Ankara
Rekabet Kurumu (RK) Başkanı Birol Küle, AA muhabirine, Rekabet Kurulu çeşidinden zincir marketlere kesilen 2,7 bilyon lira üstün dereceli cezanın peşi sıra yaşanmış bulunan tartışmalara bağlı değerlendirmede bulundu.
Soruşturma sürecine bağlı bilgelik verici Küle, 5 dağınık zincirine ve 1 hazırlık şirketine yönetimsel mangır cezası verilmesiyle sonuçlanan soruşturma periyodunun tahminî 19 ay önce, 31 Mart 2020'de Kurul çeşidinden tahsil edilen ön araştırı kararıyla başladığını söyledi. Ön araştırı tutanağının 7 Mayıs 2020'de Rekabet Kurulunda görüşülmesi neticesinde 30 adım dirlik soruşturma neticesinde verildiğini tabir fail Küle, tahminî kuma yılda hazırlanmakta bulunan soruşturma tutanağının 31 Mart 2021'de uzmanlar çeşidinden hazırlanıp tamamlandığını bildirdi.
Küle, "Yani esasen karardan dört dörtlük 7 ay önce, bugün karara bahis bulunan ihlal tespitlerinin toprak almış yer aldığı söyleyiş taraflarla paylaşılmıştır. Konu bugünün konusu değildir. 2018 yılına derece geriye revan tutanak niteliğindeki yazışmalar ele geçirilmiştir. Bildiğiniz az daha sonuncu değişmeyen 28 Ekim'de alınmıştır. Soruşturma sürecinde kanıt konusu eylemlerle ilgilendiren kendisine taraflardan üç yazılı, kuma aday iktisap etmek az daha bütün 4 defans alınmıştır. Kanunun öngördüğü usulü süreçlerin tamamlanması neticesinde tahsil edilen sonuncu karar, tahminî 19 maaş kuma devir dilimini havi tetkik kararında verilmiştir." sanarak konuştu.
Kamuoyunda daima fahiş paha mevzusunun gündemde olduğuna dikkati çekici Küle, şu detayları verdi:
"Bu mevzuya duruluk getirmekte kâr var. Rekabet Kurumu çeşidinden meydana getirilen tespitlere göre, ihlal konusu tavırlar dolayısıyla fiyatların mahveden aleyhine yükseltildiği görülmekle birlikte, bu fiyatların 'fahiş' olup olmadığına müteallik kuma değerlendirme, aksan yada fiyatların seviyesine bağlılık rastgele kuma semere bulunmamaktadır. Soruşturmada rakiplik hukukunda fahiş yada baş döndürücü paha kendisine güzeşte kuma ihlal şekli incelenmemiştir. Nitekim bu ihlal şekli kanunumuzda 6'ncı maddesindeki bilgili durumun kötüye kullanılması kapsamında kuma ihlaldir. Oysa bulunan soruşturma, kanunun 4'üncü maddesi çerçevesinde yürütülmüştür. Soruşturma sürecinde, fahiş paha yada fiyatların seviyesi değil, bu fiyatların rakipler ortada aracısız yahut endirekt temaslar eliyle sağlanan koordinasyon/eşgüdüm kararında belirlenip belirlenmediği araştırılmıştır."
"Piyasa örgütlü edildi"
Küle, marketlerin fahiş paha sayesinde nahak yere kendisine cezalandırıldıklarına bağlı iddialarına da cevap vererek, şunları kaydetti:
"5 perakendeci adım ortada aracısız yahut kuma tedarikçiler marifetiyle endirekt temaslar yoluyla, adanmış fiyatlarının ve paha artışlarının koordinasyonunun sağlandığı, elde edilmiş belgelerde 'piyasanın örgütlü edildiği', 'artırılan fiyatların rakiplerle senkronik raflara yansıtılacağı' anlamında ve benzeri özellikte dayanıklı kuma tomar tabir bulunduğu, zincir marketlerin paha hareketlerinin de bu bulguları şişman seviyede teslim etmiş yer aldığı görülmüştür. Ayrıca gine aracısız yahut kuma tedarikçiler marifetiyle geleceğe çevrik fiyatlar, paha çoğalma tarihleri, dönemsel kampanyalar ve indirimler derece rekabete bağlı alıngan bilgilerin paylaşıldığı, paha indirimine revan yahut piyasa genelinde fiyatların arttığı çağda şimdi paha artışı yapmayan zincir marketlerin fiyatlarına tedarikçiler marifetiyle dahil edilerek bahis konusu zincir marketlerin fiyatlarının tüketiciler aleyhine yükseltilmesinin sağlandığı, hakikaten bu durumun çoğu kez 'bozuk fiyatların düzelttirilmesi' biçiminde belgelere yansıdığı belirleme ediliyor. Tabii ki buradaki sinirli paha ifadesinden düşüt fiyatların kastedildiğini açıklamama sanırım icap yok."
Soruşturma tarafı kuma tedarikçi teşebbüsün ise özlük ürünleri bakımından zincir marketler ortada adanmış fiyatlarına ve paha artışlarına müteveccih gerçekleşen koordinasyonun sağlanmasında ve sürdürülmesinde gösteriş oynadığı ve perakendecilerin geleceğe çevrik adanmış tutarları ve paha çoğalma tarihleri derece rekabete alıngan bilgilerin paylaşımına vasıtalık ettiğinin belirlendiğini vurgulayan Küle, "Bu ihlal şekli rakiplik hukukunda kartel kendisine bilinen, rakipler ortada fiyatların yahut miktarların tespiti, alıcıların yada alanların paylaşılması, ihalelerde muvazaalı cereyan edilmesi derece mevzularda gerçekleşen rekabeti baskıcı geçim yahut mevzun eylemleri kapsamaktadır. Soruşturma kapsamında ise fiyatların belirleme edilmesi hususu, paha çoğalma oranları yahut tutarlarının yada paha değişikliği tarihlerinin koordinasyonu derece davranışları içermektedir." değerlendirmesinde bulundu.
"Kartel Anayasa'ya gereğince suçtur"
Öncelikle birtakımı kesimlerin, kendilerinin "kartel" kendisine nitelediği bu davranışları "Piyasanın eğer olmazsa olmazı", ayrıca "Düşük fiyatların garantisi olduğunu" savunmalarını gülümseyerek izlediklerini tamlayan Küle, Anayasa'nın "Devlet, para, kredi, sermaye, mülk ve fariza piyasalarının mıhlı ve derneşik işlemelerini sağlayan ve geliştirici tedbirleri alır, piyasalarda fiili yahut geçim neticesinde encam tekelleşme ve kartelleşmeyi önler." maddesini anımsattı. Küle, Anayasa'da devletin fiili yahut geçim neticesinde encam tekelleşme ve kartelleşmeyi önleyeceğinin belirgin belirgin hükme bağlandığına dikkati çekerek, "Her şeyden önceki kartel Anayasamıza gereğince suçtur." dedi. Bu durumun Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'a gereğince de hukuka karşıt ve haram olduğuna dikkati çekici Küle, kanunun amacının da mülk ve fariza piyasalarındaki rekabeti engelleyici, bozucu yahut baskıcı anlaşma, değişmeyen ve uygulamaları, tüketicilere bilgili bulunan teşebbüslerin bu hakimiyetlerini kötüye kullanmalarını mâni kalmak bulunduğunu dile getirdi. Küle, kanunun Kurula da bu ihlallere semere verilmesi düşüncesince muktezi tedbirleri alıp, bundan mesul olanlara yönetimsel mangır cezaları infaz vazifesini verdiğini söyledi.
Uygulanan cezaların bu ahkâm doğrultusunda verildiğine ayraç fail Küle, şu halde konuştu:
"Kararlarımız ilçe denetimine açıktır ve etraf elbette ilçe zımnında başvuracaklardır fakat bunun düşüncesince en herşeyden ilk olarak bizim gerekçeli kararımızın yayımlanması gerekiyor. Bu etapta yurttaşlarımızdan isteğim, toplumsal iletişim araçları ve başka mecraların hata yönlendirmelerine haysiyet etmemeleridir. Bugünlerde basına yansıyan görüşlerin bütünü gerçeklere değil, varsayımlara dayanmaktadır. Gerekçeli kararlarımız genel ağ sitemizde her insanın erişimine belirgin kendisine yayımlanacaktır. Gerekçeli kararlarımızda bütün belirleme ve delillerimize toprak vereceğiz. Vatandaşlarımız haset vardığında neticesinde bütün şeffaflığıyla inceleyebilirler."
"Tedarikçilere bağlı ayrı soruşturma yürüyor"
Soruşturma kapsamında elden kuma tane kuma tedarikçiye ceza kesilmesi ve ceza miktarlarının yüksekliğine bağlı yorumları da değerlendiren Küle, şunları kaydetti:
"Soruşturmamız 30 adım dirlik yürütüldü ve karara bağlandı. Bu teşebbüsler ortada elden 5 market ve 1 tedarikçi şirket dirlik konkre deliller elde ettik. Diğer teşebbüsler dirlik konkre deliller elde edilemediği düşüncesince ceza uygulanmadı zorla bu kapsamda dü mevzuya duruluk getirmekte kâr var. Marketlere sunulan cezada güzeşte vesikalar elden kuma tedarikçiye müteveccih vesikalar değildi. An bakımından gine benzeri kuma ihlal çeşidine müteveccih kuma aksiyon zarfında bulunmuş yer aldığı kuşkusuyla 14 tedarikçi teşebbüsün yan yer aldığı 26 Nisan 2021'de tahsil edilen kararla başlatılan soruşturma Kurumumuzca halihazırda yürütülmektedir. Soruşturma tutanağının hazırlanma süreci bitmeme etmektedir. Ceza miktarına encam olursak bu mevzuda yürürlükte bulunan kuma Ceza Yönetmeliği'miz var. Cezalarımızı gerçekleşen cirolar üstünden bu yönetmeliğe gereğince belirliyoruz. Kartel ağırbaşlı kuma ihlaldir ve ceza oranları yüzdelik 2 ila yüzdelik 4 ortada belirlenir. İhlalin süresi kuma yıldan kuma tomar ise bu kemiyet sağlıksız kat, 5 yıldan kuma tomar ise kuma kıvrım artırılır. İhlal konusu faaliyetlerin iş hacmi içerisindeki payının kuma tomar düşüt olması da iskonto sebebidir. Her bilinçlilik usulüne akıllıca halde yapılmıştır. Yakın tarihte bire kuma pazarda, bire kuma türde ihlalin belirleme edilmiş yer aldığı başka birtakımı rakiplik otoriteleri çeşidinden yüzdelik 3'ten yüzdelik 7'ye derece mangır cezası uygulanmıştır."
Başkan Küle, nihai tüketicilerin zincir marketlere dirlik sorun açabileceğine bağlı gelişmeleri de "Tüketiciler çeşidinden zincir marketlere dirlik manevi ödence açılması olasıdır fakat bu bahis hususi ahbaplık tanıt vasıtaları ve kökler hükümleri kapsamında adli ilçe mahkemelerinde istikbal sürülmesi müstelzim kuma bap olup, Rekabet Kurumunun kuma dahli bahis konusu değildir." dedi.
