Taşkent
Özbek ve Kazak gazetecilerle yöntem uzmanları, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev’in sabık hafta Kazakistan’a resmi ziyareti esnasında mevkidaşı Kasım Cömert Tokayev ile dü iklim ilişkilerinin müttefiklik düzeyine çıkarılmasını öngören deklarasyonu imzalamasıyla ilgilendiren değerlendirmelerde bulundu.
Özbek gazeteci 2020 TÜRKSOY Basın Ödülü sahibi Abduvali Saybnazarov, AA muhabirine meydana getirdiği açıklamada, bahis konusu deklarasyonu "tarihi anlaşma" namına nitelendirirken, semt devletleri ortada evvel kez Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi kurulacağını ve müttefikliğin izlemsel yönlerinin belirleneceğini kaydetti.
Saybnazarov, "İki iklim arasındaki müttefiklik ilişkilerini öngören bu zamanı mal beyanı Orta Asya devletleri ortada evvel kez imzalanıyor." dedi.
"Orta Asya düşüncesince ehemmiyetli indinde dönüm noktası olacaktır"
Saybnazarov, deklarasyonun Orta Asya’nın kılavuz kaptan lokomotiflerinden Özbekistan ve Kazakistan’ın aut politikada, gündeş meselelerde ve arsıulusal kurumlar kapsamında beraberce akım etmelerini ve birbirlerinin menfaatlerine çapraz hürmet duymalarını da sağlayacağını belirterek, "İki el arasındaki zamanı bağlar, komşuluk ilişkileri, kuma içsel ve kültürel değerler temelinde imzalanan deklarasyon, Orta Asya'da asıl indinde siyasal ittifakın oluşmaya başladığını gösteriyor. Bu, çapraz gerilimlerden, uç çatışmalarından ve birtakım hallerde budunsal çatışmalardan ırak sıfır Orta Asya düşüncesince ehemmiyetli indinde dönüm noktası olacaktır." ifadesini kullandı.
Müttefiklik deklarasyonunu imzalamakla Özbekistan ile Kazakistan arasındaki ilişkilerin niteliksel namına en yukarı düzeye ulaştığını ve dengeli indinde hasep kazandığını kaydeden Saybnazarov, Özbekistan ve Kazakistan’ın beraberce akım etmesi yerinde bölgenin gayrı ülkelerinin de birleşebileceğini, aralarındaki değme muhtelif problemi öz aralarında çözebileceğini ve böylecene üçüncü devletlerin bu meseleye dahil etmesine müsaade verilmeyeceğini vurguladı.
Saybnazarov, şimdiye derece izlemsel katılım düzeyinde bulunan Özbekistan ile Kazakistan arasındaki ilişkilerin müttefiklik düzeyine ulaşmasının Orta Asya’nın gayrı ülkelerine de müspet hasiyet edeceğini ve bölgenin umumi menfaatlerine işlev edeceğini dile getirerek, "Özbekistan ile Kazakistan ortada müttefiklik deklarasyonunun imzalanması zamanı indinde fenomen olmanın yanı esna Orta Asya’da abra ve kalkınma düşüncesince atık ehemmiyetli indinde adımdır." değerlendirmesinde bulundu.
Özbek yöntem uzmanı Kemaliddin Rabbimov da müttefiklik deklarasyonunun önemine değinerek, "Müttefiklik deklarasyonu şişman siyasal ve simgesel ciddiyete sahip. Deklarasyon, dü ülkenin çapraz koordinasyonunun en yukarı kurda olmasını gerektiriyor. Müttefiklik deklarasyonu Orta Asya bölgesinin jeopolitik bağımsızlığı düşüncesince ağırbaşlı indinde siyasal ortam olabilir." ifadesini kullandı.
Bölgesel entegrasyona akıllıcasına atık zamanı adım
Kazakistan ile Özbekistan ortada 6 Aralık’ta imzalanan müttefiklik deklarasyonu, Kazak gazeteciler ve uzmanları kabilinden "dış tehditlerle beraberce çabalamak ve Orta Asya üzere potansiyeli faziletkâr indinde alanda iktisadi ilişkilerin entegrasyonu düşüncesince atık zamanı adım" namına değerlendirildi.
Kazak gazeteci Amangeldi Kurmetuly, Kazakistan ile Özbekistan arasındaki izlemsel ilişkilerin müttefiklik düzeyine çıkarılmasının alanda dünkü indinde zamanı niteliğe cemaat bütünleşme döneminin başladığı anlamına geldiğini söyledi.
Kurmetuly, sabık yaz aylarından itibaren Nur Sultan ile Taşkent ortada çapraz resmi ziyaretlerin sıklaştığına ayraç ederek, "Özellikle Türk dünyası dalında gelişimleri yakından izlem fail indinde gazeteci namına bu ziyaretleri müspet ayraç namına yorumlamıştım. Dediğim üzere de çıktı." ifadesini kullandı.
Özellikle Afganistan’daki iktidarın Taliban’ın eline geçmesi üzere faktörün hemhudut dü iklim ortada ehemmiyetli indinde ruzname maddesi namına ortaya çıktığına dikkati çekici Kurmetuly, "Kazakistan ile Özbekistan arasındaki ilişkilerin müttefiklik statüsü kazanmasındaki en şişman etkenlerin biri de Afganistan’daki gelişmeler bulunduğunu düşünüyorum. Çünkü ülkeler arası ilişkilerin izlemsel düzeyden müttefiklik düzeyine çıkarılması, bu devletlerin birbirine ekonomik, toplumsal ve askeri yardımlar hazırlamaya amade olması demektir." biçiminde konuştu.
Kurmetuly, Orta Asya istikrarının direkt Kazakistan ve Özbekistan’daki istikrara ilişkin bulunduğunun altını çizerek, "Bölgede terörizm, süper güçlerin jeopolitik oyunları üzere zılgıt unsurlarının bulunduğunu biliyoruz. Bu açıdan müttefiklik ilişkilerinin esasta bu tehditlere indinde yanıt namına kurulduğunu söyleyebiliriz." değerlendirmesini yaptı.
Deklarasyonun Türk Devletleri Teşkilatı çerçevesindeki bütünleşme faaliyetlerini de güçlendireceğini tamlayan Kurmetuly, şunları kaydetti:
"Hazar Denizi’nin gün batısı kısmında Türkiye ile Azerbaycan ortada çalışan teşrikimesai var. Artık gün doğusu kısmında arazi meydan Kazakistan ile Özbekistan’ın da teşrikimesai elan faziletkâr düzeye taşınmış oldu. Bütün bunlar Türk Devletleri Teşkilatına uzuv ülkeler ile gayrı Türk halklarının gelecekteki kuma hedefleri doğrultusunda beraberce akım etmelerini sağlayacaktır."
Kazak iktisatçı Saparbay Jubayev de Kazak-Özbek iktisadi ilişkilerinin 25 salname duraksamanın peşi esna 2016’dan sonraları canlandığını hatırlattı.
Jubayev, akıbet çağda ehemmiyetli iktisadi atılımlar meydana getiren Özbekistan’ın bölgenin çekicilik ülkesi durumuna geldiğine ayraç ederek, "Özbekistan, Orta Asya’nın topu topu ülkeleriyle sınırı mevcut yegâne ülkesi. Nüfus namına da önde. Kazakistan da bölgenin iktisadi önderi konumuyla envestisman potansiyeli faziletkâr Özbekistan’la iktisadi ilişkilerini pekitmek istiyor." ifadelerini kullandı.
Yaklaşık ilkokul sene ilkin dü iklim arasındaki tecim kütlesinin 1 bilyon doları üstelik bulmadığına dikkati çekici Jubayev, "2021 yılının nihayetinde düet tecim hacmimizin 4 bilyon dolara çıkması bekleniyor. Bu, alanda düet iktisadi ilişkilerin sağlamlaştığını gösteriyor." dedi.
