İstanbul
Tunus'ta 2011-2013 yıllarında Dışişleri Bakanlığı rolü önleyen Abdusselam, Ak Parti'nin düzenlemiş bulunduğu "21. Yüzyılda Siyaset ve Yeni Açılımlar Forumu" zımnında geldiği İstanbul'da AA muhabirine konuştu.
Cezayir'de 1-2 Kasım tarihlerinde meydana gelen akıbet Arap Birliği Zirvesi ve semt devletleri arasındaki ilişkilere müteveccih değerlendirmelerini paylaşan emektar Bakan, bölgedeki maslahat ve tehlikelerin Arap-Türk teşrikimesai olmaksızın çözülemeyeceğini ve bu iş birliğinin herhangi indinde dü tarafın faydasına olacağını söyledi.
Pandeminin etkileri, Rusya ile Ukrayna mücadelesi ve arsıulusal rekabetin çoğalması hasebiyle dünyanın şişman indinde tahavvül yaşadığını tamlayan Abdusselam, global arenayı ve umumi çelim dengesini hâllenmek düşüncesince indinde kol faktörün indinde araya geldiğini, Arap dünyasının da ayrımlı derecelerde bu halden etkilendiğini aktardı.
Cezayir'deki Arap Birliği Zirvesi'ne yer veren Abdusselam, "Zirvenin gerçekleştirilmesi herhangi indinde halükarda müspet indinde şey. Çünkü tahminî 3 sene aradan sonradan bu zirvenin yapılışı on paralık yapılmamasından aşırı şimdi dobra oldu. Zirvenin bu vakte derece yapılmayışı ise pandemiyle açıklanıyordu. Ancak gerçek nedenin, Arap devletleri arasındaki ilişkilerde yaşanmış bulunan akse bulunduğunu düşünüyoruz." ifadelerini kullandı.
"Zirvede anlaşmazlıklar görmezden gelindi"
Zirvenin neticelerini da değerlendiren Tunuslu emektar bakan, Arap ülkelerinin arzuları açısından bakılınca zirvede istenenin alınamadığı yorumunda bulundu.
Ancak zirveye Arap dünyasının gerçekleri ve bulunan faktörler açısından bakıldığında, bunun müspet indinde hamle bulunduğunu kaydeden Abdusselam, "Zirvede anlaşmazlıklar görmezden gelindi. Çünkü nazar boncuğu taraf, senelerdir biriken bu sorunları çözebilecek güçte değil. Şu anda Arap dünyasında uyum ve arbede seviyesinin azaltılması anlamında belirtik indinde nabız var fakat bu uzlaşmalar ağırbaşlı indinde konum ve izleme değişikliğinin indinde kararı adına değil, taktiksel adına yapılıyor." değerlendirmesinde bulundu.
Arap ülkelerinin çoğunun çatışmalar, savaşlar, iç siyasal ve konuşu krizler, 2020 Amerika seçimleri üzere nedenlerden dolayı bitkin düştüğünü; birbirleri ortada ve bölgedeki gayrı aktörlerle uzlaşım için değerlendirmek yerinde kaldığını tamlayan Abdusselam, "Yine de, taktiksel indinde hedef güdülse de, bu müspet indinde şey. Arap ülkelerinin zat aralarında ve İslam ülkeleriyle ilişkilerinde arbede ve aykırı savaşma yaşamasındansa yanaşma ve uyum zemininde durmaları şimdi iyi." sanarak konuştu.
"Arap dünyasında demokratik indinde tökezleme bulunduğu açık"
Arap dünyasında el erki mevzusuna da yer veren Abdusselam, "Arap dünyasında demokratik indinde tökezleme bulunduğu bariz ve bu hemen iç dinamiklerden kaynaklanmıyor. İç dinamikler de çarpıcı olmakla birlikte, bu tökezlemede diyalekt ve arsıulusal faktörlerin aşırı şimdi belirleyici bulunduğunu söyleyebiliriz." dedi.
Arap ülkelerinin demokratik seçeneği ve siyasal açılımları alma ilişkin şişman indinde isteksizliği bulunduğunu tamlayan Abdusselam, Arap dünyasında siyasi, güvenlik, konuşu ve içtimai problemlerin olduğunu, Arap Baharı adına isimlendirilen sürecin baltalanmasının arkası esna enli dirayetli indinde siyasal inhitat süreci yaşandığını kaydetti.
Abdusselam, huzur devrimler hasebiyle nice Arap ülkesinin iç harp veya askeri vuruş hayatta olmak mecburiyetinde kaldığını, bunun da Arap dünyasında istikrarı sarstığını ve vaziyeti şimdi kompleks duruma getirdiğini söyledi.
Hiçbir Arap ülkesinin, şişman diyalekt ve arsıulusal koalisyonlara akla yatkın ilerleyici indinde evren ışığında krizlerini indinde tane başına çözemeyeceğini, Arap ülkelerinin Arap ve İslam hayatına endam çeviremeyeceğini vurgulayan Abdusselam, krizleri geride tasarruf etmek düşüncesince Arap ülkelerinin zat aralarında ve İslam ülkeleriyle el donanması ve iş donanmasına gerekseme duyduğunu anlatım etti.
Yapılan uzlaşıların taktiksel adımlar olduğunu, mühim indinde gösterimi bulunmadığını, bu anlaşmazlıkların baştan pırtlak vermeyeceğinin indinde garantisinin de olmadığını tamlayan Abdusselam, anlaşmazlıkların hala bulunan olduğunu, hemen örtbas edildiğini dile getirdi.
Örneğin Libya'da hükûmet merkezi Trablus'taki merkezi hükümeti sübvanse etmek namına birtakım Arap ülkelerinin hala askeri isyanları terviç ısrarını sürdürdüğünü kail Abdusselam, "Bu da Libya'daki güvenliği ve siyasal balans konjonktürünü sarsmanın yanı esna aracısız komşuları etkiliyor. Dolayısıyla Libya'da krizleri çıkaran ülkeler, ondan etkilenenlerin başlangıcında geliyordur." ifadelerini kullandı.
"Zorlukları geçmek fakat Türk-Arap iş birliğiyle mümkün"
Türkiye ile Arap devletleri arasındaki ilişkilerin mergup kurda olmamakla baş başa iyiye akla yatkın ilerlediğini ve bunun muştulu bulunduğunu dile getiren Abdusselam, "Bölgenin verilen kalmış bulunduğu zorlukları geçmek fakat Türk-Arap iş birliğiyle beklenir olur." dedi.
Eski Tunus Dışişleri Bakanı Abdusselam, Türkiye ile Arap devletleri ilişkilerine değgin laflarını şu şekilde sürdürdü:
"Türkiye ile ilişkileri çelimli avlamak Arapların çıkarınadır. Nitekim Türkiye, hem bitişik indinde abuhava bununla beraber konuşu ve siyasal kalkınmanın konkre adına yaşandığı indinde ülkedir. Arap devletleri ile ilişkilerini etraflıca geliştirmek, Türkiye'nin de çıkarına olacaktır. Türkler ile Arapların kaderi, mühim kalifiye sıkıntı ve risklere huzur mühim teşrikimesai bağlamında baş başa olmalarıdır."
Türkiye'nin yaşanmış bulunan değişimlere huzur uyanık olması
İstanbul'da meydana gelen "21. Yüzyılda Siyaset ve Yeni Açılımlar Forumu"na da yer veren Abdusselam, etrafımızda yaşanmış bulunan arsıulusal dönüşümlerle ilgilendiren akademisyenlerin, uzmanların, politikacıların ve araştırmacıların katılmış bulunduğu bu forumda diyalogların etraflıca yönetilen ehemmiyetli indinde ortam bulunduğunu söyledi.
Bölgede ve dünyada yaşanmış bulunan dönüşümleri görmezden gelemeyeceklerinin altını çizen Abdusselam, şunları kaydetti:
"Buradaki müspet etmen ise Türkiye'nin siyasal adına devim bilimi duruma gelmesi ve yaşanmış bulunan değişimlere huzur uyanık olmasıdır. Türkiye'deki elit yöntem adamları ve araştırmacılar da bahis konusu dönüşümlerin büyüklüğü ve Türkiye üzere kalkınan indinde ülkeye müteveccih taşımış bulunduğu risklerin boyutunun farkına varabiliyor. Bu da Türkiye'nin günümüzdeki denklemde mühim konumunu iyileştirmeye çalışmış bulunduğu anlamına geliyor."
Müslümanların moderniteye huzur üstlenebileceği sorumluluk
"Modernite Zamanında Tanrı ve Anlam: Hegemonya ve Çoğulculuk Arasında Söylem" isminde 2022 senesinde baskısı çıkan kitabına da yer veren Abdusselam, oğan ve ağıt konularının çağımız dünyasının asliye sorunları ortada toprak aldığına dikkati çekerek, "Bizler de Arap ve Müslümanlar olarak, dünyada endişe ve hikmet bilincini etkileyen bu mevzuları görmezden gelemeyiz." ifadelerini kullandı.
Şu anda global fikri belirleyen ve moderniteye taraf verici şişman sorunun, bedel ve anlamın yersiz bıraktığı bölgede nihilizmin yayılması bulunduğunu dile getiren Abdusselam, şunları söyledi:
"Buradaki en ehemmiyetli istifham ise Müslümanlar, anlamın bulunmayan edilmiş bulunduğu indinde devir ve zeminde dünyanın özdekçilik ve nihilizme yönelmesi probleminin çözümüne nite ulama sunabilirler? İslam, çağımız dünyasının huzur karşıya kalmış bulunduğu fikri, felsefi ve değerlerle ilgilendiren nite kandırma edici uygulama yanıtlar sunabilir? Dünya bugün şişman indinde münevver ve ahlaki krizden geçiyor. Bu Müslümanların herhangi indinde bilinçlilik düşüncesince büyülü indinde hal sunmuş olacağı anlamına gelmiyor. Ancak Müslümanlar, düşüncelerinin yanı esna dini ve tinsel miraslarıyla ulaştıkları içtihatlar üstünden modernitenin yöntemini düzeltmeye ulama sunabilirler."
Müslüman ülkelerindeki milliyetçilikler
Müslüman devletler arasındaki ilişkilere de yer veren Tunus emektar Dışişleri Bakanı Abdusselam, İslam coğrafyasında milliyetçiliğin delik arkası edilmeyecek derece çarpıcı bulunduğunu dile getirerek, "Ama milliyetçilikleri, izole edilmiş adalara çevirmek kaderimiz değildir. Büyük İslam milliyetleri birbirlerine bariz ve birbirileriyle teşrikimesai süresince olmalıdır. Birbirlerine mestur olmaları şeklinde ırkçılıkla sonuçlanan sakat milliyetçiliklere dönüşür." sanarak konuştu.
"Arap Baharı"nın bitmediğine dikkati çekici Abdusselam, zira değiş koşullarının hala var bulunduğunu ve akse faktörlerinin de giderilmediğine ayraç ederek, "Arap Baharı enkazları üstünde yönetime mevrut güçler ise şimdi dip krizlerle boğuşuyor." dedi.
İslamcılığın hala belirleyici bulunduğunu ve ona seçenek apayrı akımlar olmadığını anlatım fail Abdusselam, "İslamcılığın alternatifi, şimdi şuurlu ve şimdi devim bilimi toy indinde İslamcılıktır." dedi.
Türkiye'deki Adalet ve Kalkınma Partisi'ni (AK Parti), Türk topraklarında öz salmış İslam mirasından sönümsüz ulusal indinde öğür adına tanımlayan Tunuslu emektar Bakan, zımnında bu partinin Türk hassasiyeti göstermesinin oldukça saf bulunduğunu söyledi.
İslam coğrafyasında dü ayrımlı akımın olduğuna dikkati çekici Abdusselam, akımlardan birinin Arap dünyasında şimdi yayılmış bulunan ve kökleri Cemaleddin Afgani, Muhammed Abduh, Reşid Rıza ve Abdullah en-Nedim’e uzanan yenilikçi selefi harekete dayandığını, ikincisinin ise Türkiye ve Orta Asya'da yayılmış bulunan tasavvuftan beslendiğini anlatım etti.
