Brüksel
NATO, 2021'e ABD'de dünkü başkanın göreve başlamasıyla girdi. NATO'daki en iri askeri kuvvet bulunan ABD'de Donald Trump periyodunun hanuman ayında sona erip Joe Biden'ın başkanlığının başlaması, bağlaşma içre hassaten ABD ile Avrupalı müttefikler arasındaki alışveriş itibarıyla müspet değerlendirildi.
Trump'ın Avrupa'nın güvenliğine mesafeli durması, Avrupa ülkelerinin defans masraflarını çoğaltması arzusu sonrası soğuyan transatlantik ilişkilerin ısınması bekleniyordu.
Nitekim Biden göreve geldikten çabucak sonraları ABD'nin NATO'ya bağlılığına müteveccih izahat yapmış oldu ve Avrupa ülkelerinin liderleriyle görüşmeler yaparak hamam mesajlar verdi.
Afganistan'dan çekilme
ABD'deki hile değişikliği sonrası geçmiş NATO toplantısı şubatta defans bakanlarının müşterek araya gelmesiyle yapıldı. Toplantının gündeminde en ehemmiyetli konu, Afganistan'dı. NATO, toplantıda, Afganistan'dan çekilip çekilmemeyi görüştü. Bu toplantıdan değişmeyen çıkmadı.
23 Mart'ta ise NATO ülkelerinin dışişleri bakanları müşterek araya geldi. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, geçmiş el katılmış bulunduğu görüşmede transatlantik bağlarını çelimli destekleme taahhüdünü dile getirdi.
Afganistan'dan çekilmeyi müşterek el elan ele meydan bakanların görüşmesinden gene ürün çıkmadı. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Afganistan'dan infirak dair danışma içre akıntı edeceklerini, beraberce değişmeyen verileceğini açıkladı.
14 Nisan'da ise NATO müttefiklerinin Afganistan'dan incizap sonucuna bağlı gün açıklandı. ABD yönetimi, 1 Mayıs'tan itibaren Afganistan'dan çıkacak sürecinin başlayacağını, 11 Eylül'de Afganistan'dan çekilmenin tamam olacağını duyurdu. NATO da 20 senedir bulundukları ülkeden ayrılırken, bütünlük içre akıntı edeceklerini bildirdi.
ABD'nin incizap sonucu çabucak sonra müşterek müddet kapalılık bitmeme etti. Bunun nedeni, NATO'nun ayrılmasından sonraları duyum raporlarında çizilen kötümser safiha ve NATO misyonunun hesabına rastgele müşterek kuvvet koyulup koyulmayacağındaki belirsizlikti. Bazı NATO üyeleri, çekilmede ABD'nin sonucuna uyacağını açıklarken; kimisi devletler müşterek müddet kelimesiz kaldı.
NATO ise 29 Nisan'da Afganistan'daki Kararlı Destek Misyonu güçlerinin ülkeden çekilmeye başladığını duyurdu. Ağustosa gelindiğindeyse ABD'nin güçlerini çabucak çekmesiyle Taliban çelimsiz müddette ülkede egemenlik kurdu.
NATO'nun ülkeden çabucak başlatmış bulunduğu tahliyelerde ABD, İngiltere ve Norveç kadar devletlerin yanı esna Türkiye ehemmiyetli gösteriş oynadı.
NATO ise Taliban'ın hayret halde çabucak ülkede bilgili kuvvet durumuna gelmesinde Afganistanlı siyasal liderlerin yetersizliğine ayraç etti. Genel Sekreter Stoltenberg, çöküşün aşırı ani bulunduğunu ve öngörülemediğini belirterek, "Afgan siyasal liderliği Taliban'a dirlik duramadı ve Afganların umutsuzca istediği barışçıl çözümü elde edemedi." dedi.
Rusya ile ilişkilerde zamanı gerileme
NATO'nun 2021'de gündemindeki asal konulardan müşterek başkasını da Rusya oluşturdu. NATO, senenin başlangıcında Rus rağmak Aleksey Navalnıy'ın tutuklanmasına aksülamel gösterirken april başlangıcında Rusya'nın Ukrayna sınırındaki askeri hareketliliği NATO'yu alarma geçirdi.
NATO, 10 binlerce er ve askeri ekipmanı Ukrayna sınırı ile Kırım'a gönderen Rusya'ya askeri yığınağını çabucak sonlandırması çağrısında bulundu. NATO, bunun Kırım'ın 2014'te Rusya kabilinden gayrikanuni ilhakından beri Rusya'nın alanda meydana getirdiği en iri askeri tahaşşüt bulunduğunu bildirdi.
Ukrayna, Rusya'nın tahkimatı karşısında NATO'nun desteğini istedi. NATO, Ukrayna'nın egemenliği ve arsa bütünlüğüne donanımlı desteğini tasdik etti.
14 Haziran'da Brüksel'de planlı NATO Zirvesi'nde de Rusya'nın "doğrudan tehdit" olduğu, ilişkilerin hem caydırıcılık ve defans hem de diyalog eliyle sürdürüleceği belirtildi.
NATO-Rusya ilişkileri, Soğuk Savaş döneminden beri en bağan seviyesine gerilerken; duyum görevlisi oldukları sebebi öne sürülerek Rusya misyonundan 8 ferdin NATO karargahındaki akreditasyonu silme edildi. Rusya da buna cevap NATO'nun Rusya'daki bağlantı ofisleriyle Brüksel'deki NATO karargahında mevcut misyonunu kapattı.
Kasıma gelindiğinde Ukrayna sınırındaki Rus askeri hareketliliği müşterek el elan gündeme geldi. ABD duyum raporlarında, Rusya'nın sınırda tahkimatını artırdığı bilgisi arsa alması üstünde münasebat elan da gerildi. NATO, ittifakın maşrık kanadında hava, kişmiri ve bahir mevcudiyetini artırdı.
30 Kasım'da planlı NATO Dışişleri Bakanları Toplantısı'nda, Rusya'ya "Ukrayna saldırması biçiminde bunun gerçek cevap ve ağırbaşlı neticeler doğuracağı" mesajı verildi. Böyle müşterek halde garplı ülkelerin, Rusya'ya kaba hesaplı ve siyasal yaptırımlar uygulayacağı uyarısı yapıldı.
15 Aralık'ta ise Rusya, ABD ve NATO'ya asayiş garantileriyle ait müşterek kol film film teklifte bulundu. Bunlar ortada NATO'nun doğuya akıllıca genişlememesi, Ukrayna ve Gürcistan kadar emektar Sovyetler Birliği yurtlarını ittifaka müdahale etmemesi kadar garantileri içeren maddeler bulunuyor.
NATO, ABD-AB bağının kilo vermesine karşı
NATO gündemini çalışır fail konulardan diğerleriyse, AB'nin izlemsel özerkliği ile Çin'in yükselişi oldu.
AB'nin defans ve güvenliğinde ABD'ye bulunan bağımlılığını dökmek istemesi NATO'yu aracısız ilgilendirdiği düşüncesince AB'nin "stratejik özerkliğini" açık açık tezyit çabaları NATO içre yakından izlem edildi.
AB içre ürün çağda baştan kalan ve "Stratejik Pusula" ile belirlenmeye çalışılmış bulunan "özerklik" söylemleri, AB ordusu kurulması ve Avrupa'nın savunmada ABD'ye bağımlılıktan kurtulması fikrine hassaten Fransa önderlik ediyor.
Mart 2022'de yapılacak AB liderler Zirvesi'nde onama edilmesi muhtemel AB'nin Stratejik Pusula belgesi, NATO'nun da uyanıklık bölgesine giriyor.
NATO yönetimi ise transatlantik bağının kilo vermesinin yalnızca NATO'yu zayıflatmayacağını, Avrupa'yı da böleceğini savunuyor. Genel Sekreter Stoltenberg, "Böyle müşterek bilinçlilik ne Avrupa düşüncesince ne AB düşüncesince ne de NATO düşüncesince dobra olur. Ben izlemsel dayanışmaya inanıyorum." diyerek, AB'ye ileti verdi.
Çin'in yükselişi öne çıktı
NATO, öz coğrafi sahasında olmamasına rağmak Çin'in yükselişine de iri ehemmiyet vermeye başladı.
Hazirandaki NATO Zirvesi'nin bildirisinde, Çin'e geçmiş el degaje arsa verildi. Çin'in ismi bildiride 10 el geçirildi, ülkenin kalan global tesirinin bağlaşma düşüncesince sınamalar yaratacağı belirtildi. NATO, Pekin yönetiminin askeri masraflarında ve hassaten çekirdeksel kapasitesindeki artışa da dikkati çekti.
Yıl içre nice konuşmasında Çin'e yer veren Stoltenberg, "Çin, geçenlerde dünyanın en iri ekonomisi olacak. En iri defans bütçesi ve önder teknolojiler gır konusu. Avrupa da ABD da biricik başına bununla başa çıkamaz. Çin, biricik başına çetin NATO'yu elan ehemmiyetli kılmaya yetiyor." diyerek, Çin'e dirlik transatlantik bağı vurguladı.
NATO'yu 2022'de neler bekliyor?
NATO'nun 2022'deki öncelikleri ortada bu sene bulunduğu kadar Rusya'nın bulunması bekleniyor. Rus ordusunun Ukrayna sınırındaki hareketleri, bağlaşma kabilinden DOĞRU takipte tutulacak.
NATO yetkilileri, 2021 biterken icra ettikleri açıklamalarda, "müttefiklerin korunması düşüncesince ne gerekiyorsa yapılacağını ve Ukrayna'ya desteğin süreceğini" vurguladı.
NATO ve Rusya'yı izlem fail nice uzman, kalan huzursuzluğa rağmak hamam müşterek arbede beklemiyor. Ancak Rusya'nın muhtemel müşterek fiili saldırısı biçiminde ilkin ABD iktisap etmek az daha Batılı devletlerin Rusya'nın mali sistemini etkileyecek yaptırımlar kadar gerçek tedbirlere başvuracağı belirtiliyor. Bunlar ortada Rusya'nın arsıulusal dünyalık transferi sistemi SWIFT'ten çıkarılması bulunuyor.
Bir taraftan da dünkü senenin başlangıcında Rusya ile ABD ve NATO ortada levent boylu süredir namevcut diyalog yolunun kurulması ihtimali öne çıkıyor.
Rusya'nın sene bitmeden sunmuş bulunduğu asayiş garantilerini içeren geçim taslağının Washington-Moskova ortada hanuman ayında görüşülebileceği tabir ediliyor.
NATO Genel Sekreteri Stoltenberg'in de NATO-Rusya Konseyi'ni gene hanuman ayında toplantıya çağırması bekleniyor.
Genel Sekreter değişecek
NATO düşüncesince 2022 dünkü müşterek umumi sekreterin göreve geleceği sene olacak. Mevcut Genel Sekreter Jens Stoltenberg'in fariza süresi 1 Ekim 2022'de sona erecek. Stoltenberg'in adı, ülkesi Norveç'te Merkez Bankası başkanlığı düşüncesince geçiyor.
Yeni umumi sekreterin haziranda Madrid'de yapılacak NATO Zirvesi'nde müttefiklerce onaylanması bekleniyor. Henüz göreve kimin geleceği muhtemelen değil fakat bağlaşma tarihinde geçmiş el müşterek eş umumi sekreterin göreve getirilmesi anlamında bir takım örgen devletlerin fikir belirttiği dile getiriliyor.
Bu kapsamda NATO Genel Sekreteri rolü düşüncesince emektar İngiltere Başbakanı Theresa May, emektar Hırvatistan Cumhurbaşkanı Kolinda Grabar-Kitarovic, emektar Litvanya Cumhurbaşkanı Dalia Grybauskaite, şu andaki Estonya Cumhurbaşkanı Kersti Kaljulaid ve emektar AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini kadar insanların adları konuşuluyor.
Yeni Stratejik Konsept onama edilecek
Madrid zirvesi, NATO müttefikleri düşüncesince bire müşterek vakitte dünkü "Stratejik Konsept" belgesini onaylayacakları arsa olacak.
NATO'nun ürün Stratejik Konsept belgesi, 2010'da Lizbon'daki zirvede onama edilmişti. Genel Sekreter Stoltenberg, belgenin yenilenme zamanının geldiğini zira ürün zamanlarda dünyada nice ayrım yaşandığını söylüyor.
Son Stratejik Konsept belgesinde Kuzey Atlantik’in sulh içre bulunduğu değerlendirmesi arsa alıyor. Ancak demin NATO düşüncesince Rusya’nın tutumu ve Çin’in global tesirini çoğaltması kadar sınamalar bulunuyor.
Afganistan
NATO'nun Afganistan'dan 2021 yazında ani çıkışı, o tam tahliyeler esnasında Kabil Havalimanı'nda ortaya çıkan sahneler zımnında eleştiriliyordu.
NATO'nun Afganistan'dan ayrılmasından sonraları ülkenin dünyayla bağlantısını sağlayıcı Kabil'deki havalimanının akıbeti de 2022'de gündeme doğacak mevzular ortada arsa alıyor.
Havalimanının işletilmesi dair NATO müttefiki Türkiye ve Katar öne çıkıyor. Afganistan'da levent boylu seneler ehemmiyetli görevler tay tay arabası Türkiye, NATO'nun ülkeden çekilmesinden evvela de havalimanının sorumluluğunu üstleniyordu.
Türk ve Katarlı firmalar ortada Afganistan'daki 5 havaalanının beraberce işletilmesi düşüncesince antant muhtırası bulunuyor. İki ülkenin Afganistan'daki eğreti Taliban yönetimine havaalanlarının işletilmesi düşüncesince teklifte bulunduğu, şartların akla yatkın olması biçiminde işletmeyi Türk ve Katarlı kuruluşların yapabileceği belirtiliyor.
