Tokyo
Yılbaşından bu yana Kuzey Kore'nin değişik insan ve menzillerde roket denemeleri, lehçe komşuları Japonya ve Güney Kore'de akıl oluşturdu. Her dü diyar de denemeler hasebiyle kınadıkları Kuzey Kore'nin bu eylemlerini durdurması çağrısı yaptı.
Kuzey Kore Merkezi Haber Ajansının (KCNA) 30 Ocak'taki denemede Hwasong-12 insan "uzun menzilli balistik füze" fırlatıldığını açıklaması, akıllara 4 sene evvela Pyongyang'in önceki kat bu insan müşterek roket denediğini açıklamış bulunduğu devri getirdi.
Kuzey Kore, Kasım 2017'de "en güçlü" halinde nitelediği Hwasong-15 insan kıtalararası balistik roket fırlatmıştı. Denemeye bağlı o dönem, "nükleer iç kulak takılabilecek" füzenin "ABD kıtasına erişebileceği" yorumları yapılmıştı.
Kuzey Kore önderi Kim Jong-un, Ocak 2018'de meydana getirdiği toy sene konuşmasında, Güney Kore'ye zeytin dalı uzatmış ve bire müşterek sene meydana getirdiği ayrıksı müşterek açıklamada da "Kore yarımadasının nükleerden arındırılmasının tamamlanması" taahhüdünde bulunmuştu.
Anlaşmazlıklar müzakereleri durdurdu
Haziran 2018'de Singapur'da planlı zirvede Kim, emektar Amerika Başkanı Donald Trump ile müşterek araya gelmişti. Zirvede Washington, bahis konusu taahhüdünün karşılığında, "Kuzey Kore'ye asayiş garantiler verileceğini" açıklamıştı. O dönemden buyana Kuzey Kore, çekirdeksel ve kıtalararası balistik roket denemekten kaçınmıştı.
Ancak bu devir içinde ABD-Kuzey Kore arası danışmalar ise "nükleerden arındırma" ve "yaptırımların hafifletilmesi" mevzularındaki anlaşmazlıklar yardımıyla sekteye uğramıştı. Bu devir içinde Pyongyang'ın "önlenmesi zor, aşağılık irtifada seyreden endamsız menzilli füze" denemeleri kayda geçti.
Ocak 2021'de ABD'de göreve mevrut Joe Biden yönetimi, müzakereleri baştan başlatmak istediğini kamuoyuna duyurmuştu. Ancak Eylül ve Ekim 2021'de sıklaşan ve Ocak 2022'de ise rastgele hafta peş peşe devam eden roket denemeleri sonrası ABD, Kuzey Kore’ye ek yaptırımlar açıklamıştı.
"Akrebin kuyruğu"
Kuzey Kore, çekirdeksel programı ve geliştirdiği füzeleri yakından izlem fail askeri ve politik uzmanlar akıbet 30 günde 7 denemenin, Pyongyang'ın "müzakeresiz devri fırsata çevirme" ve "füze programın ilerleyişinden sakıncasız olma" ve "muhtemel diplomatlık sürecinde kozlarını artırma" kavrama geldiğini belirtiyor.
AA muhabiri, Kuzey Kore'nin sürdürdüğü roket programı ile yoğunlaşan denemelerin hedefine müteveccih ecnebi uzmanların arsıulusal matbuat ve AA'ya değerlendirmelerini derledi.
Güney Kore Bilim ve Teknoloji Politikaları Enstitüsü Araştırma Görevlisi ve roket uzmanı Lee Choon Geu, müşterek ayda 7 kat denemeyi "füze çılgınlığı" yerine niteledi.
Seul'deki Ewha Üniversitesinden Prof. Leif-Eric Easley, "çoğu askeri modernleşme çabaları" halinde nitelediği denemelerle konuşu güçlük karşısında politik sene dönümleri kutlayan Pyongyang'ın, "ulusal gururunu" perçinlemeye çalıştığını söyledi.
Easley, "(Kuzey Kore) Washington ve Seul'e 'kendisini alaşağı etmenin masraflı olacağını' uyarmak istiyor." değerlendirmesinde bulundu.
Güney Koreli askeri bilirkişi Prof. Kim Dong Yup da BBC'ye meydana getirdiği değerlendirmede, Kuzey'in eylemlerinin "küçümsenmesine şaşırdıklarını" kaydederek, "Kuzey'in teknolojisini, kestirim edilenden hâlâ aceleci halde geliştirdiğini" belirtti. Pyonyang'ın hedeflediği "caydırıcılık seviyesi" düşüncesince "akrebin kuyruğu" benzetmesi karşılayıcı Yup, "düşmanlarının, roket savunmasını zaafa uğratmayı planladığını" bildirdi.
Farklı çalım ve tiplerde roket denemelerine müteveccih New American Century Asya-Pasifik Kıdemli Araştırmacısı Duyeon Kim, "Saptanması müşterek yana, roket defans sistemlerinden kaçınabilecek, tatbikat yeteneği faziletli ve önlenmesi çetin silahlar geliştirmeyi hedefledikleri açık" yorumunu yaptı.
"Kronik yerine Kim güvende değil"
Carnegie Endowment for International Peace mümessil uzmanı Ankit Panda, Kuzey'in "kendisini savunacak tabanca yeterliliğine erbap olmayabileceği hissiyatı" taşıdığını belirterek, "(Kuzey Kore lideri) Kim Jong-un süreğen yerine güvende değil. Bence, Çin ve Rusya müdahale hiç kimseye güvenmiyor ve 'yeterli görebileceğimizin ötesinde müşterek sığa nesir etmesi gerektiğini' düşünüyor." dedi.
AA'ya mütekellim Tama Üniversitesi Kural Koyucu Stratejiler Merkezi Müdür Yardımcısı Brad Glosserman, Kuzey'in "istisnasız hepsi denemelerin politik nedenlerle değil fen imtiyazlar doğrultusunda" yaptığını savunarak, "Çünkü roket programının gereği kadar ilerleyişinin sağlanması isteniyor." dedi.
Dongseo Üniversitesinden Prof. Brian Myers erbap bulunduğu roket programları ile Pyongyang'ın "Güney Kore ile ihtimalli sulh anlaşması ve ABD'nin Kore yarımadasından beklenen çekilmesine müteveccih gelecekteki mütalaa süreçlerinde" elini güçlendirmeyi hedeflediğini belirtti.
Japon amme yayıncısı NHK'ya mütekellim Keio Üniversitesinden Prof. İsozaki Atsuhito, müşterek devre devam eden Pyongyang-Washington müzakerelerine ayraç ederek, "Kuzey Kore bitmeme edecek olsa denemeler olmaz." dedi. Atsuhito, halihazırda "müzakeresiz bu dönemi, caydırıcılık ve defans kapasitelerini çoğaltmak şartıyla Pyongyang'ın baş döndürücü cepheli silahlar tecrübe etmek düşüncesince vesile bildiğini" söyledi.
Uluslararası basında Kuzey Kore'nin, "baş müttefiki ve konuşu cankurtaranı" yerine tanıdık Çin ile yaklaşan ilişkileri zımnında bu hafta arası başlamış olacak Pekin 2022 Kış Olimpiyatları içinde küçük ay kocaoğlan içinde roket denemelerinden sakınacağı da öne sürülüyor.
