Amman
Ürdün ile İsrail, 1994'te sulh anlaşması imzalamasına rağmen, Amman-Tel Aviv ortada yaşanmış bulunan krizlere rastgele müşterek sabık güneş müşterek yenisi ekleniyor.
İki iklim ilişkileri, 2017-2019 devrinde yunak gelişmelere oyunluk oldu. Bu gerilimli çağda Ürdün'ün başkenti Amman'daki İsrail Büyükelçiliği'nde İsrailli müşterek asayiş görevlisinin tornavidayla saldırıya uğradıktan sonradan 2 Ürdünlüyü vurması ilişkileri hâlâ da gerdi.
Ürdün'le yaşanmış bulunan müşterek öbür çöküntü konusu da 2019'da İsrail güçlerinin, dü Ürdün vatandaşını Kral Hüseyin Köprüsü'nü geçmelerinin peşi sıra "gerekçe göstermeksizin" gözaltına alması oldu.
Ürdün yurttaşı Hibe el-Lebedi 20 Ağustos'ta, Abdurrahman Meri de 2 Eylül'de, Ürdün ile Batı Şeria'yı birbirine bağlayan Kral Hüseyin Köprüsü'nü geçmelerinin peşi sıra İsrail kabilinden gözaltına alındı.
Amman yönetimi, "hukuksuz müşterek şekilde" gözaltında tutulan vatandaşlarının başıboş bırakılması çağrılarına İsrail tarafının aksi karşılık vermesi üstünde Tel Aviv'deki Büyükelçisi'ni ülkeye çağırdı.
Ürdün ayrımsız günlerde ülkeye yasadışı yollardan giren müşterek İsrail vatandaşının gözaltına alındığını ve evvel defa müşterek İsraillinin yargılanmak kabilinden Devlet Güvenlik Mahkemesi'ne atıf edildiğini duyurdu.
Ürdün, İsrail'in bahis konusu gözaltılarını, dü iklim ortada 1994 senesinde imzalanan sulh anlaşmasının ihlali ve düet ilgiler çerçevesinde müşterek dönüm noktası adına değerlendirdi.
İsrail'de dü aydan derinlemesine müddet gözaltında mevcut ve Tel Aviv ile Amman ortada gerilime hastalık bulunan dü Ürdün vatandaşı, ayrımsız sene 6 Kasım'da başıboş bırakıldı.
Ürdün, Timna Havalimanına itiraz ediyor
İsrail'in, ülkenin güneyindeki Necef (Negev) Çölü bölgesinde, Ürdün sınırı yakınına nesir etmiş olduğu havalimanı; İsrail, Ürdün ve Filistin Yönetimi ekseninde dünkü tartışmalara hastalık oldu. Ocak 2019'da inşası tamamlanan havalimanına "egemenlik ve iklim sektörü ihlali" gerekçeleriyle erinç çıkan Ürdün, arsıulusal bölgede itiraz etti.
Havalimanını çevreleyen duvarların "Ürdün'ün egemenliğini ihlal ettiğini" korumak için çaba sarfeden Ürdünlü yetkililer, Timna Havalimanı'nın Ürdün'ün Akabe şehrinde mevcut Kral Hüseyin Havalimanı'na yakınlığının uçaklar düşüncesince "güvenlik hastalığına hastalık olacağını" da tez ediyor.
Ürdün başkaca İsrail'in güneyindeki Eilat kentine 18 kilometre uzaklıkta, Akabe Körfezi civarlarında nesir edilen havalimanının konumunun "uluslararası standartlara aykırı" bulunduğunu belirtiyor
İsrailli yetkililer ise havalimanının "Filistinlilere sunulan hizmeti kolaylaştıracağını" savunuyor.
İsrail Sivil Havacılık Otoritesi, Ürdün'ün itirazlarına rağmen, Filistinlilerin 22 Ağustos'tan itibaren Timna Havalimanı'ndan seyahatlerine müsaade verileceğini duyurmuş fakat hâlâ sonradan bu değişmeyen ertelenmişti. İsrail, talik nedenine bağlı müşterek izah yapmamıştı.
Ürdün Ulaştırma Bakanı Vecih Uveys, İsrail'in seferleri talik kararının Amman yönetiminin "itirazları sonucu" gerçekleştiğini tabir etmişti.
Filistin Başbakanı Muhammed Iştiyye ise 24 Ağustos'ta Filistinlilerin emlak dışına çıkışının kolaylaştırılması düşüncesince İsrail’e Kudüs Havaalanı'nı açılış çağrısı yapmıştı.
Kudüs Uluslararası Havalimanı 1920 senesinde İngiliz mandası altında Kalendiya nahiyesinde kurulmuş, 1950'li yılların başlangıcında Batı Şeria'nın Ürdün'e katılmasından sonradan Ürdün yönetimine geçmişti.
İsrail, 1967 cenginde havalimanında kontrolü yakalamış ve ismini "Atarot Havalimanı" adına değiştirmişti. Havalimanın faaliyetleri 2000 senesinde askıya alınmıştı.
Amman ve Tel Aviv ortada dünkü müşterek yüklülük ihtimali
Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ndeki Filistinliler, İsrail'in kısıtlamaları ve Filistin'de havaalanının bulunmaması hasebiyle yurtdışına gezi sürecinde şişman teessürat yaşıyor.
Batı Şeria'daki Filistinliler yurtdışına büyümek istediklerinde Ürdün ile Batı Şeria arasındaki hudut kapısından geçip, hükûmet merkezi Amman'daki Kraliçe Aliye Uluslararası Havalimanını kullanıyor. Bazı Filistinliler ise hususi izinle Tel Aviv'deki Ben Gurion Havalimanı'nı kullanıyor.
Bu konjonktürde Ürdün, Batı Şeria'daki beniz binlerce Filistinli düşüncesince aut dünyaya oluşturulan bap durumunda. Amman yönetimi bu uçuşlardan ve hudut intikal ücretlerinden ehemmiyetli seviyede dirimsel elde ediyor.
Siyasi analistler, İsrail'in Ürdün sınırı yakınına nesir etmiş olduğu Timna Havalimanı'ndan Batı Şeria’daki Filistinlilere gezi izni vermesinin, Amman ve Tel Aviv ortada dünkü müşterek yüklülük oluşturacağını öngörüyor.
Uluslararası hukukçu Enis Kasım, AA muhabirine icra ettiği açıklamada, Ürdün'ün 2019 senesinde havalimanının faaliyete girmesine müteveccih itirazının İsrail'e müteveccih olmadığını söyledi.
Kasım, Ürdün'ün havalimanından uçuşların yapılmasıyla ait tutumunda, elden Filistinlilere odaklandığını, bu mevzuda İsrail'le erinç karşıya gelemediğini tabir etti.
"Ürdün Filistinlilerin intikal işlemlerini kolaylaştırmalı"
Filistinlilere müteveccih bu baskının haksızlığını korumak için çaba sarfeden Kasım, Ürdün üstünden gezi etmenin maliyetinin, Timna Havalimanı'na uyarınca 3 büküm hâlâ müşterek tomar olduğunu, burada Filistinlilerin hesaplı çıkarlarının gösteriş oynadığını dile getirdi.
Kasım, "Ürdün'ün uğrunda baş döndürücü sade müşterek alternatif var. O da hudut kapısından Filistinlilerin intikal işlemlerini kolaylaştırmak ve maliyetleri düşürmek. İsrail ekonomisini müzaheret geçirmek Filistinlilerin menfaatine değil. Ancak kimi Filistinliler natürel adına bağan maliyete önem vererek özlük menfaatlerini düşünüyor." dedi.
Havalimanının faaliyete geçişine müteveccih Ürdün'ün itirazlarına bağlı Kasım, uçakların gerileyiş kalkış güvenliği açısından arsıulusal standartlara ayraç ederek, Timna Havalimanı'nın Akabe'deki Kral Hüseyin Havalimanı'na yakınlığının pervaz güvenliğini etkilediğini söyledi.
Timna Havalimanı'nın siyasi, hesaplı ve fen anlamda etkileri
Ürdün Siyaset Bilimi Derneği Başkan Halid Şenikat da Timna Havalimanı meselesinin politik ve hesaplı boyutlarına dikkati çekti.
İsrail dışına gezi geçirmek talip Filistinlilerin, hâlâ az değerli ve işlemlerinin hâlâ havadan olması zımnında Timna Havalimanı'nı yeğleme edeceğini tamlayan Şenikat, politik anlamda ise Filistinlilerin bu havalimanından gezi yapmasının, "dolaylı adına işgali benimseme etmesi anlamına geleceğini" dile getirdi.
Ürdün ve İsrail arasındaki ilişkilerin seyrine yer veren Şenikat, Tel Aviv'in, özlük menfaatlerini öncelediğini, Ürdün'ün bu bağlamda atacağı rastgele müşterek adımın, keyif meydanı ve düzentileme mekanizması üstünde müşterek tesirinin olamayacağını savundu.
İsrail'den Ürdün'e emrivaki
Savaş pilotu, havacılık emniyeti ve güvenliği uzmanı, askeri çözümleyici Memun Ebu Nevvar da Timna Havalimanı'nın, Kral Hüseyin Havalimanı'na andıran olduğunu, keyif meydanı süresince 26 m. yüksekliğinde müşterek cidar örüldüğünü ve bunun müşterek kısmının Ürdün topraklarının ortamında kaldığını aktararak, bunun Ürdün egemenliğini aracısız etkilediğini kaydetti.
"Timna Havalimanı'nın faaliyete geçmesi, Ürdün'e, uçakların havalimanına gerileyiş ve kalkışı dair İsrail tarafıyla koordineli olması düşüncesince müşterek emrivakiyi dayatıyor." diyen Ebu Nevvar, uçuşların güvenliğine ilişkin, "özellikle biçimsiz iklim koşullarında dü havalimanına gerileyiş işleyen uçakların cenk ihtimali bulunduğunu" tabir etti.
Ürdün'ün tutumunu edilgen fiil adına nitelendiren Ebu Nevvar, elden Filistin vatandaşlarının gezi etmeleri meselesine odaklanarak, İsrail'in Ürdün egemenliğine müteveccih aracısız ihlalini görmezden gelmesinin problemi çözmeyeceğini, hâlâ kaba önlemler katılması icap ettiğini savundu.
