Cezayir
Afrika kıtasındaki Sahel halklarının Fransız varlığına müteveccih tepkilerinin gölgesinde Rusya'nın Cezayir'in iş birliğiyle alanda nüfuzunu açık açık çoğaltma ihtimaline bağlı varsayımlar gündeme geliyor. Ancak uzmanlar alanda Cezayir-Rusya koordinasyonunu sağlam olasıdır görmüyor.
Afrika'da batıda Atlantik Okyanusu'ndan doğuda Kızıldeniz'e uzanan ve Senegal, Moritanya, Mali, Burkina Faso, Nijer, Nijerya, Çad, Sudan ve Eritre'yi havi Sahel bölgesindeki Fransız varlığı müşterek süredir buradaki halkların tepkisini çekiyor.
Mali'nin başkenti Bamako'da kestirmece 2 senedir cuma namazı günleri planlı gösterilerde, ülkedeki Fransız güçlerinin ayrılması yönündeki talepler dile getiriliyor. Bu gösterilerde devir kurnaz eylemcilerin Rus bayrağı taşımış olduğu anlatım ediliyor.
Diğer müşterek Sahel ülkesi Burkina Faso'da ise güzeşte hafta Kaya şehrindeki eylemciler, Nijer'e akıllıca ilerleyici Fransız askeri konvoyunun geçişini engelledi.
Yerel basındaki haberlere göre, Fransız askerlerinin yıldırıcı gruplara iane ettiğini düşünen semt sakinleri, Fransız askeri konvoyunun geçmesine müsaade vermedi.
Kaya Belediye Başkanı Laurent Kontogom'un vasıtalık yapmasına karşın geçmesine müsaade verilmemiş Fransız konvoyu, art istifa etmek ve Kaya'ya kestirmece 5 kilometre uzaklıktaki emektar müşterek taş ocağına iltica etmek durumunda kaldı.
Sahel devletleri halkları ortada Fransa'nın esas rolü bulunan yıldırı örgütleriyle mücadelede liyakatsiz olduğuna bağlı umumi müşterek kanaatin yayılmış olduğu gözleniyor.
Bununla beraberce Paris'in "Afrika kıtasının servetini yağmalamakla suçlanan" nüfuzunu destek olmak düşüncesince alanda kabil iyice levent boylu müddet eğlenmek yerine "teröristleri desteklediğine" bağlı şüphelerin de arttığı anlatım ediliyor.
Fransa, 2013 başlangıcında Mali'deki "Serval" adlı askeri harekatın arkası sıra 1 Ağustos 2014'te Sahel'de "Barkhane Operasyonu"nu başlattı. Fransa'nın bu ameliyat kapsamında Sahel bölgesindeki Moritanya, Mali, Burkina Faso, Nijer ve Çad'da 5 bin 100 askeri bulunuyor.
Bölgede Rusya'nın kalan varlığı
Fransa'nın Birleşmiş Milletler Çok Boyutlu Entegre İstikrar Misyonu (MINUSCA) içerisinde Orta Afrika Cumhuriyeti'ndeki (OAC) askeri varlığını sona erdirme kararının arkası sıra Rusya 2016'dan buyana bu ülkede ehemmiyetli müşterek aktör durumunu almaya başladı.
Moskova, 2019'dan buyana Fransa'nın anadan görme kuvvet sahnesi bulunan Sahel vatanlarında "Barkhane Operasyonu"nun imajının çöküşünden bilistifade kimi ağır atılımlarda bulundu.
Fransa ile Mali'deki intikal hükümeti ortada yaşanmış bulunan gerilimin tırmanmasıyla sonuç haftalarda Moskova ile Bamako arasındaki temaslar da arttı.
Bu gelişmelerle senkronik şekilde resmi sıfır kimi kaynaklarda, Mali hükümeti ile Rus yüklü er gücü Wagner Grubu'nun müşterek düzenlilik anlaşması imzalanması kapsamında ağır müzakerelerin yürütüldüğüne bağlı iddialar arazi aldı.
Cezayir'in Mali'ye desteği
Cezayir yönetimi, Mali'de Ağustos 2020'de yaşanmış bulunan darbeden buyana ülkeye ve halkına müteveccih desteğini anlatım ederken Paris ile Bamako ortada ilişkilerde yüklülük yaşandı.
Ülkenin "hassas dönemi" şekilde değerlendirdiği bu dönemde Mali makamlarını ve halkını destekleyen Cezayir, darbenin arkası sıra kuruluş edilen intikal sürecinin kabil bulunan en çelimsiz süreyle kısıtlanmış kalması çağrısında bulundu.
Mali ve Cezayir'in Fransa ile ilişkileri, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un açıklamaları dolayısıyla benzer yepyeni gerilemeye kanıt oldu.
Macron'un 2 Ekim'de Le Monde gazetesinde piyasaya sürülen "Cezayir'in koloni tarihini Fransa nefreti üzerinde mensur ettiği" şeklindeki lafları ülkede hem resmi hem çırçıplak kanattan tepkiyle karşılandı.
Cezayir yönetimi, açıklamaların arkası sıra 3 Ekim'de iklim alanını Fransız askeri uçaklarına kapattı ve arkası sıra Cezayir'in Paris Büyükelçisi Muhammed Anter Davud'u danışma düşüncesince ivedilikle ülkeye çağırdı.
Son şekilde Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian 8 Aralık'ta gerçekleştirdiği ziyaretinde ülkesinin Cezayir ile aralarındaki buzları eritmeyi ve kusur anlaşılmayı ortadan kaldırmayı arzuladığını açıkladı.
Öte taraftan Fransa Cumhurbaşkanı Macron'un Mali hükümetini amaç düzlük lafları de dü iklim ortada gerilime minval açtı.
Fransa'nın Bamako Büyükelçisi M. Joel Meyer 6 Ekim'de Macron'un Mali hükümetine müteveccih lafları dolayısıyla Mali Dışişleri Bakanlığına çağrıldı.
Mali-Rusya diplomatik faaliyetleri
Cezayir ve Mali'nin Fransa ile ilişkilerinin kötüleşmesi, Rusya'nın Mali intikal hükümetine müteveccih diplomatik yardımı ile denktaş düşüyor.
Fransa'nın Wagner yüklü askerleriyle müşterek geçim imzalaması biçiminde Mali hükümetine müteveccih müeyyide uygulayacağına bağlı edisyon ve tehditlerine karşın Bamako, Moskova ile diplomatik faaliyetlerini yoğunlaştırdı. Mali Dışişleri Bakanı Abdoulaye Diop 11 Kasım'da Moskova'yı görüşme etti, 23 Kasım'da ise Diop Rusya'nın Bamako Büyükelçisini onama etti.
Diop, Rus mevkidaşı Sergey Lavrov ile gerçekleştirdiği matbuat toplantısında, "Ülkemiz ne devir çetince müşterek durumla dirlik karşıya kalsa Rusya yanımızda oldu, bizlere iane etti ve destekledi. Şu anda aşırı çetince ve komplike müşterek vaziyetten geçiyoruz, bundan dolayı dostlarımızdan iane isteyebiliriz." ifadelerini kullandı.
Sahel'de Fransa'ya dirlik tepkiler artarken bölgedeki dengelerin değişim yapmak düşüncesince Moskova ile Cezayir arasındaki istisnai ciddi ortaklığın kullanılmasının belki dahilinde olup olamayacağı akıllara geliyor.
Üçlü koalisyon hükûmeti hükûmeti ihtimali
Cezayir ve Rusya'nın, Fransa'nın bilakis Mali'deki intikal hükümetine müteveccih tutumlarının uyumu, 1960'lardan buyana istisnai ciddi müşterek alım satım ortamında bulunan Cezayir ile Moskova ortada yanaşma ve ya eş güdüm olasılığının kapısını aralıyor.
Sahel'de Cezayir'in karşılamasıyla beklenen müşterek Rus varlığı yaklaşımına bağlı söylemler mantığa benzeyen görünse de dü ülkenin aut yöntem seçimleri bu söylemlerin yeterli bilakis ayraç ediyor.
Siyasi işler uzmanı Ekrem Harif, AA muhabirine meydana getirdiği açıklamada, "Cezayir-Rus yakınlaşması, Afrika'nın Fransız nüfuzundan firar yolu olur fakat Cezayir-Wagner-Mali üçgen koalisyonunun oluşması sağlam olasıdır değil." değerlendirmesinde bulundu.
"Sahel ve ya Mali'de Rus varlığından yalan edemeyiz, zira bahse konu bulunan Wagner grubu Rusya'yı resmi şekilde özümleme etmiyor." diyen Harif, Libya'da yasal otoriteye dirlik savaşçı ülkenin doğusundaki evlilik dışı silahlı milislerin önderi Halife Hafter indinde savaştığı düşüncesince Wagner'in, Libya krizinde Cezayir'e az daha antagonist bulunduğunu söyledi.
Harif, bu sebeplerden dolayı Cezayir'in ne eş ne açıklık icatçı ne de ayrıksı müşterek rolde denkleme müdahale olamayacağı görüşünü anlatım etti.
Rusya'nın alana nüfuzu düşüncesince Cezayir'in lüzumlu olmadığını kaydeden Harif, "Moskova'nın, Fransa'nın Afrika'da bıraktığı boşlukları doldurmaya alakalı müşterek stratejisi mevcut ve Afrika'daki yerleri ele buyurmak düşüncesince bütünlük çıkarmak isteyeceğini sanmıyorum. Bu sebeple Wagner kadar geçmiş hizmet becerisiyle maruf ve haricen rastgele müşterek yardıma gerekseme duymayan kuruluşları gönderiyor." ifadelerini kullandı.
Çıkar ve takip farklılıkları
Cezayir'in güneyindeki Varakle Üniversitesinden politika bilimi profesörü Mahkuf Kahi ise dü ülkenin çıkarları ve stratejilerindeki farklılıklar dolayısıyla alanda müşterek Cezayir-Rusya koordinasyonundan yalan etmenin kabil olmadığını dile getirdi.
Kahi, "Rusya'nın çıkarları ile Cezayir'inkiler bire müşterek değil. İki iklim arasındaki ciddi bağlı Moskova'nın bölgedeki rolünü belirlemiyor. Rusya, Libya'da başşehir Trablus'un meşruiyetini korumak için çaba sarfeden Cezayir'in bilakis Hafter'i destekliyor." dedi.
Kahi, Cezayir'in Libya'daki stratejisinin krizin diyalogla çözümüne dayandığını, Rusya'nın ise müşterek tarafı ötekinin pahasına desteklediğini ve tabanca desteği sağladığını aktardı.
Rusya'nın Mali'deki konumunun da muğlaklığını koruduğunu kail Kahi, Moskova'nın Mali'deki eğreti hükümeti desteklemesine karşın yukarı düzem Rus diplomatların ülkeyi görüşme etmediğini anımsattı.
Kahi buna karşın Cezayir Dışişleri Bakanı'nın evvel darbeden buyana Mali'yi biraz kere görüşme ettiğini kaydetti.
Uluslararası mevzularda bilirkişi gazeteci Rıza Şenuf ise alanda Cezayir ile Rusya koordinasyonun bahis konusu edilemeyeceği görüşünü destekleyerek, Cezayir'in ne olursa olsun aut müdahaleleri reddettiğine ayraç etti.
Şenuf, Cezayir'in gelişigüzel defasında, arsıulusal yardımlara başvurmadan evvela Sahel'deki krizlerin çözümü düşüncesince millî mekanizmaların etkinleştirilmesi çağrısında bulunduğunu hatırlattı.
