Ankara
AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, Asya ile Avrupa ortada tecim ve muvasala üç anne koridordan gerçekleştiriliyor. Rusya'nın ortamında bulunmuş yer aldığı "Kuzey Koridoru", İran üstünden sabık "Güney Koridoru" ve Türkiye'nin de karışma yer aldığı "Orta Koridor" nice abuhava açısından izlemsel ehemmiyet taşıyor. Ancak Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı Kuzey Koridoru'nda doğrusu tartışılan asayiş problemlerini şimdi da artırdı. Güney Koridoru ise İran'a müteveccih ambargolar ve Orta Doğu'daki çatışmalar zımnında riskli görülüyor.
Bu gidişat Türkiye'den Kafkaslar'a, ordan da Hazar Denizi'ni aşarak Türkmenistan ile Kazakistan'ı ardı esna Orta Asya ve Çin'e vasıl Orta Koridor'u şimdi da kalburüstü bir duruma getirdi.
Pekin'den Londra'ya uzanan bu hat, salname 600 bilyon doları birlikte tomar tecim trafiğinin kalbinde toprak alıyor.
Özellikle Türkmenistan, Kazakistan ve Azerbaycan limanlarında geri hizmet merkezler ve başıboş tecim sahaları kurulmasının, Trans-Hazar iş birliğinin büyüme göstermesine ve derinleşmesine yardım sağlayacağı öngörülüyor.
Uzmanlar, Orta Koridor hattının kullanılmasının abuhava ve semt ekonomilerinin yanında evren ticaretine de yardım sağlayacağını belirtiyor.
"Azerbaycan ve Türkiye müheyya olmalı"
Azerbaycan Uluslararası İlişkiler Analiz Merkezi Ekonomi Uzmanı Orhan Bagirov, AA muhabirine, Rusya-Ukrayna Savaşı'nın Orta Koridor'un önemini artıracağını söyledi.
Rusya'ya müteveccih baskıların artacağını ve bunun da Kuzey Koridoru'nun önemini azaltabileceğini tabir fail Bagirov, Orta Koridor'un bu hattın yerini alabilmesi düşüncesince birlikte saf fen çalışmanın yapılması icap ettiğini bildirdi.
Bagirov, Çin'in hala Kuzey Koridoru'nu kullandığına dikkati çekerek, Orta Koridor'un Çin düşüncesince de ehemmiyetli bir duruma gelmesiyle bu rotanın şimdi kullanılabilir olacağını dile getirdi.
Eğer harp zımnında Avrupa, Rusya arazisinden ticareti durdurursa Orta Koridor'un en yararlı sefer adına öne çıkacağını vurgulayan Bagirov, şöyleki konuştu:
"Orta Koridor'un paydaşları bulunan Azerbaycan ve Türkiye buna müheyya olmalı. Türkiye, Orta Koridor ile ait mevcud fen sorunları gidermeleri düşüncesince öteki devletlere araştırma görevlisi olmalı ve bunu heveslendirme etmeli. Gümrük sistemlerimizi ve vergilerini birbirine ahenkli bir duruma getirmeli, Orta Koridor'un yararını şimdi da artırmalıyız. Orta Koridor'un potansiyeli büyük. Transit gelirleri artacak, domestik istihsal heveslendirme edilecek, gümrük sistemlerimiz ve rüsum birbirine ahenkli bir duruma vardığında dış satım giderlerimiz de azalacaktır. Başta Türkiye ve Azerbaycan iktisap etmek az daha Orta Koridor rotasındaki devletlerin izlemsel önemi artacak."
"Rusya'dan Avrupa'ya uzanan kâffesi muvasala rotalarının riski artacak"
Houston Üniversitesi Tedarik Zinciri ve Lojistik Bölümü Öğretim Görevlisi Margaret Kidd de muvasala kanallarının bölgedeki gerilimlerden etkilendiğini söyledi.
Kidd, Ukrayna ticaretinin kestirmece yüzdelik 70'inin kükremek kanalıyla yapıldığı bilgisini vererek, "Karadeniz'de kükremek trafiği düşüncesince küsurat birlikte riziko var. Rusya'ya müteveccih gelişen yaptırımların uygulanması, buradan Avrupa'ya uzanan kâffesi muvasala rotalarının riskini de artıracaktır. Orta Koridor üstünden meydana getirilen ulaşımın önemi baş döndürücü cepheli iş birliklerine mebni adına artabilir." değerlendirmesinde bulundu.
Kuşak ve Yol Girişimi'nin birlikte kararı adına Asya ve Avrupa arasındaki sert yolu trafiğinin artmasının da uyanıklık çeken bulunduğunu dile getiren Kidd, Çin'in sonuç beş altı yılda Avrupa pazarlarına intikal sürelerini budamak düşüncesince sert dolayısıyla iri yatırımlar yaptığını söyledi.
Kidd, şunları kaydetti:
"Orta Koridor, Çin ile Avrupa arasındaki dü anne sert yolu ağırlık rotasına birlikte seçenek olabilir. Küresel hazırlık zincirleri, Kovid-19 salgını esnasında kazalı birlikte halde zayıfladı. Rusya'nın Ukrayna'ya askeri operasyonuyla bulunan gerilimler, şimdi birlikte tomar bozulmayı soğurma ika kapasitesini banko imtihan edecek. Salgın esnasında öğrenilen dersler, kaba maddeleri ve ürünleri geçirmek düşüncesince muvasala rotalarının coğrafi adına çeşitlendirilmesinin yanında üretimin istihlak merkezlerine şimdi andıran bir duruma getirilmesi ihtiyacını gösteriyor."
"BTK Demir Yolu Hattı, Orta Koridor'un önemini artırdı"
Gürcistan Strateji Analiz Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Valeri Çeçelaşvili de Rusya ile Ukrayna ortada yaşanmış bulunan gelişmelerin, bölgede Kuzey ve Orta ilkin iktisap etmek az daha kâffesi transit koridorların faaliyetlerini ağırbaşlı halde etkileyeceğini bildirdi.
Geçmişte Gürcistan'da Maliye Bakanlığının yanında Gürcistan'ın Rusya Büyükelçisi adına da fariza karşılayıcı Çeçelaşvili, "Savaş kûhi bitmeme ettikçe Orta Koridor ehemmiyet kazanmaya başlayacak. Çünkü ağırlık malikleri öz yüklerini bu geçide kaydıracaklar." dedi.
Çeçelaşvili, Orta Koridor'un esasta dü ayrı hattan oluştuğu bilgisini vererek, ilkinin Karadeniz üstünden Gürcistan ve Ukrayna'ya, oradan limanlarla Avrupa'ya intikal biçiminde yapıldığını anlattı.
Diğer hattın ise Türkiye üstünden Avrupa'ya eriştirme yolu bulunduğunu aktaran Çeçelaşvili, "Bakü-Tiflis-Kars (BTK) Demir Yolu Hattı'nın faaliyete geçmesi ve Marmaray Projesi yardımıyla Türkiye sert yollarının Avrupa hatlarına bağlanmasıyla Orta Koridor şimdi iri ehemmiyet kazanmaya başladı." dedi.
"Bölgenin abra ve refahına ağırbaşlı katkılar sağlayacak"
Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (ANKASAM) Başkanı Prof. Dr. Mehmet Seyfettin Erol da kuzey-güney ve doğu-batı eksenli rotalar açısından lazım Afganistan merkezli gelişmeler gerekse Rusya'nın Ukrayna'ya müteveccih askeri operasyonunun iri belirsizliklere sefer açtığını belirterek, Asya-Avrupa bağlantısını sağlayıcı rotalardan minimum maliyetli, en emniyetli ve en istikrarlısının Orta Koridor bulunduğunu söyledi.
Karabağ Savaşı sonra Türkiye-Ermenistan ve Azerbaycan-Ermenistan ilişkilerinde normalleşme süreçlerinin başladığını anımsatan Erol, şu değerlendirmede bulundu:
"Bu gidişat Orta Koridor'un lazım Çin'in Avrupa'ya kavuşması gerekse Batı'nın Kafkasya ve Orta Asya merkezli erke ve eriştirme projeleri geliştirmesi itibarıyla ülkü güzergah bulunduğunu kanıtlıyor. Zira Kuzey Koridoru, Rusya, Çin ve Amerika arasındaki rekabetten etkilenecek ve bu iş birlikleri bahis konusu rotayı güvensizleştirecektir. Zaten Ukrayna merkezli gelişmeler de bunu teslim etmektedir. Güney Koridoru da Orta Doğu merkezli istikrarsızlıklar zımnında ayrışık asayiş problemlerini barındırmaktadır. Bu açıdan Orta Koridor, bölgedeki asayiş sorunları ve istikrarsızlıklara gönül rahatlığı ülkeler ortada kazan-kazan formülü çerçevesinde bölgenin istikrarına ve refahına ağırbaşlı katkılar sağlayacaktır. Bu nedenle Orta Koridor birlikte abra ve zenginlik koridoru adına adlandırılabilir."
"Türkiye anahtar ülke"
Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. tan Çomaklı da bulunan ve muhtemel şerait incelendiğinde Doğu ekonomisini Avrupa ve Orta Doğu'ya karadan taşıyacak en problemsiz rotanın Orta Koridor bulunduğunu dile getirdi.
Türkiye'nin, Avrupa'ya ve Balkanlar'a birlikte depar belgesi kapısı olduğuna ayraç fail Çomaklı, "Türkiye, Orta Asya ve Orta Doğu'da iktisadi bölgede teşrikimesai yapılabilecek bölgeler ortada en ehemmiyetli abuhava konumundadır. Orta Koridor'un Türkiye'den planlanması ve Türkiye'nin Asya-Avrupa bağlamında izlemsel intikal güzergahlarının tamamını arama etmesi burasını anahtar abuhava pozisyonuna getirmektedir." ifadelerini kullandı.
Orta Koridor sabık sene da gündeme gelmişti
Orta Koridor'un önemi sabık sene mart ayında "The Ever Given" isminde geminin Süveyş Kanalı'nda karaya oturmasıyla yaşanmış bulunan sıkıntının arkası esna şimdi da kalık ve sonuç devirde eriştirme dalında meydana getirilen dev planlar Türkiye'yi bu koridorun anahtar ülkesi pozisyonuna getirmişti.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, Çin'den Avrupa'ya vasıl üç iri tecim yolu cezaevi önüne alındığında, birlikte konteynerin Türkiye üstünden 7 bin kilometre sefer alarak 15 günde, Rusya Kuzey Ticaret Yolu üstünden 10 bin kilometre aralık büküm ederek 15-20 günde, Süveyş Kanalı üstünden 20 bin kilometre izleyerek 45-60 günde Avrupa'ya eriştiği bilgisini vererek, bu tablonun üç kıtanın kesiştiği noktada bulunan Türkiye'nin önemini ortaya koyduğunu dile getirmişti.
Çin'e 22 dış satım treni gönderildi
Asya-Avrupa kıtalarında kısa, güvenli, iktisadi ve iklimi en amelî sert yolu koridoru bulunan Demir İpek Yolu/Orta Koridor'dan Türkiye'den Çin'e geçmiş dış satım blok treni 7 Aralık 2020'de uğurlanmış ve 2 kıta, 2 kükremek ve 5 abuhava geçerek 19 Aralık 2020'de Çin'in Şian şehrine ulaşmıştı.
Bugüne denli bahis konusu geçek üstünden 22 dış satım treni cereyan ederken, toplamda 10 bin 294 titrem ağırlık taşındı.
