Istanbul
Etiyopya'da ordunun asi Tigray Halk Kurtuluş Cephesi'ne (TPLF) erinç başlatmış bulunduğu askeri operasyon, birlikte numara senesinde şiddetlenerek hepsi ülkeyi gözdağı fail birlikte iç muharebeye dönüştü.
TPLF'nin 4 Kasım 2020'de Kuzey Komutanlığına meydana getirdiği saldırıyla başlamış bulunan çatışmalar, asi grubun Amhara ve Afar eyaletlerinde ilerlemeye başlaması ve öteki birlikte asi kadro bulunan Oromo Kurtuluş Ordusu'yla (OLA) meydana getirilen ittifakın peşi esna hükûmet merkezi Addis Ababa'yı gözdağı bedel bir duruma geldi.
Hükümet, dün, halkı TPLF tehdidinden dayanaklık etmek olmak düşüncesince dehşet çözüm duyuru ettiğini ve başkentin güvenliğini gelmek düşüncesince Barış ve Güvenlik Yönetim Bürosu birliklerinin kurulduğunu açıkladı.
TPLF'nin izlemsel konumda mevcut Dessie ve Kambolcha kentlerini ele geçirmesi sonrası hükûmet merkezi Addis Ababa'ya ilerleyeceğine müteveccih endişeler kalık durumda.
Başbakan Ahmed ile TPLF arasındaki çöküntü 2018'de başladı
Bir çevrim iklim siyasetinde çalışan çelim bulunan TPLF, Başbakan Abiy Ahmed'in 2018'de başa gelmesinden sonraları ülkenin en şişman budunsal grupları bulunan Amhara ve Oromoları iktidarda asimilasyon fail partilerle siyasal savaşma içerisine girdi.
Güney, Amhara, Oromiya ve Tigray eyaletlerindeki yerli partilerin oluşturduğu Etiyopya Halkları Devrimci Demokratik Cephesi (EPRDF) koalisyonunu lağveden Ahmed, elan sonraları millî Refah Partisini (PP) kurdu.
Yeni partiye katılmayı reddeden TPLF, yerli seçimleri birlikte zamanlar düzenledi, umumi seçimleri erteleyen Abiy Ahmed ve hükümetinin ise evlilik dışı bulunduğunu duyuru etti.
Çatışmalar, 4 Kasım'da başladı
Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed, 4 Kasım 2020'de, TPLF'nin alanda mevcut askeri üsse atılım düzenlediğini açıklayarak askeri dizi eylem başlattıklarını duyuru etti.
TPLF'den bazısı yetkililer, ilkin saldırıyı Etiyopya ordusunun yaptığını, bazısı yetkililer ise kendileri saldırmadan ilkin Etiyopya ordusunun atılım hazırlığında bulunduğunu söyledi.
Hükümet, ayrımsız çağ zahmetli generalleri göreve çağırırken, TPLF Başkanı Debretsion Gebremichael, federal hükümetle uzlaşabilmek düşüncesince Afrika Birliği'nden açıklık dedektör olmasını istedi. Etiyopya, bu açıklık buluculuk teklifini reddetti.
İlk kırım 9 Kasım'da yapıldı
Etiyopya İnsan Hakları Komisyonu (EHRC), Tigray eyaletinin Maikadra nahiyesinde 9 Kasım'da meydana getirilen katliamda, Amhara ve Wolkait budunsal gruplarına mensup minimum 600 sivilin öldürüldüğünü açıkladı.
EHRC, katliamın Tigray çaylaklık grubu kendisine aşina "Samri" kabilinden yerli kolluk güçleri ve milislerin yardımıyla yapıldığını belirtti.
Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet ise Maikadra katliamının "savaş suçu" sayılabileceğini dile getirdi.
TPLF güçleri, 14 Kasım'da Amhara eyaletindeki dü havaalanına, devrisi çağ Eritre'nin başkenti Asmara'daki havalimanına füze saldırısı düzenledi.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, 18 Kasım'da Tigray sahasında çatışmaların ortada artan Türk vatandaşlarının derin girişimler kararı Addis Ababa'ya getirildiğini duyurdu.
Ordu, 29 Kasım'da Mekelle'yi ele geçirdi
TPLF'nin Kuzey Komutanlığına saldırması dolayısıyla şişman çıban düzlük Etiyopya ordusu, aylarca dayanaklık etmek aldığını gizlediği yandaki Eritre'yle TPLF'yi kent merkezlerinden çıkarmaya başladı.
Etiyopya ordusu, 29 Kasım'da Tigray’ın başkenti Mekelle’yi ele geçirdi.
Etiyopya'daki çatışmaları okazyon bilici Sudan, 31 Aralık 2020'de, Etiyopya'nın ekleme ettiğini gelecek sürdüğü Faşka alanını baştan ele geçirdiğini açıkladı.
Aralarında emektar bakanların da bulunduğu TPLF'den 9 adı 6 Ocak'ta gözaltına düzlük Etiyopya ordusu, 8 Ocak'ta ise TPLF kurucularından Sibhat Nega'yı gözaltına aldığını duyurdu.
Etiyopya birlikleri, TPLF üyesi ve emektar Dışişleri Bakanı Seyoum Mesfin'i 13 Ocak'ta askeri operasyonda öldürdü.
Eritre kuvvetleri katliamla suçlandı
Etiyopya hükümeti, 12 Şubat'ta ordunun operasyonu esnasında hanımefendilerin tecavüze uğramış bulunduğu iddialarını onama etti.
Uluslararası Af Örgütü (Amnesty International), 26 Şubat'ta Eritre kuvvetlerinin, Aksum şehrinde yüzlerce sivili katlettiğini bildirdi.
BM ve Etiyopya hükümeti, 25 Mart'ta Tigray bölgesindeki kırım iddialarıyla ilişik eş sormaca başlattı.
Başbakan Abiy Ahmed, arsıulusal baskıların peşi esna 26 Mart'ta kuzeydeki isyancılara müteveccih askeri operasyona dayanaklık etmek sağlayan Eritre birliklerinin Etiyopya'dan çekileceğini duyurdu.
BM, 16 Nisan'da çatışmalar dolayısıyla alanda 150 ferdin açlıktan hayatını kaybettiğini açıkladı.
TPLF ve OLA, "terör örgütü" duyuru edildi
Etiyopya Halkların Temsilcileri Meclisi, 6 Mayıs'ta TPLF ve Oromo Kurtuluş Ordusunu "terör örgütü" duyuru edilmesi kararını onayladı.
26 Mayıs'ta Tigray eyaletinde kurulan iare hükümet mensubu 22 sivilin, TPLF üyelerinin saldırısı kararı yaşamını kaybetmiş bulunduğu bildirildi.
Etiyopya’da binlerce erkek 20 Mayıs'ta ABD’nin iklim siyasetine dahil ettiğini savunarak demonstrasyon düzenledi.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, 8 Haziran'da Etiyopya'da hükümet ile yerli güçler ortada çatışmaların yaşandığı ülkenin kuzeyinde mevcut Tigray bölgesi düşüncesince "kıtlık" uyarısında bulundu.
BM, 9 Haziran'da Etiyopya'nın Tigray sahasında isyancılara erinç başlatılan askeri operasyona Eritre kuvvetlerinin yanında Somalili askerlerin de katıldığına bağlı bilgelik bulunduğunu açıkladı.
Etiyopya, biricik yönlü mütareke duyuru etti
Afrika Birliği, 17 Haziran'da Etiyopya'nın Tigray sahasında planlı askeri dizi eylem esnasındaki insanoğlu hakları ihlallerine bağlı soruşturmayı başlattı.
Etiyopya hükümeti, 28 Haziran'da isyancıların ele geçirdiği gelecek sürülen Tigray sahasında biricik yönlü mütareke duyuru etti.
TPLF, 5 Temmuz'da tutsak tuttuğu aşırı sayıda federal kalaba askerini arama dibine almış bulunduğu Tigray'ın başkenti Mekelle'ye getirdi.
BM, 7 Temmuz'da Etiyopya'nın kuzeyindeki çatışmalar dolayısıyla Tigray, Afar ve Amhara eyaletlerinde 5,5 milyon ferdin açlık riskiyle erinç karşıya bulunduğunu bildirdi.
Etiyopya'da 21 Haziran'da planlı 6'ncı umumi seçimleri iktidardaki Refah Partisinin kazanılmış bulunduğu 10 Temmuz'da duyuruldu.
Sudan, dayanaklık etmek vermekle suçlandı
Etiyopya'nın Moskova Büyükelçisi Alemayehu Tegenu, 2 Ağustos'ta, Sudan'ın Etiyopya'nın kuzeyinde ve batısındaki isyancıları desteklediğini, "terörü" beslediğini tez etti.
TPLF, 6 Ağustos'ta Amhara eyaletindeki zamanı Lalibela kentini ele geçirdi.
Başbakanı Ahmed, 10 Ağustos'ta hepsi vatandaşları "orduya katılmaya ve kuzeyde ilerleyişini sürdüren asi TPLF'ye erinç savaşmaya" çağırdı.
Etiyopya hükümeti, 30 Eylül'de ülkede çalışkanlık yayınlayan BM mensubu 7 insanca iane görevlisini iç işlerine karışmakla suçlayarak "istenmeyen kişi" duyuru etti ve 72 saatte ülkeyi bırakma etmelerini istedi.
Etiyopya ordusunun 18 Eylül'de Tigray sahasına düzenlemiş bulunduğu iklim saldırısı kararı minimum 3 ferdin öldüğü öne sürüldü.
TPLF, 30 Ekim'de Amhara eyaletindeki izlemsel Dessie kentini ele geçirdiğini duyurdu.
İnsani çöküntü büyüyor
BM'ye göre, Tigray'da nüfusun yüzdelik 90'ına mukabele fail 5,2 milyon kişi, insanca desteğe kadın durumda.
Çatışmalarda binlerce erkek yaşamını kaybederken, açık ölmüş sayısı belirleme edilemiyor.
Milyonlarca sivil, ağır besin güvenliği problemi yaşarken, beniz binlerce erkek kesat benzeşim durumla erinç karşıya. Çatışmalardan en aşırı etkilenen eğin bulunan çocuklarda ise aceleci ehliyetsiz tagaddi problemi gözlemleniyor.
Sadece Tigray'da çatışmalar dolayısıyla 2 milyon erkek yerinden olurken, Afar'da ise 100 bin erkek barhana etti. Etiyopya'nın Tigray bölgesindeki çatışmalardan kaçarak Sudan'a sığınanların sayısı 80 bine yaklaştı.
