Kabil
AA muhabiri, 2021 senesinde Afganistan'da öne çıkan gelişimleri derledi.
Bu sene dünyada Afganistan açısından en nağme getiren olayı, Taliban'ın Afganistan emektar Cumhurbaşkanı Eşref Gani hükümetini devirerek, ülkeye baştan hâkim olması oldu.
ABD öncülüğündeki NATO güçlerinin Afganistan'dan çekilmesi 31 Ağustos'ta tamamlandı. Bu müddette Taliban, Amerika ile imzaladığı Doha Anlaşması gereği lakırtı verdiği denli NATO birliklerine saldırmadı fakat grubun hükümet güçlerine müteveccih saldırıları bitmeme etti.
Öte taraftan Taliban ile Gani hükümeti ortada Doha'da planlı görüşmeler, düşün ayrılıkları zımnında aksadı. Yeniden etüt masasına devir çabaları da istenileni vermedi.
Haziran başlarında çatışmalar şiddetlendi
Görüşmelerden kavram alınamaması zımnında Taliban ve hükümet güçleri arasındaki çatışmalar, başta yazları elan da şiddetlendi.
Hava kuvvetlerine ehil bulunmasına karşın Afgan güçlerinin, Taliban karşısında ağır müşterek servet gösteremediği gözlendi ve Taliban Amerika inşası onlarca helikopter, binlerce askeri taşıt ve tabanca elde etti.
Haziran başlarında nice ilçeyi çabucak ele geçirmeye başlayarak ülkenin kuzeyine yönelen Taliban, elan sonraları çelimsiz müddette uç kapılarında da kontrolü sağlamayı başardı.
Bu esnada dünyanın dikkati Afganistan'a yoğunlaştı. Uluslararası halkoyu koyu diplomatlık trafiğiyle ülkedeki sertliği durdurmaya çalıştı, mütareke çağrıları yapmış oldu fakat kalburüstü olamadı.
Taliban, il merkezlerine yöneldi
İlk namına 6 Ağustos'ta koyu çatışmaların arkası sıra ülkenin batısındaki İran sınırında mevcut Nimruz il merkezi Zaranc, Taliban güçlerinin kontrolüne geçti.
Taliban, 15 Ağustos'un evvel saatlerine denli başşehir Kabil ile kuzeyindeki Pencşir haricinde 32 vilayette hakimiyetini sağlarken, Kabil'in girişine denli geldi.
Afgan ordusu direnç göstermezken, bir çok aşırı il yönetimi çatışmasız Taliban'a teyit oldu. Taliban'dan kaçan yüzlerce Afgan düzenlilik görevlisi ise bitişik devletlere sığındı.
Binlerce eş yaşamını kaybetti ve huruç etti
Yıl süresince Taliban ile Afgan düzenlilik güçleri arasındaki çatışmalar, bombalı saldırılar ve suikastlar zımnında aralarında gazeteci, kaymakam, güven müdürleri, savcı-hakim, kült adamları, hekim ve oymak liderleri iktisap etmek neredeyse binlerce eş yaşamını kaybetti.
Taliban'ın fıldır ilerleyişinin akabinde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), 4 Ağustos'ta icra ettiği açıklamada, Taliban'a atıfta bulunarak, Afganistan'da "İslam Emirliğinin" art gelmesini desteklemediğini tabir etti.
BM, 6 Ağustos'taki açıklamasında da meyve müşterek ayda meydana mevrut çatışmalarda, binden müşterek tomar bireyin yaşamını kaybettiğini duyurdu.
Yine çatışmalar zımnında binlerce eş evlerinden olurken, binlercesi de ülkeyi ayrılma etti.
BM, 11 Ağustos'ta icra ettiği açıklamada, 2021'in aslında o vakte denli çatışmalar zımnında kestirmece 390 bin bireyin yerinden edildiğini bildirdi. Bu süreçte bir çok aşırı ülke, Afganistan'daki büyükelçilik ve konsolosluklarını kapatarak, vatandaşlarını boşaltma etti.
15 Ağustos'ta Kabil düştü
Taliban güçleri, 15 Ağustos sabahı Kabil'e girmeye başladı ve yönetimi barışçıl halde devralmak istediklerini açıkladı.
Bir gündüz ilkin ülkesini savunacağını açıklanan Cumhurbaşkanı Gani, akşama akla yatkın Kabil Havalimanı'ndan koruyucu müşterek uçakla Afganistan'dan ayrıldı.
Ayrıca nice icra vekili ve yukarı dozaj formalist da ülkeden kaçtı. Uluslararası iane ve matbuat kurumlarının bir çok aşırı mensubu da bu süreçte ülkeyi ayrılma etti.
Taliban: "Bu denli acele beklemiyorduk"
Kabil'in düşüşünden çelimsiz müddet sonraları evvel defa göstergeç karşısına çıkan Taliban'ın Katar'daki Siyasi Bürosunun Başkanı Molla Abdul Gani Birader, "Böyle müşterek başarıya bu denli acele ve bedava ulaşacağımızı beklemediğimi söylemeliyim." dedi.
Dünya Afganistan'daki gelişimleri izlerken, Taliban sözcüleri elden hoppadak herhangi müşterek gündüz millî ve arsıulusal iletişim araçları kuruluşlarına beyanat veriyor, grubun fikirlerini dünyaya yayıyordu.
17 Ağustos'ta Kabil'de evvel matbuat açıklamasını önleyen Taliban Sözcüsü Zabibullah Mücahit, topu topu tarafları kapsayacak hükümet ihdas etmek istediklerini, emektar askeri yetkililer ve ecnebi güçlerle etkin eşhas de karışma kimseden öç edinmeyi planlamadıklarını ve "herkesi affettiklerini" duyurdu.
Dünyanın gözü, boşaltma sürecine çevrildi
Grubun Kabil'e girmesiyle NATO düşüncesince emekleri zımnında Taliban'ın hedefinde olduklarını korumak için çaba sarfeden ve Afganistan'dan boşaltma edilmeyi istem fail binlerce Afgan, Uluslararası Kabil Hamid Karzai Havalimanı'na akış etti. Havalimanında derinlemesine ve öldürücü bekleyiş giderek izdihama dönüştü.
Tahliye uçaklarında arazi bulamayan ve müşterek Amerika uçağının angıç ve gerileyiş takımlarına tırmanan birtakımı eşhas düşerek yaşamını kaybetti. Bu fenomen hatıra havalimanında bulunanlarca kaydedildi ve içtimai medyada paylaşıldı. Hızla yayılan görüntüler, topu topu dünyada şişman eko uyandırdı.
14-31 Ağustos'ta toplamda 120 binden müşterek tomar Afgan'ın boşaltma edilmiş olduğu açıklandı.
Şii camileri, DEAŞ intihar bombacılarınca maksat alındı
Uluslararası Kabil Hamid Karzai Havalimanı'nda boşaltma düşüncesince bekleyiş sürerken, 26 Ağustos Perşembe haset kalabalığı maksat düzlük bombalı saldırıda 13'ü Amerika askeri iktisap etmek neredeyse minimum 170 eş yaşamını yitirdi.
Havalimanındaki patlamadan sonraları DEAŞ saldırıları artmaya bitmeme etti. Ülkenin herhangi müşterek durumunda patlama meydana gelirken, başta Nangerhar saldırıların en baş döndürücü yoğunlaştığı il oldu.
8 Ekim'de Kunduz'da, 15 Ekim'de ise Kandahar'da Şii camileri cuma esnasında DEAŞ intihar bombacılarınca maksat alındı. Patlamalarda 100'den müşterek tomar eş yaşamını kaybetti.
Pencşir 6 Eylül'de düştü
Taliban ile Pencşir vilayetini elinde markajcı ve çoğunluğunu Taciklerin oluşturduğu Ahmed Mesud liderliğindeki Afganistan Ulusal Direniş Cephesi ortada planlı sulh müzakereleri kavram vermeyince Taliban, il üstündeki saldırıları artırdı. Nihayetinde, Taliban, 6 Eylül sabahı Pencşir'in de arama dibine alındığını duyurdu.
Taliban, vadettiği "kapsamlı hükümeti" kurmadı
Taliban Sözcüsü Zabihullah Mücahid, 7 Eylül'de Kabil'de icra ettiği açıklamada, Molla Muhammed Hasan başkanlığında "geçici hükümetin" kurulduğunu açıkladı.
"Başbakan vekili" görevine Hasan'ın getirildiğini belirtirken, yardımcılığı düşüncesince Molla Abdulgani Birader ve Abdusselam Hanefi görevlendirildi.
İçişleri Bakanlığı vekilliğine Taliban'ın önde mevrut bileşenlerinden Hakkani Grubunun Lideri Celaleddin Hakkani'nin oğlu Siraceddin Hakani, Savunma Bakanlığı Vekilliğine Taliban'ın kurucusu Molla Ömer'in oğlu Muhammed Yakub Mücahid'in getirilmiş olduğu açıklandı.
Başta BM iktisap etmek neredeyse arsıulusal toplum, Afganistan'da şümullü hükümet kurulması gerektiği anlamında davet cihazı yaparken, açıklanan hükümet düşüncesince topu topu tarafları kapsamadığı eleştirileri geldi.
Hükümette 30 Peştun, 2 Tacik ve 1 Özbek menşeli arazi aldı.
Taliban'ın yönetime gelmesiyle hanımefendilerin çalışabilmesi ve kız evlatlarının okula gidebilmesi kısıtlandı.
Afgan Bağımsız Gazeteciler Derneğine göre, Taliban sonrası şu anne denli ülkedeki iletişim araçları kurumlarının yüzdelik 40'ı (231) kapatılırken, 6 bin 400 gazeteci işinden evet ve eş gazetecilerin yüzdelik 84'ü işini kaybetti.
Batılı ülkeler, Taliban'a kızların okula gidebilmesi, hanımefendilerin çalışabilmesi ve medyanın engellenmeyen bulunmasına müteveccih çağrılar yapmış oldu fakat şu anne denli ağır müşterek cevap bulmadı.
Afganistan'a müteveccih yardımlar kesildi
Taliban sonrası Afganistan'a müteveccih topu topu arsıulusal yardımlar kesildi. Dünya Bankası, Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Amerika Merkez Bankası da Afganistan'ın arsıulusal fonlara erişimini kesti.
ABD, Kabil'in düşüşünden 2 gündüz sonraları 17 Ağustos'ta, Afganistan Merkez Bankasının kestirmece 10 bilyon dolarlık rezervini de dondurdu.
Söz konusu gelişmeler, çatışmalar ve istikrarsızlık, çetince eyyam nâkil dünya ekonomisini içerisinden çıkılmaz müşterek noktaya sürükledi. Afganistan genelinde işsizlik, fukaralık ve kıtlık alarm donör seviyelere ulaştı.
Taliban yetkilileri ise Afganistan'a müteveccih arsıulusal yardımların kesilmesinin Afgan halkına müteveccih işlenen insanoğlu hakkı ihlali bulunduğunu belirterek, yardımların baştan yaşama geçirilmesini istem ediyor.
Resmen iştihar çağrıları hâlâ meyve vermedi
Yönetimi devralan Taliban, evvel günden itibaren arsıulusal camianın hükümetini resmi namına tanıması çağrısı yaptı.
Taliban, Afganistan'da düzenlilik ve istikrarın sağlandığını, dünya topraklarının apayrı devletlere gözdağı oluşturmayacağını herhangi müşterek fırsatta dile getirdi.
Afganistan'dan ayrılan topu topu ülkelere, büyükelçiliklerini baştan açılış çağrısı önleyen Taliban, nice bitişik ülkeye diplomatik ziyarette bulunmuş oldu fakat şu anne denli Taliban hükümetini tek talih yöntemince tanımadı.
