürüm ruhsatları verdi. Bu da Türkiye ve KKTC ile bulunan gerginliği artırdı.

Rumların bu çerçevede Türkiye ve KKTC kabilinden adsız üç anlaşması bulunuyor. Mısır'la 2003'te deniz bitirme sahası sınırlandırmasına imza atan GKRY, 2007'de Lübnan'la, 2010'da ise İsrail'le barışma yaptı.

GKRY kabilinden duyuru edilen sanki MEB parsellerinden, Kıbrıs'ın güneybatı açıklarındaki 1, 4, 5, 6, 7 numaralı parsellerin Türk ana kara sahanlığı ile 2, 3, 8, 9, 12 ve 13 numaralı parsellerin de KKTC'nin doğruluk kanıt etmiş yer aldığı alanlarla çakıştığı görülüyor. GKRY, bu bölgelerde Türkiye ve KKTC'ye dayalı doğruluk ve menfaatleri ihlal ediyor.

Bölgede sadece sanki 10. ve 11. parsellerde çakışma meydana gelmiyor.

Libya ile barışma denklemi değiştirdi

Bu adımlara gönül rahatlığı bölgede, öz ve Kıbrıs Türklerinin haklarının koruyacağını belirgin bariz tamlayan Türkiye, geçmiş deniz bitirme sahası sınırlandırma anlaşmasını 2011'de KKTC ile imzaladı.

Türkiye'nin Libya ile 27 Kasım 2019'da imzaladığı Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılmasına İlişkin Mutabakat Muhtırası, Doğu Akdeniz'deki dengeleri ehemmiyetli seviyede değiştirdi.

Türkiye'nin Doğu Akdeniz'de imzaladığı ikinci deniz bitirme sahası sınırlandırma anlaşması niteliğindeki muhtırayla Türkiye'nin Doğu Akdeniz'deki ana kara sahanlığının gün batısı sınırları çizik evet ve BM gözetiminde kayda geçirildi.

Türkiye, izlediği bu proaktif politikayla alanda kendisini izole etmeye ve Akdeniz kıyılarına hapsetmeye etkin taraflara da diplomatik yolla en akıllıca yanıtı verdi.

Yunanistan, Ağustos 2020'de Mısır'la ortak barışma imzalayarak Türkiye-Libya anlaşmasını "geçersiz kılmaya" çalışsa da umduğunu bulamadı.

Yunanistan'ın adalara müteveccih maksimalist görüşlerini paylaşmadığı tanıdık Mısır'ın isteksizliği zımnında Mısır-Yunan anlaşması sonuç etap namüsait ortak sahası sınırlandırabildi.

Türkiye ise bu anlaşmayı tanımadığını değme vesileyle açıklıyor. Son çağda Türkiye ile Mısır arasındaki diplomatik ilişkilerin baştan başlaması, Doğu Akdeniz'deki ihtilafa müspet ulama yapması bekleniyor.

Türkiye'den Akdeniz'de 8 sondaj

Akdeniz'de 2011'de sismik araştırmalarına başlamış bulunan Türkiye, 2018'de de sondalama faaliyetlerini başlattı.

Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) envanterindeki sismik araştırı ve sondalama çalışmalarını sürdüren Türkiye, Akdeniz'de sonuç 3 senedir tahminî 8 yoğun deniz sondajı yaptı. Bunlardan 3 tanesi KKTC'nin TPAO'ya izin verdiği sahalarda, ötekiler Türkiye'nin öz ana kara sahanlığında yürütme edildi.

Rum kesiminin hukuksuz kendisine lisans verdiği erke şirketleri, müstevli sürecinde Akdeniz'deki sondalama programlarını ertelerken, Türkiye sahada ve masada mücadelesini sürdürdü.

Ancak Yunanistan ve Rum kesiminin, Ege ve Akdeniz'deki maksimalist deniz bitirme sahası iddiaları ve biricik yandaş eylemleri neticesinde, Türkiye'nin Akdeniz ve Ege'deki dünkü sondalama emekleri gündemde.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, bu mevzuyla dayalı meydana getirdiği açıklamada, Rumların sanki 10 numaralı sahada ortak sondalama emek harcaması yapılacağını açıklamasının tansiyonu yükselteceğini söyleyerek "Bunun karşılığında KKTC'nin de Türkiye'nin de elinin ilişkin kalması düşünülemez ve tığ bunu şimdiden baş döndürücü belirgin ortak halde tabir ettik. Bunun manası bizim de sondalama çalışmalarına başlayacağımız biçiminde olur. Bunun yanıtı bu olur. Başka ayrışık ortak yanıt da doğrusu düşünemeyiz." ifadelerini kullanmıştı.

Özellikle AB ve organ ülkelerin, Rum kesiminin bölgedeki hukuksuz faaliyetine değme koşulda art çıkması, bire ortak Kıbrıs meselesinde yer aldığı gibi, Rum kesimini cesaretlendiriyor.