Cenevre
İsviçre'nin Cenevre kentindeki Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) 12. Bakanlar Konferansı'nda organ ülkeler, besin güvenliği sorunuyla mücadele, balıkçı sübvansiyonlarının azaltılması ve Kovid-19 aşılarının adaletli erişimin sağlanmasının birlikte elektronik ticaret, global salgınlarla uğraş ve DTÖ'nün reformu hikayelerinde anlaşmaya vardı.
Kapanış oturumunun arkası esna domestik saatle sabahleyin 06.15'te planlı matbuat toplantısında mütekellim DTÖ Genel Direktörü Ngozi Okonjo-Iweala, elçi bakanların "şimdiye derece on paralık yepyeni anlaşmalara vardığını" belirterek, "DTÖ levent boylu zamandır bu derece ehemmiyetli sayıda aşkın yönlü neticelere tanıklık etmedi." dedi.
Varılan anlaşmaların evren çapında şişman farklılıklar yaratacağını kaydeden Okonjo-Iweala, "Çıkan sonuçlar, DTÖ'nün global aceleci vaziyetlere müstelzim yanıtı verebileceğinin göstergesidir." değerlendirmesinde bulundu.
20 yıldan sonradan balıkçılık sübvansiyonunda anlaşma
DTÖ'nün sitesinde piyasaya sürülen 12. Bakanlar Konferansı Sonuçları belgesinde elçi üyeler, baş döndürücü balık avcılığının önüne geçilmesi düşüncesince 20 yıldan fazladır müzakereleri devam eden balıkçı sübvansiyonlarının azaltılması ilişkin anlaştı.
Üye devletler başkaca Kovid-19 aşılarına global bölgede denktaş ulaşım düşüncesince aşıların buluş belgesi hakkından muvakkat süreliğine vazgeçilmesinde anlaşmaya vardı.
Gıda güvensizliğiyle uğraş edilmesi düşüncesince lüzumlu tedbirlerin alınması, ticari mamüllerin elektronik taşınmasında gümrük vergisi borçlarının 2 sene henüz ertelenmesi ve doğacak global salgınlarla uğraş de anlaşmanın sağlandığı mevzular ortada toprak aldı.
Konferans kapsamında akıbet olarak, DTÖ'nün bulunan Anlaşmazlıkların Halli Mekanizması ve Temyiz Organı ile kanunnamesinde değişikliğe gidilmesi anlamında değişmeyen alındı.
Hindistan'ın itirazları konferansı uzattı
12 Haziran'da başlamış olan DTÖ 12. Bakanlar Konferansı'nın önceki gününde Genel Direktör Okonjo-Iweala, mütalaa hikayelerinde anlaşmalara varılmasına müteallik "tedbirli iyimserlik" ortamında bulunduğunu belirtmiş ve "bir yahut dü mevzuda anlaşmaya varılırsa bunu muvaffakiyet sayacağını" dile getirmişti.
164 ülkeden 100'ün üstünde bakanın katılmış bulunduğu konferansta Hindistan, balıkçı sübvansiyonlarının azaltılması ve besin ihracatının yasaklanmasına müteallik birtakım tedbirlere itirazda bulunmuştu.
Hindistan'ın itirazları dolayısıyla anlaşmaların kilitlenmesi, 15 Haziran'da bitmesi planlanan konferansın uzamasına kez açmıştı.
Konferansta Türkiye'yi özümleme fail Ticaret Bakanı Mehmet Muş, konuşmasında ıslahat çağrısı yaparak, "DTÖ'nün reforma gitmesinin levent boylu süredir muhtemel ve müstevli sonrası zamanın en ehemmiyetli gündemlerinden bir tanesi olduğuna inanıyoruz. Belirgin maksat ve konkre düzentileme planlarının bulunduğu ayrıntılı ve muvazeneli ortak ıslahat periyodunu çabucak başlatmalıyız." ifadelerini kullanmıştı.
En akıbet anlaşmaya 2013'te varıldı
DTÖ üyesi bakanlar en akıbet 2013'te Endonezya'nın Bali kentinde planlı konferansta, tecim kolaylığı anlaşmasına varmıştı.
Arjantin'in başkenti Buenos Aires'te 2017'de planlı 11. Bakanlar Konferansı'nda, levent boylu süredir mütalaa edilen mevzularda anlaşma sağlanamamıştı.
Kovid-19 salgını ve Rusya-Ukrayna savaşının global ticarete negatif etkilerinin arkası esna DTÖ'nün işvelselliği ağız dalaşı konusu olmuştu.
