Hartum
Sadaka kültürünün örneklerinden pişirilmiş topraktan meydana getirilen su küpü zir, senenin şişman kısmında sıkıntılı sıcakların bilge bulunduğu Sudan'da, birtakımı evlerde hala frijider ve besinleri hıfız neredeyse kullanılıyor.
Zirler, sokaktakilerin su gereksinimlerini karşılaması düşüncesince hayırseverlerce yaptırılıp çoğu kez okul, cami kabilinden canlı mekanların yakınlarına bırakılırken, birtakımı aileler de ölen yakınları hesabına evlerinin önüne sebiller koyuyor.
Hemen doğrudan herhangi birlikte caddede rastlanan zirler, sabahları temizlenip dolduruluyor, hayvanların erişememesi düşüncesince yüksekçe birlikte yere konulup kimlik kapakla örtülüyor.
Çöl ikliminin çarpıcı bulunduğu ve yaz aylarında termometrelerin 50 santigrat dereceyi gösterdiği Sudan'da zirler, suyu antipatik tutması ve natürel birlikte haz verdiği düşüncesince yeğleme ediliyor.
Zirler, başkentin kuzeyindeki Umdurman kentinin Abrof (El Kamair) Mahallesi'ndeki çarpık çurpuk çanak atölyelerinde ustaların Nil Nehri’nin toprağından hazırladıkları balçığa biçim verip taş fırınlarda pişirmesiyle üretiliyor.
Eskiden evlerin eğer olmazsa olmazı bu emektar adet, bugünlerde evlerde dekorasyon ve sokaklarda ise hayrat neredeyse yaşatılıyor.
Güney Sudanlı çanak ustası 66 yaşındaki Garen Bol Mo tahminî 40 yıldır, Umdurman'ın Abrof Mahallesi'nde seramikçilik yapıyor.
Mo, AA muhabirine icra ettiği açıklamada, "Bu işin okulunu okumadım. Hobi şekilde başladım. İşimi baş döndürücü seviyorum." dedi.
Nil'den getirdiğimiz toprağı ayağımızın altında çiğneyip elimizle yoğunluk verdikten sonraları şekillendirip süsleriz. Birkaç çağ bekledikten sonraları taş fırınlarda pişiririz. Çanak, çömlek, vazo, küp ve ayrışık cıcık eşyaları yapıyoruz. Günde tahminî 30 denli şişman destan küp yapabiliyorum. Bunlar pazarlar ve sokaklarda satılıyor. Büyük destan birlikte su küpünü küresel tahminî 2 bin cüneyhe (60 lira) satıyoruz." niteleyerek konuştu.
Alaylı ustalardan Nakkaş ve ressam Nasreddin Dafallah Abdulkadir de "Çömleklere biçim veriyorum. Zir kültürü, 'Rahmetat' dediğimiz birlikte yararlı geleneği. Zirin kültürümüzde ve geleneğimizde ehemmiyetli birlikte noktayı var. Her evde alt olmalı lakin zirler bakımlı, ak pak ve ağzı gizli olmalı. İnsanlar sokaklarda ölmüşlerinin ruhu düşüncesince zirden sebilhane hayratı yaptırırlar. Ölü düşüncesince sadaka olarak. Hayır sahibi temizliği ve bakımını üstlenir." ifadelerini kullandı.
Umdurman sakinlerinden Dr. Sadık Meczub'un ölüm fail babası düşüncesince 1960'ta evinin uğrunda beş altı zirle başladığı yararlı yolculuğu dakika 66 zirle bitmeme ediyor.
Meczub, alt kültürü kendisince şunları söyledi:
"Tüm mahalle sakinleri ve yolcular bu sudan yararlanma ediyor. Bu hepsi adamlık düşüncesince birlikte yararlı projesi. Herhangi birlikte nedenle su bulunamadığında insanoğlu gereksinimlerini buradan karşılıyorlar. Büyük birlikte yararlı projemiz şimdi var. Çok şimdi şişman ebatta zirler yaptırarak suyun bulunmadığı rustik bölgelerdeki halkın ve çobanların istifadesine sunacağız. Bu rahmetlik babam İsmail Meczub'un hayratı. Zirlerin bakımını derneşik yaparız. Herkes, suyunu kıstak rahatlığıyla içebilir. Her yıl Mevlid-i Nebevi etkinlikleri zamanında su küplerini yenileriz."
