Burgenland
Rusya-Ukrayna savaşının başlamasıyla aralarında Avusturya, İsviçre, Finlandiya ve İsveç kabil devletlerin bulunduğu "tarafsız" devletlerin Ukrayna’dan yana davranış sergilemesi "daimi tarafsızlık ilkesine" bağlı tartışmaları gündeme taşırken, bahis konusu devletlerin bu adımla Rusya'nın gayesi biçimine gelip gelmeyecekleri nikbet ediliyor.
Birinci Dünya Savaşı ondan sonra hükmettiği toprakların iri çoğunluğunu kaybeden Avusturya, 2. Dünya Savaşı öncesinde Nazi Almanyası ile birleşerek hükümran mevki statüsünü de kaybetti.
Nazilerin 1945’te savaşı kaybetmesi ondan sonra ülke, 1955’e denli Rusya, ABD, İngiltere ve Fransa’nın kontrolünde varlığını sürdürdü. 1955’te imzalanan anlaşmayla Avusturya istiklaline kavuştu.
Yeni cumhuriyetin anayasasında en ilgi doğurgan konu "daimi tarafsızlık yasası" olurken, o çevrim ülkede temsilciliği mevcut 65 ülkenin de Avusturya’nın tarafsızlığını onama etmesi sağlandı. Böylelikle Avusturya hem anayasasına bununla birlikte arsıulusal hukuka isnaden tarafsız diyar konumunu elde etti.
İki kutuplu Soğuk Savaş zamanında tarafsız diyar konumundaki Avusturya gerginlik hattının haricinde kalırken, anamalcı dünyanın değerlerini benimsedi. Bu gidiş Sovyetler Birliği kabilinden aksi karşılanmadı.
Tarafsızlık Avusturya’yı çatışmaların haricinde tutarken, diyar dışındaki rastgele müşterek muharebeye taraf olmamak kabil birtakımı yükümlülükleri de yanı sıra getirdi.
Rusya-Ukrayna harbinde Moskova’yı kınayan ve Kiev’i açık açık desteleyen Avusturya’nın Avrupa Birliği’nin (AB) almış bulunduğu konuşu müeyyide kararlarını uygulaması, daimi tarafsızlık ilkesinin ihlal edilip edilmediği sorusunu akıllara getirdi.
Uzmanlar Avusturya'nın Ukrayna’dan yana davranış sergilemesinin tarafsızlığı ihlal etmediğini ve müeyyide kararlarının Avusturya’yı Rusya’yla gönül rahatlığı karşıya getirmeyeceğini tabir ediyor.
Rusya-Ukrayna savaşı üzerine alıcı karşısında konuşmayı yeğleme etmeyen Avusturyalılar ise Rusya’nın direkt yurtlarını amaç almayacağını fakat müeyyide kararları dolayısıyla erke ve iktisat sahalarında hissedilir teessürat yaşanacağı kaygısını taşıyor.
Viyana Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi ve Uluslararası Barış Enstitüsü (IIP) Danışma Kurulu Başkanı Prof. Dr. Heinz Gartner, AA muhabirine, Rusya-Ukrayna savaşı kapsamında Avusturya’nın daimi tarafsızlığını değerlendirdi.
Gartner, Avusturya anayasasında arazi düzlük tarafsızlık ilkesinin 3 maddeden oluştuğunu belirterek, Avusturya’nın diyar dışındaki müşterek muharebeye katılamayacağı, askeri uyuşma kuramayacağı ve akıbet yerine da ecnebi müşterek askeri birliğin derinlemesine süreliğine bu ülkede kalamayacağını anlattı.
Farklı tarafsızlık türleri bulunduğunu kaydeden Gartner, Avusturya ve İsviçre’nin tarafsızlığının kanun ve arsıulusal hukuka dayandığı düşüncesince "güçlü" olduğunu, Finlandiya ve İsveç’in tarafsızlığının ise hükümlere dayanmadığını bu yüzden politik geçerli gestalt ve politikacıların tutumuna gereğince tahavvül gösterebileceğini tabir etti.
- "Avusturya müeyyide uygulayabilir"
Gartner, 1970’li zamanlarda ülkede tarafsızlık ilkesine bağlı tartışmaların yaşandığını ve bu süreçte başta Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) müeyyide kararlarının uygulanması anlamında değişmeyen alındığını belirterek "Avusturya’nın tarafsızlığı, yaptırımların uygulanmasına müsaade veriyor." dedi.
Daha sonradan AB üyesi bulunan ülkenin Birliğin almış bulunduğu müeyyide kararlarını da uyguladığını kaydeden Gartner, "Bu, tarafsızlık ilkesini zayıflatmıyor. Avusturya konuşu yaptırımları uygulayabiliyor, askeri yaptırımlarda ise BM Güvenlik Konseyi’nin sonucu gerekli." biçiminde konuştu.
Avusturya, esbak zamanlarda da gibisi kararlar aldı
Gartner, Avusturya’nın Rusya-Ukrayna savaşı öncesinde de hem 70’li zamanlarda bununla birlikte 90’lı zamanlarda gibisi yaklaşımlar sergilediğini, söylenti gelişi Birinci Kuveyt Savaşı'nda Irak karşıtı koalisyon hükûmeti hükûmeti birliklerine ülkenin iklim bölgesini istimal izni verdiğini söyledi.
BM Güvenlik Konseyi’nin bu hususta almış bulunduğu kararın Avusturya’nın ecnebi askeri oluşumlara öz iklim bölgesini istimal izni vermesinde belirleyici olduğuna dikkati doğurgan Gartner, bu ülkenin BMGK sonucu bulunmadığı düşüncesince Irak'ın engelleme edilmiş bulunduğu Körfez Savaşı'nda iklim bölgesini kullanıma açmadığının altını çizdi.
Gartner, Avusturya, İsviçre, Finlandiya kabil tarafsız devletlerin Rusya ve NATO’nun hasiyet alanın haricinde olduğunu, bu yüzden Soğuk Savaş zamanında gerginliklerden etkilenmediklerini, Ukrayna’nın ise ağız ağıza bu gerilimin ortasında arazi aldığını belirtti.
Rusya’nın bahis konusu devletlerin tarafsızlığını onama ettiğini ve buna hürmet gösterdiğini tamlayan Gartner, "Başbakan değme fırsatta çelimli müşterek halde Avusturya’nın tarafsız olduğunu, anadan görme yerine tarafsız diyar bulunduğunu vurguladı. Sovyetler Birliği'nin bu tarafsızlığa eskiden hürmet gösterdiğini, demin de Rusya’nın hürmet göstermesini istedi. Bu sebeple Avusturya’nın tek halde korkması müstelzim müşterek gidiş yok." niteleyerek konuştu.
Gartner, AB’nin almış bulunduğu müeyyide kararlarının uygulanması ve Rusya’nın kınanması kabil hususların Avusturya’nın tarafsızlığına dokunca vermediğini tabir etti.
Avrupa'nın mülteciler ortada farklılık yapmasına tepki
Avrupa ve Avrupalıların Ukrayna’daki savaştan kaçarak AB’ye sığınan kişilerle değişik coğrafyalardan savaş ve gibisi gerekçeler dolayısıyla bu kıtaya neşet buyurmak isteyenlere gönül rahatlığı sergilenen yaklaşım farklılığına da yer veren Gartner, bu durumun utanma donör bulunduğunu tabir etti.
Gartner, "Avusturya, 1956’da Macaristan’dan fazla sayıda sığınmacıyı onama etmiş bulunduğu düşüncesince değme devir övünür, şu anda Ukrayna’dan mültecileri alıyoruz. Ancak Suriye’den Irak’tan yada Orta Doğu'dan rastgele müşterek yerden yahut Afrika’dan insanoğlu ulaştığında onları almak düşüncesince fazla kararsız davranıyoruz. Onlara müteveccih ortaya koyduğumuz bürokratik engeller şu an ortadan kalktı." değerlendirmesinde bulundu.
Avusturya’nın mültecilere müteveccih politikalarında hem türel bununla birlikte ahlaki anlamda tebeddülat yapması icap ettiğini tamlayan Gartner, "Ahlaki değerler, insanoğlu yahut mülteciler ortada farklılık yapılmasına müsaade vermez. Sığınmacı sığınmacıdır, savaş bölgesi savaş bölgesidir. Birinin acısının diğerinden müşterek farkı yoktur. Burada müşterek farklılık yapılamaz." biçiminde konuştu.
Avusturya'nın Ukrayna'dan yana davranış sergilemesi ülkede de tarafsızlık konusunu gündeme taşıdı.
Die Presse gazetesine mütekellim Innsbruck Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Walter Obwexer, AB içerisinde Avusturya’nın yaptırımlara taraf olabileceğini, fakat bu hususta al çizgilerin bulunduğunu söyledi.
Tarafsızlığın al çizgisi
Obwexer, "Avusturya müşterek savaş bölgesine askerini yada tank, tüfek gönderirse o devir al çizgiyi aşar." biçiminde konuştu.
Ülkede fazla sağcılar kabilinden çoğunlukla gündeme getirilen daimi tarafsızlık mevzusunun rastgele müşterek mevzuda düşün belirtmemek yada davranış sergilememek anlamına gelmediğini tabir fail Obwexer, "Daimi tarafsız devletler ideolojik açısından da tarafsızdır niteleyerek müşterek yaklaşım tek devir olmadı. Avusturya, AB’den evvel insanoğlu hakları ihlalleri karşısında tepkisini ortaya koymuş ve kurbanların indinde yerini almıştır." görüşünü paylaştı.
