Kudüs
İsrail-Filistin meselesi 2021'de de evren gündeminde uzun uzun birlikte müddet gündemini korudu. İsrail'in Filistinlilere müteveccih ihlalleri, yaptırımları, kullandığı orantısız güç, yerleşimci sertliği 2021'de artarak bitmeme etti. İsrail siyasetinde ise umumi seçimler, acemi hükümet ve Binyamin Netanyahu'nun başbakanlığa vedası öne çıktı.
İsrail'in mayıs ayında Şeyh Cerrah Mahallesi'ndeki Filistinlileri evden sürüm girişimi alanda gerilimin fitilini ateşledi. İsrail polisinin ramazan ayında Mescid-i Aksa'daki Filistinlilere saldırması vakaları büyüttü.
Hamas, İsrail'in Mescid-i Aksa'daki ihlalleri ve Filistinlilere saldırılarına roket atarak yanıt verdi. Bunun üzerinde İsrail ordusunun Gazze Şeridi'ne başlatmış yer aldığı saldırılar dünyanın gözünü baştan bu coğrafyaya çevirdi.
324 Filistinli yaşamını kaybetti
Birleşmiş Milletler (BM) İnsani İşler Koordinatörlüğünün (OCHA) açıklamış yer aldığı verilere göre, İsrail'in Gazze'ye müteveccih saldırılarında 2021 senesinde 249 Filistinli yaşamını kaybederken bu numara karışma altındaki Doğu Kudüs ve Batı Şeria'nın da katılmasıyla 324'e yükseldi.
İsrail güçlerinin saldırılarında 17 binden aşkın Filistinli yaralandı.
İsrail-Filistin çatışması neticesinde birileri yerleşimci 14 İsrailli öldü, kestirmece 900 İsrailli yaralandı.
İsrail'in karışma altındaki bölgelerdeki yerleşme planları
İsrail yönetimi, bu senenin gene teşrinisani ayına derece karışma altındaki Doğu Kudüs'te Filistinlilere ilgilendiren 161, Batı Şeria'da 690'dan aşkın binayı ruhsatsız düz yazı edilmiş yer aldığı sebebi öne sürülerek yıktı. Yıkımlar neticesinde 1168 insan yerinden edildi ve bundan 13 binden aşkın Filistinli etkilendi.
BM'nin raporlarına göre, İsrail karışma altındaki Doğu Kudüs kırsalında gayrikanuni yerleşme birimlerini bollatmak ve yenilerini bina kılmak neredeyse 5 bin konuttan aşkın yerleşme planını açıkladı.
Rapora mucibince İsrail, karışma altındaki Batı Şeria'da da Yahudi yerleşimciler düşüncesince kestirmece 3 bin acemi ikametgâh planlarken bölgedeki kimi kılavuz gemisi gayrikanuni yerleşme yerlerine de izin özgülemek düşüncesince düğmeye bastı.
İsrail, sene sonuna akıllıcasına Doğu Kudüs'teki Filistin (Atarot) Uluslararası Havalimanı alanında 10 bin evlik birlikte yerleşme planı düşüncesince harekete geçti fakat ilkin Amerika iktisap kılmak neredeyse arsıulusal tepkinin peşi sıra arka etap alaşağı kılmak mecburiyetinde kaldı.
Yerleşimci saldırıları gayret kesmedi
İşgal altındaki Doğu Kudüs ve Batı Şeria'daki gayrikanuni yerleşme birimlerinde canlı İsraillilerin Filistinlilere müteveccih "yerleşimci şiddeti" de 2021'de arttı.
OCHA'nın raporlarına göre, sene sonuna derece 450 derece yerleşimci saldırısı kaydedildi. Bu numara 2020'de 358'de kalmıştı.
Hak örgütleri, İsrail ordusu ve düzenlilik güçlerini, yerleşimcilerin Filistinlilere saldırılarına delik yummak, kendini savunmaya etkin Filistinlilereyse orantısız çelim kullanmakla eleştirdi.
İsrail güçleri bire birlikte halde Batı Şeria'da 3 bin 400'den aşkın dominant düzenleyerek karışma altındaki Doğu Kudüs ve Batı Şeria'da 6 binden aşkın Filistinliyi gözaltına aldı.
Filistin'de etraflıca senelerdir muhtemel intihabat gine ertelendi
Filistin'de en sonuç mutluluk başkanlığı seçimleri 2005'te, umumi intihabat ise 2006'da gerçekleştirilmişti.
Filistin yönetimi bu sene mayısta umumi seçimler, temmuzda mutluluk başkanlığı seçimlerinin yapılmasını planlıyordu. Ancak, İsrail'in Kudüs'te canlı sürekli seans statüsüne erbap Filistinlilerin, "Kudüs'ün İsrail'in başkenti olduğu" sebebi öne sürülerek oy kullanmasına müsaade vermemesi üzerinde intihabat ertelendi.
Başta Hamas iktisap kılmak neredeyse Filistinli siyasal gruplar, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın öncülüğünde tahsil edilen bu karara itiraz etti.
Netanyahu başvekillik koltuğunu kaybetti
İsrail'de sonuç dü yılda dördüncü kere umumi intihabat gerçekleştirildi. Seçimde Netanyahu'nun partisi Likud, 7 iskemle kaybederek 30 mebus elde etti. Netanyahu, ortak yönetim görüşmelerinden de eli yersiz döndü.
Yine sağdaki Yamina partisi önderi Naftali Bennett ise Netanyahu karşıtlarını birlikte araya getirerek haziranda acemi birlikte koalisyona imza attı.
Yeni hükümette en ilgi çeken eleman İsrail yurttaşı Filistinli Arapları temessül fail İslami yatkın Ra'am Partisinin 4 milletvekiliyle koalisyonu tamamlaması oldu. İsrail basınında Filistinli Araplar, "iktidar belirleyen açacak grup" halinde yorumlandı.
İsrail normalleşme anlaşması imzaladığı Arap ülkeleriyle ilişkilerini geliştirdi
İsrail, 2020 senesinde normalleşme anlaşması imzaladığı ilkin Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Bahreyn, Fas kabilinden Arap ülkeleriyle ilişkilerini ilerletmek neredeyse bu sene acemi adımlar attı, anlaşmalar imzaladı.
İsrail'den ilkin Başbakan Naftali Bennett iktisap kılmak neredeyse kimi bakanlar Arap başkentlerine resmi ziyaretler gerçekleştirmiş oldu ve bu ülkelerden yukarı dozaj adları devletlerinde ağırladı.
İran hala birlikte numaralı tehdit
İsrail, 2021 sonuna akıllıcasına İran'ın çekirdeksel programına bağlı müzakerelerinin gayret kazanmasıyla bu arada Tahran'a müteveccih söylemini sertleştirdi.
İsrail hükümetinden ve düzenlilik bürokrasisinden yukarı dozaj isimler, Tahran'ın çekirdeksel programına bağlı barışma yapılmasına dirlik çıkarken, birlikte taraftan da askeri seçeneğe ayraç ederek Tahran'a yıldırma verdi.
Filistin ve İsrail'de 2021'e mühür vuran olayların kronolojisi şöyle:
23 Mart
İsrailli seçmenler, sonuç 2 sene içre dördüncü kere meydana getirilen er seçimlerde oy kullandı.
Binyamin Netanyahu'nun liderliğini meydana getirdiği Likud Partisi, oy yitirilmesine karşın 120 sandalyeli parlamentoya 30 mebus göndererek seçimden birlikte numara çıktı. Yair Lapid'in liderliğindeki Yesh Atid 17, Haredi Yahudi Partisi Shas 9, Benny Gantz'ın partisi Mavi ve Beyaz 8 ve Naftali Bennett'in partisi Yamina 7 mebus kazandı.
29 Nisan
Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, 15 sene aradan sonradan İsrail işgali ve ablukası altındaki Filistin topraklarında mutluluk başkanlığı ve umumi intihap yapılmasını öngören kararnameyi 15 Ocak'ta imzalamıştı.
Buna göre, 22 Mayıs'ta milletvekili, 31 Temmuz'da mutluluk başkanı ve 31 Ağustos'ta da Filistin Ulusal Konseyi seçimlerinin yapılması öngörülüyordu.
Ancak Abbas, Ramallah'ta planlı Filistinli Liderler Toplantısı sonrası meydana getirdiği açıklamada, İsrail'in karışma altındaki Doğu Kudüs’te seçimlerin yapılmasına müsaade vermediğine dikkati çekerek, "Kudüs'teki halkımızın seçimlere iştirakı garanti dibine alınıncaya derece seçimleri tecil neticesinde aldık." açıklamasını yaptı. Abbas'ın bu kararına, ilkin Hamas iktisap kılmak neredeyse Filistinli siyasal gruplar dirlik çıktı.
30 Nisan
İsrail'in kuzeyindeki Meron Dağı'nda Yahudi Lag BaOmer Bayramı kutlamalarında yaşanmış bulunan izdihamda 45 insan yaşamını kaybetti.
6 Mayıs
İşgal altındaki Doğu Kudüs'ün Şeyh Cerrah Mahallesi'nde, senelerdir evlerinden edilme tehlikesi canlı 27 Filistinli ailenin düşünce ve endişeleri İsrail makamlarının baskılarıyla acemi birlikte ebat kazandı.
Filistinliler ve İsrailli aktivistler, 6 Mayıs'ta evlerinden çıkarılma tehdidi altındaki Filistinlilere arkalamak düşüncesince nice kere Şeyh Cerrah Mahallesi'ndetoplandı. İsrail polisi, göstericilere kaba karışma etti. Bazı Filistinliler çelim kullanılarak gözaltına alındı.
Şeyh Cerrah Mahallesi'nde evlerinden güçlükle çıkarılma tehdidiyle dirlik karşıya bulunan Filistinliler ve onlarla el donanması sergileyenlerle ile etrafta mevcut Yahudi yerleşimciler ortada iftar zamanı gürültü yaşandı.
7 Mayıs
İsrail polisi, Mescid-i Aksa’ya girerek nağme bombalarıyla cemaate saldırdı. İsrail polisinin Mescid-i Aksa'ya ilerleyici günlerde plastik kurşun de kullanarak müdahalesi, Filistinlilerin tepkisini çekti.
İsrail polisi, Doğu Kudüs'ün Eski kent alanında İsrail polisinin uygulamalarını gıcırtı fail Filistinlilere karışma etti. Olaylarda minimum 200 insan yaralandı.
Ramazan ayının sonuç günlerinde Kadir Gecesi dahil, Kudüs ve etrafında İsrail polisinin Filistinlilere müteveccih müdahalelerinde aralarında evlatların da toprak almış yer aldığı yüzlerce insan yaralandı, onlarca insan gözaltına alındı.
Olaylar, alanda tansiyonun artmasına hastalık oldu. İsrail içre Filistinlilerin yoğunlukta yaşamış yer aldığı kentlerde, çok Yahudi gruplar Filistinlilere müteveccih linç girişimlerinde bulundu, silahla saldırdı.
İsrail'in Filistinlilere müteveccih müdahaleleri evren genelinde tepkiyle karşılandı.
İsrail'in Şeyh Cerrah Mahallesi'ndeki Filistinlileri evlerinden sürüm yönündeki planı ve Mescid-i Aksa'ya müdahalesi, Batı Şeria ve Gazze'de de derin tepkiyle karşılandı. Tüm bu gerginlik süresince Batı Şeria'da yaşanmış bulunan gösterilere İsrail polisinin esas mermilerle müdahalesi neticesinde 30'dan aşkın Filistinli yaşamını kaybetti.
10-21 Mayıs
İsrail'in Şeyh Cerrah Mahallesi'ndeki Filistinlileri evlerinden güçlükle sürüm kararıyla başlamış bulunan gerginlik, 7 Mayıs'ta Mescid-i Aksa'ya müteveccih meydana gelen baskınlar ile tırmandı.
Hamas, İsrail'in Filistin topraklarına müteveccih saldırılarının durdurmaması üzerinde buna roketlerle yanıt verdi. İsrail ise 11 güneş süresince Gazze'de çıplak yerleşme yerlerinin de bulunmuş yer aldığı noktalara bombalar yağdırdı.
Gazze'deki Filistin Sağlık Bakanlığı, İsrail saldırılarında 65'i çocuk, 39'u eş 17'si nemli 230'dan aşkın Filistinlinin yaşamını kaybettiğini açıkladı. Bakanlık, 560'ı çocuk, 380'i kadın, 91'i nemli 1900 ferdin de yaralandığını, bu kişilerden 90'ının durumunun ağırbaşlı bulunduğunu bildirdi.
Hamas'ın İsrail'in saldırılarına yanıt özgülemek düşüncesince Gazze'den fırlattığı roketler dolayısıyla İsrail'de 2'si çocuk, 12 insan öldü.
BM'ye mucibince İsrail saldırıları dolayısıyla minimum 75 bin insan yerinden edildi, Gazze'deki çıplak yerleşimler ve enfrastrüktür ağırbaşlı yıkıma uğradı.
İsrail ordusunun sonuç adına 17 Mayıs'ta paylaşmış yer aldığı verilerde, Gazze'ye müteveccih meydana gelen saldırılarda 820 hedefin vurulmuş yer aldığı açıklanmıştı. Hamas ise İsrail'e çatışmaların başladığı tarihten ateşkesin duyuru edilmiş yer aldığı saate derece 4 bin 300 roketin fırlatıldığını bildirmişti.
Taraflar, Mısır'ın boşluk buluculuğuyla 21 Mayıs'ta mütareke neticesinde aldı.
30 Mayıs
İsrail ile normalleşme anlaşması imzalayan BAE, Tel Aviv'de büyükelçilik açtı. Bahreyn'in İsrail'deki geçmiş büyükelçisi de 30 Ağustos'ta görevine başladı.
2 Haziran
İsrail parlamentosunda meydana getirilen celsede Isaac Herzog, İsrail'in 11'inci Cumhurbaşkanı seçildi.
13 Haziran
İsrail'de Gelecek Var Partisi önderi Yair Lapid ve Yamina önderi Naftali Bennett öncülüğünde kurulan ortak yönetim hükümeti, Meclisten güvenoyu alarak göreve başladı.
Netanyahu'nun başbakanlıktan ayrılmasıyla İsrail düzenlilik teşkilatının yukarı kademelerinde de tebeddülat yaşandı. İsrail aut duyu teşkilatı Mossad'ın başına David Barnea, iç düzenlilik teşkilatı Shin-Bet'in (Şabak) başına Ronen Bar geldi.
24 Haziran
Filistin Devlet Başkanı Abbas ve Başbakan Muhammed Iştiyye karışma Filistin yönetimine kaba muhalefetiyle maruf Filistinli Aktivist Nizar Benat (44), Filistin düzenlilik güçleri çeşidinden gözaltına alındıktan sonradan yaşamını kaybetti. Olay, Filistin'de şişman tepkiyle karşılandı.
18 Temmuz
İsrailli siber düzenlilik firması NSO Group çeşidinden geliştirilen Pegasus isminde dil avcısı yazılımın dünyada muhtelif devletlere satılmış yer aldığı ortaya çıktı. Bu devletlerin muhalifleri, avukatları, gazetecileri ve düşmanlarını itaat kılmak düşüncesince bahis konusu yazılıma başvurduğunun açıklanması skandalın gelişmesine biçim açtı.
İsrail'in de yazılımı Filistinli yetkililer ve çıplak maşer kuruluşu çalışanlarını itaat kılmak düşüncesince kullandığı güneş yüzüne çıktı. Şirket, ABD'nin müeyyide listesine alındı.
1 Ağustos
İsrail, Kovid-19 salgınında çatal ağız varyantına dirlik üçüncü düze "hatırlatma dozu" aşısı uygulaması başlattı.
6 Eylül
İsrail'de 6 Filistinli vakfedilmiş "çelik kasa" adına bildik faziletli güvenlikli Gilboa Hapishanesi'nden kurtulma etti. Firari Filistinliler kestirmece dü hafta içre yakalandı.
22 Ekim
İsrail Savunma Bakanı Benny Gantz, İsrail çeşidinden gayrikanuni bildirme edilen Filistin Halk Kurtuluş Cephesi ile münasebetli yer aldığı sebebi öne sürülerek 6 Filistinli çıplak maşer kuruluşunu yıldırı örgütü listesine aldı. Karar, Avrupa'da tepkiyle karşılandı.
24 Kasım
Benny Gantz, Fas'ı görüşme fail geçmiş İsrail Savunma Bakanı oldu. Ziyaret sırasında, Fas ve İsrail ortada defans sanayisi, duyu ve düzenlilik sahalarında teşrikimesai antant zaptı imzalandı.
Anlaşmayla İsrail'in Fas'a tabanca satışının önünün açıldığı yorumları yapıldı.
