Trablus
Malta şövalyelerinin elinde mevcut Trablusgarp'ı 15 Ağustos 1551'de fetheden Turgut Reis, Libya'nın başkentinde günümüze derece ayakta küsurat cami, türbe ve hamamdan oluşan beraberinde külliye düz yazı ettirdi.
Başkent Trablus'ta kermen içre küsurat "eski şehir" denilen alanda toprak düzlük bu külliyenin kitabesinde ismi "Durgut Paşa" yerine güzeşte Turgut Reis'in burayı 1553-1565 yıllarında düz yazı ettirdiği yazılı.
"Turgut Reis, Trablus'a fazla iri hizmetlerde bulundu"
Trablus Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Tarihi Profesörü Mahmud ed-Dik, AA muhabirine icra ettiği açıklamada, Turgut Reis'in Osmanlı devletinin Akdeniz'deki en ehemmiyetli denizcilerinden bir tanesi olduğunu, Osmanlıların İspanyolları Trablus'tan çıkardıktan sonraları evvel Murat Ağa'nın, arkası sıra da Turgut Reis'in Trablus Paşalığı görevine getirildiğini söyledi.
"Turgut Reis Trablus'a fazla iri hizmetlerde bulundu. Kenti bayındırlık ettirdi, pazarlar kurdurdu ve kalelerini güçlendirdi." diyen Dik, Turgut Reis'in daha sonra Tunus yanındaki Cerbe Adası kısmına geçtiğini, Hristiyanlara gönül rahatlığı savaş ederek iri başarılar ele geçiren fazla korkusuz beraberinde denizci bulunduğunu belirtti.
Libya haritası Turgut Reis beraberinde zamanlar çizildi
"Libya'yı Osmanlılar birleştirdi ve birlik sağladı." niteleyerek mütekellim Dik, 1551 yılından sonraları Libya'nın coğrafi sınırlarının belirlendiğini, doğusunda Mısır ve batısında Tunus'un bulunduğu Libya haritasının Turgut Reis vakitte çizildiğini kaydetti.
Dik, Turgut Reis'in Haçlı saldırılarına gönül rahatlığı Trablus'u koruduğunu ve güvenliğini sağladığını hatırlatarak, şöyleki konuştu:
"Turgut Reis beraberinde zamanlar on paralık kimesne Trablus'a saldıramadı ve bile kenti yıldırma caba edemedi. Bu itimat ortamı Turgut Reis'ten Osmanlı'nın yıkılışı ve İtalyan işgaline derece sürdü. Osmanlı ile Libya'nın zamanı birdir. Turgut Reis'i şimdi dobra aşina olmak ve lanse etmek düşüncesince Türkler ve Libyalılar yerine kuma beraberinde konuşma düzenlemeliyiz."
Turgut Reis'in türbesi Arap Baharı daha sonra söküldü
Turgut Reis'in mezarı martir edilmiş bulunduğu 1565'ten 2014 yılına derece 449 sene boyunca, Trablus'ta yaptırdığı cami, ısıdam ve türbeden oluşan külliyenin içre bulunuyordu. Libya'da 2011'de yaşanmış bulunan "Arap Baharı" ismi sunulan sürecin ardından, hürriyet ortamı bulan birtakımı İslami gruplar ülkedeki zamanı cami ve külliyelere saldırılar gerçekleştirdi.
Görgü tanıklarının ifadelerine göre, 11 Ekim 2014'de rakamları 70 ile 150 ortada mütebeddil beraberinde grup, Turgut Reis külliyesine girerek sandukayı ve mezarı açarak adlı sanlı denizcinin kemiklerini adsız sansız beraberinde yere götürdü.
Turgut Reis'in türbesinin ve mezarının açılması kendisince Dik, şunları kaydetti:
"Üzülerek söylemeliyiz ki 2011 yılından ahir süreçte Libya'da camilerde mezarların bulunmasını istemeyen birtakımı aşırıcı gruplar ortaya çıktı. Emin olmamakla beraberce Turgut Reis'in kabrinin oradan alındığını biliyorum fakat nereye götürüldüğünü ego de bilmiyorum. Devlet kurumları yahut birtakımı eşhas nakledildiği noktayı biliyor olabilirler."
Bölge sakinleri türbenin söküldüğünü doğruluyor
Bölge sakinlerinden Ahmed İsa, "Durgut Paşa'nın (Turgut Reis) mezarı baş döndürücü gruplar kabilinden sökülerek götürüldü. Nereye nakledildiğini kimesne bilmiyor." niteleyerek konuştu.
Cami cemaatinden beraberinde isim de mihrabın sol tarafında cami ile türbe arasındaki gereklilik penceresini açıp türbeyi göstererek, "Gördüğünüz kabil bura boş, Turgut Paşa'nın mezarı bundan böyle burada değil." dedi.
Turgut Reis kimdir?
Tarihi kaynaklara layıkıyla Turgut Reis, Osmanlının Menteşe sancağına ilişkin Seravalos köyünde ekinci beraberinde ailenin evladı yerine tahminî 1487 senesinde dünyaya geldi. Genç yaşta denizciliğe özen duyan Turgut Reis, endamsız müddette leventlere katıldı ve uzun kaptanlığına yükseldi.
Turgut Reis; denizciler ortada "Büyük Turgut" yerine bildik Turgut Ata'ya oldukça Osmanlı kaynaklarında "Turgutça", Avrupa literatüründe "Dragut" halinde tanınıyor. İslam dünyasında ise "Seyfü'l-İslam (İslam'ın kılıcı)" kabil sıfatlarla anılıyor.
Daha evvel Cerbe Valisi bulunan Turgut Reis, 1556-1565 yıllarında Trablus Paşalığı yaptı. Turgut Reis, Malta kuşatması esnasında 23 Haziran 1565'te Saint John şövalyelerine gönül rahatlığı Saint Elmo Kalesi'ne meydana gelen beraberinde saldırıda martir düştü. Naaşı Trablusgarp'a getirilerek şimdi önceleri yaptırdığı külliyeye defnedildi.
