İstanbul
Kuraklık, yıldırı ve konuşu sorunlarla uğraş eden Somali, gerek merkezi hükümet ile eyalet yönetimleri ortada gerekse Cumhurbaşkanı ile Başbakan arasındaki siyasi anlaşmazlıklar dolayısıyla seçim periyodunu tamamlayamadı.
Ülke 1991'deki siyasi çöküşünün peşi sıra devletleşme önünde ağırbaşlı mücadeleler veriyor. Kendine başmaklık kabile sistemi mevcut ülkede siyasi liderler, seçimlerin hükümlere akıllıca yapılmasıyla siyasi krizleri de aşmayı amaçlıyor.
Somali'de seçim sistemi
Meclis ve cumhur reisi seçimlerinin arka arkaya yapıldığı ülkede meclis, "alt" ve "üst" angıç namına ikiye ayrılıyor.
"Halk Meclisi" namına da bildik ast kanadının 275 üyesi, Somali'deki değişik kabileleri özümleme fail 14 bin murahhas çeşidinden 4 yıllığına seçiliyor.
Meclisin fevk kanadının 54 üyesi ise eyalet konseylerince belirleniyor. Seçilen divan üyeleri de hem divan başkanını bununla birlikte toy cumhurbaşkanını belirliyor.
Kabile yapısı dolayısıyla kendine başmaklık müşterek seçim sistemi uygulayıcı Somali'de, Şubat 2017’de seçildiğinden buyana görevde bulunan Cumhurbaşkanı Muhammed Abdullah Fermacu'nun bu seçimlerde "bir isim müşterek oy" prensibi başarıya ulaşamadı.
2004'te açılan divan sistemi, ülkenin 4 iri kabilesi ve önemsiz kabilelerin özümleme edilmiş olduğu "4,5 sistemine" mucibince yönetiliyor.
Kabile yapısına akıllıca sistemle yönetilen ülkede, 4 iri kabile denk sayıda, öteki kabileler ise bunun ½ si oranında özlük seçtiği vekilleri meclise gönderiyor.
Seçimlere asayiş sorunu, siyasi anlaşmazlıklar ve aut müdahalelerin gölgesinde giren Somali'de cumhur reisi adayları ortada 2 emektar cumhurbaşkanı, 1 başbakan, 1 de divan başkanı bulunuyor.
"Eyalet başkanları tarzı hızlandırmalı ve şeffaflığı sağlamalı"
Somalili siyasa âlim Abdinor Dahir, seçim kriziyle ilişik AA muhabirine icra ettiği açıklamada, ülkenin kabile sabah akşam içtimai yapısının seçim sistemini etkilediğine dikkati çekerek, "Seçim çıkmazına katkıda mevcut dü çelim var; birincisi, fariza süresi 2021'in başlarında sona aziz Cumhurbaşkanı Fermacu, ikincisi ise zahirde Fermacu'yu destekleyen ve süreci Cumhurbaşkanı lehine tehlikeye atan eyalet başkanlarıdır." değerlendirmesinde bulundu.
Siyasi krizin, ülkedeki asayiş problemlerini da derinleştirdiğine dikkati çekici Dahir, Türkiye karışma arsıulusal camiaya davet cihazı yaparak Somali'deki siyasi krizin çözümüne müteveccih dayanak noktası olmalarını istedi.
Dahir, seçim krizinin çözülmesi düşüncesince Başbakan Hüseyin Roble'nin süreci yönetmesine müsaade verilmesi icap ettiğini söyleyerek, "Eyalet başkanları tarzı hızlandırmalı ve şeffaflığı sağlamalıdır. Sürecin güvenilirliğini zedeleyebilecek usulsüzlüklerinden kaçınmalıdırlar. Muhalefet ve taharri memuru polis maşer grupları da karışma peyda etmek kabil siyasi aktörler, Başbakan Roble'nin seçimleri henüz çok tehirsiz gerçekleşmesini terazi çabalarını desteklemelidir." halinde konuştu.
"Siyasetçiler müşterek araya gelmeli"
Horn Diplomat Baş Editörü Muhammed Duale ise ülkedeki siyasi krizin sonlandırılmasında Somalili siyasilerin önemine değinerek, "Seçim sürecinde sonuncu kararın belirlenmesi düşüncesince siyasetçiler müşterek araya gelmeli." ifadesini kullandı.
Duale, siyasi uzlaşmanın intihabat düşüncesince müşterek tane kez bulunduğunun altını çizerek, Cumhurbaşkanı Fermacu'nun Başbakan Roble'nin yetkilerini askıya almasının siyasi tansiyonu yükselttiğini, bu durumun ülkede sertliği körükleyebileceği ve seçim takviminin ertelenmesine bozukluk olabildiği uyarısı yaptı.
