Paris
Fransa'nın başkenti Paris'te 17 Ekim 1961'de Cezayir'in istiklal mücadelesini müzaheret kılmak ve muteber sokağa çıkacak yasağını gıcırtı kılmak düşüncesince binlerce ferdin katılımıyla planlı barışçıl gösteride, 300'den ortak tomar Cezayirli katledildi.
Kurbanların yakınlarının topu topu çabalarına karşın 37 sene görmezden geldiği değerlendirilen Fransa, 1998'de katliamla ilgilendiren 40 ferdin ölümünü kabullenmişti. Tarihçilere uyarınca Fransız devleti, bu katliamın üzerini örtmeye çalıştı.
Ardından 17 Ekim 2001'de Paris'in toplumcu Belediye Başkanı Bertrand Delanoe kabilinden yaşamını kaybedenleri adlandırmak düşüncesince Saint Michel Köprüsü’ne ortak resim dikildi. Fransa, katliamı hala "devlet suçu" kendisine tanımadı.
Fransa'da 5 Ekim 1961'de, Paris'te ve etrafında canlı Cezayirliler düşüncesince sokağa çıkacak yasağı konuldu.
30 bine yaklaşan Cezayirli, Paris'teki sokağa çıkacak yasağına aksülamel ifşa kılmak ve ülkelerindeki istiklal mücadelesini müzaheret kılmak düşüncesince 17 Ekim 1961'de barışçıl tanıtım gösterisi düzenledi. Ancak eylemciler, zamanın Paris Polis Müdürü Maurice Papon'un buyruğu üstünde polisin kaba müdahalesiyle karşılaştı.
Binlerce ferdin yaralandığı, kısaca 14 bin ferdin gözaltına alındığı vakada toplanmış birçok ferdin yaşamını kaybetmiş olduğu yöntemince belirleme edilemese de katliamın tanıkları ve hür kaynaklar 300'den ortak tomar Cezayirlinin, Fransa polisi tarafından, çoğunun vurularak öldürüldüğünü belirtiliyor.
Tanıklar göstericilerin ortak kısmının da Paris kolluk karargahının bahçesinde yada mahal altı treni istasyonlarında öldürüldüğünü aktarıyor.
Tarihçi Jean-Luc Einaudi, 1999'da gösteriye engelleme emrini verici Papon’a gönül rahatlığı açmış olduğu davayı kazandı. Böylece katliamın isteyerek yapıldığı resmileşti fakat bu fenomen Fransa'da tekinsiz kendisine görülüyor.
Katliamın yaşandığı yerlerden bir tanesi bulunan Seine Nehri'ndeki Saint Michel Köprüsü'ne, 17 Ekim 2001'de katliamın anısına ortak resim yerleştirilmişti.
Fransa'da 2012'den beri müsaade alınarak vakayla ilgilendiren yâd törenleri düzenlenebiliyor.
Uzmanlar, bu olayın İkinci Dünya Savaşı'ndan sonradan Avrupa'da yaşanmış bulunan en şişman katliamın bulunduğunu ve bunun politik ve rasist nedenlerle yapıldığını belirtiyor.
Cezayir, 8 sene devam eden istiklal mücadelesiyle bu uğurda en ağırbaşlı değer ödeyen ülkelerden bir tanesi bildirme edilirken muharebede 1,5 milyon Cezayirli yaşamını kaybetti, milyonlarca insanoğlu yerinden oldu.
Macron yâd törenine katılacak
Son günlerde Cezayir ile yaşanmış bulunan gerginliği düşürmek talip Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, çağ katliamda yaşamını kaybedenleri adlandırmak düşüncesince planlı ortak törene katılacak. Ülkede önce el ortak cumhur reisi bu vakaya bağlı ortak yâd töreninde toprak almış olacak.
Macron'un törende musahabe yapmaması, etkinliğinin peşi sıra kayıtlı izah yapması bekleniyor.
Katliamın 60. sene dönümünde Macron'a bu vakalarda Fransa'nın sorumluluğunu bildirme etmesine müteveccih baş döndürücü sayıda çağırma cihazı yapılıyor.
"Seine Nehri Cezayirlilerin kanıyla kırmızıya büründü"
17 Ekim 1961 katliamlarına bağlı icraat karşıcı "Les Oranges" Derneğinin Başkanı ve "17 Ekim 1961, hatırlıyorum..." ünlü kitabın yazarı Muhammed Kaki, AA muhabirine icra ettiği açıklamada, topluluk içerisinde 17 Ekim 1961'de öldürülmüş Cezayirliler düşüncesince savaş ettiklerini söyledi.
Cezayirlilerin 5 Ekim 1961'de Paris'te konulmuş bulunan sokağa çıkacak yasağını barışçıl halde gıcırtı ettiklerini tabir fail Kaki, Cezayirlilerin bu gösteride "katledildiğini" belirtti.
Kaki, ferda yaşanmış bulunan vakalarda yaşamını kaybedenlerin adlandırmak düşüncesince Paris'te tanıtım gösterisi düzenleyeceklerini kaydetti.
"Üç bilinçlilik istiyoruz. (Katliamın) Devlet suçu kendisine bildirme edilmesi, arşivlerin açılması ve ekol defterlerinde bu tarihin anlatılması. Bu elden Cezayirlilerin zamanı değil, bu fenomen Fransa'da Paris'te gerçekleşti. Bu Fransa'nın tarihi. 30 senedir bunun düşüncesince savaş ediyoruz." ifadesini kullanan Kaki, ülkedeki birtakım caddelere 17 Ekim 1961 adı verildiğini aktardı.
Kaki; ırkçılığa, ayrımcılığa, İslam karşıtlığına gönül rahatlığı savaş etmeyi sürdüreceklerini tabir ederek şunları söyledi:
"(Yaşananlar) Devlet suçu. Polis Müdürü Maurice Papon (dönemin) İçişleri Bakanı Roger Frey kabilinden korundu, Frey de (dönemin) Başbakanı Michel Debre kabilinden korundu. Onlar, iyi giyinik çocukların, hanımefendilerin ve adamların sokağa çıkacak yasağına, sömürgeciliğe gönül rahatlığı ve Cezayir'in bağımsızlığı düşüncesince gösteriye gitme sonucuna dayanma etmedi. Dönemin polisi, siyasetçileri, kolluk müdürü düşüncesince dayanma edilemezdi. Bu sebeple yabanıl ortak dominant yaptılar ve 300'den ortak tomar kişiyi katlettiler. Seine Nehri Cezayirlilerin kanıyla kırmızıya büründü."
Bunun düşüncesince verdikleri mücadelede Fransızların desteğini aldıklarını aktaran Kaki, ülkedeki birtakım kesimlerin bakanların ve siyasetçiler üstünde kurduğu edisyon zımnında Fransa'nın olaylardaki sorumluluğunu bildirme etmediğini belirtti.
Saint Michel Köprüsü'nde katliamın anısına yerleştirilen levhanın uğrunda vakada yaşamını kaybedenleri anan Mağrip asıllı Fransızlar, bu katliamın ülkede tekinsiz kendisine görüldüğünü, bunun değişmesi icap ettiğini ve Fransa'nın sorumluluğunu bildirme etmesi icap ettiğini söyledi.
