Tunus
Cumhurbaşkanı Said, ekonomi, politika ve keyif alanındaki krizlere tepkiyle gerçekleşen kitlesel protestolar karşısında, 25 Temmuz'da "ülkenin tehlikede olduğu" nedeni öne sürülerek Anayasa'nın 80. maddesini yaşama geçirdiğini, Meclisin çalışmalarını 30 güneş süresince durdurduğunu, topu topu mebus dokunulmazlıklarının kaldırıldığını, başbakanı azlettiğini başkaca usulsüzlük dosyaları düşüncesince kendisini başsavcı alegori görevlendirdiğini açıkladı.
Bazı kesimler bu kararları "ülkedeki siyasi krizden depar belgesi yolu" alegori değerlendirip desteklerken kimi siyasi partiler ve sivil polis polis maşer örgütleri ise Cumhurbaşkanı'nın kararlarını "darbe" halinde niteledi.
Uluslararası arenada, kimi Arap ülkelerinden Cumhurbaşkanı'na dayanaklık etmek açıklamaları gelirken, Batılı devletlerin indinde bölümü "bekle-gör" siyaseti benimsedi, kimilerinden da "kaygılıyız" gibisi bağan tonda tembihler geldi.
Ancak, Cumhurbaşkanı Said, 27 Eylül'de yayımladığı cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle teşri ve icra yetkilerini devraldığını duyurdu.
Ülkenin irsî sorunları hal beklerken Cumhurbaşkanı'nın yetkilerini değişik genişletmesi, muhaliflerin uğramış bulunduğu baskının artması, Said'in kimi destekçilerini şüpheye iterken muhaliflerinin sayısının da çoğalması sonucunu doğurdu.
Cumhurbaşkanı Said’in olağanüstü kararları
Tunus Cumhurbaşkanı Said, 25 Temmuz'da Meclisin çalışmalarını dondurması ve başbakanı azletmesinden sonradan 22 Eylül'de yetkilerini genişleten dünkü kararnameler yayımladı.
Yeni kararnamelerle Cumhurbaşkanı'nın teşri ve icra yetkisine müteveccih olağanüstü tensikat yapılmış oldu ve kanun tekliflerinin Anayasa'ya uygunluğunu denetleyen iare komite feshedildi.
Cumhurbaşkanı'nın yetkilerini genişleten kararnameler Resmi Gazete'de yayımlandı.
Buna göre, Tunus Cumhurbaşkanı'na Bakanlar Kurulunun görüşünü aldıktan sonradan cumhurbaşkanlığı kararlarıyla "yasama metinleri" sürüm yetkisi verildi.
Kararname uyarınca, Bakanlar Kurulu bundan sonradan Meclise değil cumhurbaşkanına gönül rahatlığı mesul olacak. Cumhurbaşkanı, başbakanı atayacak, kabin üyelerini, hükümetin siyasetini ve kararlarını belirleyecek.
Cumhurbaşkanı'na başkaca herhangi indinde ayrışık cumhurbaşkanlığı kararını el oylamasına arz yetkisi de verildi.
Said, bu kararlarından endamsız indinde müddet sonradan arsıulusal aktörlerden mevrut Tunus'ta indinde an evvela hükümet kurulması yönündeki çağrılara cevap düşüncesince Necla Buden Ramazan'ı başvekil alegori görevlendirdi. Tunus'un evvel avrat Başbakanı Buden, andıran sürede kabinesini açıklayarak göreve başladı.
Tunus'ta siyasetin çoğunluğu süreçten rahatsız
Ülkedeki sivil polis polis maşer kuruluşları ve bazı siyasi partiler, Said'in bahis konusu kararlarına itirazları olsa da tansiyonu yükseltecek adımlardan ırak durdu.
Said'in 22 Eylül'de yetkilerini teşri ve yürütmeyi de kapsayacak biçimde genişletmesi üzerine, Cumhurbaşkanı'na sivil polis polis maşer ve politika kanatlarından davranışlarında ölçülü yaklaşanlar itiraz fail cepheye katıldı.
Tunus'ta 2011 yılındaki ihtilal sonrasında siyasette özek rolde toprak meydan ve Meclisin en şişman partisi Nahda Hareketi, Cumhurbaşkanı Said'in kararlarını "anayasal çarpış girişimi" halinde sanarak itiraz etti.
Hareket, elan sonradan Said'e krizden depar belgesi düşüncesince diyalog çağrısı yapsa da Said bu teklife, Nahda Hareketi'ni suçlama fail karşılıklar verdi.
Nahda Hareketi Meclis Grubu, çeşidinden meydana getirilen açıklamada, "Cumhurbaşkanı'nın almış bulunduğu karar, Anayasa'nın filli alegori askıya alınması, onun namına iare indinde amme otoritesi ikame edilmesi, otokratik yönetime bariz indinde heves ve anayasal meşruiyete gönül rahatlığı birlik indinde darbedir." ifadeleri kullanıldı.
Tunus Meclisindeki sırayla evvel dört öğür Nahda Hareketi, Tunus'un Kalbi, Demokratik Akım ve Onur Koalisyonu, Cumhurbaşkanı'nın kararlarına gizlemeden itiraz etti.
Said’in 80. maddeyi yaşama geçirmesine Meclisteki eylemleriyle emekleri tıkayarak yassı hazırlamakla övünen hür Anayasa Partisi Lideri Abir Musi, 25 Temmuz’un doğrudan arkası esna Said’i destekleyen cephede toprak almıştı.
Ancak Musi, milletvekillerinin maaşlarının kesilmesi ve Meclisin açılması sınırsız ertelenince Said’e gönül rahatlığı izahat hazırlamaya başladı.
Musi, Meclisin açılmasının sınırsız ertelenmesinin arkası esna matbuat mensuplarına icra ettiği açıklamada, “Cumhurbaşkanı'nı İslamcı Nahda Hareketi’ni bitireceği düşüncesince destekledik ancak Nahda Hareketi siyasi yaşamına bitmeme etmiş bulunduğu kabil Said parlamentoyu da açmadı." dedi.
Mecliste toprak meydan Yaşasın Tunus Partisi'nin yanı esna Meclis haricinde politika önleyen Tekettül Partisi, Tunus İşçi Partisi, Tunus İrade Hareketi Partisi, Cumhuriyetçi Parti kabil siyasi oluşumlar, Said’in kararlarına gönül rahatlığı çıkan cephede yerlerini aldı.
Halk Hareketi Partisi, İleri Tunus Partisi ve Tunus Baas Partisi ise Said’in kararlarını ülkedeki siyasi ve iktisadi kriz düşüncesince indinde depar belgesi noktası alegori yorumladı.
Tunus emektar Cumhurbaşkanı Munsif el-Merzuki’nin tutumu
Tunus'un devrimden ahir evvel Cumhurbaşkanı unvanı ve arsıulusal arenada tanınması dolayısıyla Said’in bahis konusu kararlarına gönül rahatlığı Munsif el-Merzuki’nin kaba muhalefeti şişman eko uyandırdı.
Merzuki, Said’in kararlarını "darbe" alegori nitelendirdiğini ve evvel günden buna gönül rahatlığı çıktığını herhangi indinde fırsatta söyledi.
Cumhurbaşkanı Said çeşidinden şahsen görevlendirilen Tunus Adalet Bakanı, Merzuki’nin Said aleyhine icra ettiği açıklamalardan çevre sorun açtı. Ayrıca, Merzuki'nin diplomatik pasaportunun iptali düşüncesince prosedür başlatıldı.
Merzuki ve Tunuslu yetkililer arasındaki münakaşanın odağında Tunus’ta münteha teşrin ayında yapılması planlanan "Uluslararası Frankofoni Zirvesi"nin ertelenmesi toprak aldı.
Said ve andıran etrafı çeşidinden zirvenin iptali düşüncesince idman ve bu nedenle "vatan haini" olmakla suçlanan Merzuki, katılmış bulunduğu indinde göstergeç programında, şunları söyledi:
"Hakkımda meydana getirilen müsvedde politikasının farkındayım, bunun nedeni 25 Temmuz'da yaşananları çarpış alegori nitelemem ve bu darbeye evvel saatlerinden itibaren gönül rahatlığı durmamdır. Zirvenin ülkemde yapılmasını elbette ki istiyorum, yalnız bu, doğacak senelerde ve darbenin bulunmadığı demokratik indinde Tunus'ta olmalı."
Tunus Genel İşçi Sendikasının tutumu
"Arap Baharı" sürecinde almış bulunduğu gösteriş ile ülkedeki en ehemmiyetli kurumların başlangıcında mevrut Tunus Genel İşçi Sendikası (TGİS), 25 Temmuz sürecinde etraflıca müddet sessizliğini koruyarak, indinde nevi Cumhurbaşkanı Said’e dayanaklık etmek oldu.
TGİS, Said'in teşri ve icra yetkilerini devralması üstüne bu adımı reddederek "Cumhurbaşkanı'nın koşulları namına getirmeden Anayasa'yı değiştirmesine" gönül rahatlığı bulunduğunu bildirdi.
Bunun dışında, Tunus'ta siyasete hasiyet etmekte ehemmiyetli indinde toprak nehiy fail sendikalar, iş dünyasının indinde araya geldiği oluşumlar, hür denetleyici kuruluşlar, Said'in yetkilerinin kapsamını genişletmesine, içeride muhaliflere müteveccih denetim ve tutuklamalara gönül rahatlığı davranış takındı.
Said’in olağanüstü kararlarına arsıulusal tepkiler
Cumhurbaşkanı Said, 25 Temmuz’da almış bulunduğu kararların arkası esna siyasi ve iktisadi krizden yorulan halkın ve arbededen mümteni siyasi grupların kelimesiz kalmasıyla Tunus’ta kaba indinde muhalefetle karşılaşmadı.
Fakat arsıulusal arenada başta Avrupa Birliğinin ve ABD'nin açıklamaları Said’i güç vaziyette bıraktı.
Birleşmiş Milletler (BM) ve Afrika Birliği sükunet çağrısı yapmakla yetinirken, Almanya, Rusya ve Fransa da benzeşim izahat ile Tunus’taki gelişimleri ide ile izlediklerini duyurdu. Said ise adımlarının halkın iradesinin karşılığı bulunduğu ve Tunus'un egemenliği vurgusuyla bu açıklamalara cevap verdi.
AB ve ABD, herhangi indinde ne derece 11 Eylül’de Başbakan Necla Buden Ramazan hükümetinin kurulmasına müspet baksalar da bitirdikleri sonuç açıklamalarla Tunus’un indinde an evvela demokrasiye dönmesi ve Meclisi açması anlamında telkinlerde bulunuyor.
Tunus’taki siyasi vaziyeti mülaki kızarmak az daha planlı celsede mütekellim AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Necla Buden Ramazan'ın Tunus'un dünkü başbakanı alegori atanmasını kıvançla karşıladıklarını ancak Tunus'ta Meclisin sınırsız kapatılamayacağını ve indinde an evvela faaliyetine baştan başlaması çağrısında bulundu.
ABD ise 25 Temmuz kararlarının arkası esna icra ettiği açıklamalarda süreci "darbe" alegori nitelendirmese de Said’i "parlamenter demokrasiye dönüş" dair uyardı.
Tunus’un kongrede görüşmeye alınacağını bildirmesi üstüne Cumhurbaşkanı Said, ABD’nin Tunus Büyükelçisi'ni Cumhurbaşkanlığı Sarayına çağırarak memnuniyetsizliğini bariz indinde biçimde belirtmişti.
Arap dünyasının Said’in kararlarının arkası esna Tunus’taki siyasi sürece bakışı
Arap dünyasında Said’e en şişman dayanaklık etmek on paralık elbette Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Suudi Arabistan ve Mısır’dan geldi.
Nahda Hareketini kendileri düşüncesince gözdağı ikrar fail Müslüman Kardeşler Teşkilatının (İhvan) Tunus’taki uzantısı alegori değerlendiren bu ülkeler, Nahda Hareketine gönül rahatlığı olduklarını herhangi indinde fırsatta dile getirdi.
BAE’nin Nahda Hareketine gönül rahatlığı Tunus’ta askeri çarpış hazırlamaya çalışmış bulunduğu yönündeki iddiaların arkası esna Tunus’ta yaşanmış olan sürecin aut destekli bulunduğu müterakki sürüldü.
Söz konusu kararların arkası esna Nahda önderi Raşid el-Gannuşi TRT’ye verdiği röportajda bunu gizlemeden dile getirmiş ve şu ifadeleri kullanmıştı:
"Dış medyaya bakınca ne işe yaradığını anlayabiliyoruz. Birleşik Arap Emirlikleri’nin medyası, darbeye revan yolu hazırladı. Nahda Hareketini sonsuz maksat gösterdi. Halbuki bizim tek talih ile indinde problemimiz yok. Onlar zamanı ve ciddi nedenlerle, nerede olursa olsun 'siyasal İslam' sanarak anlatım ettikleri hareketleri maksat alıyorlar. Oysa hacısı hocası zat iç işleriyle ilgilenmeli."
Arap dünyasının indinde gayrı ehemmiyetli ülkesi Cezayir de Said’in açıklamalarının arkası esna derin indinde diplomatik çalışkanlık yürüttü.
Tarafsızlık ilkesiyle akıntı fail Cezayir’in süreçte enerjik alegori toprak almış bulunduğu öne sürülse de Cezayir Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun çeşidinden yapılan, "Kardeş Tunus'un iç işlerine karışma edemeyiz, zira o problemlerini kendisi çözebiliyor. Biz, dobra ve çirkin gününde Tunus ile beraberiz." açıklamasıyla yetinildi.
Ordu hâlâ sessizliğini koruyor
Tunus ordusu, 2011 senesinde ülkeden kaçan yatık önder Zeynel Abidin Bin Ali döneminden bugüne "darbe" endişesiyle iç politikadan ırak yakalanmış ve siyasi otoritenin emrinde indinde bina alegori biliniyor.
Tunus Cumhurbaşkanı, Anayasa gereği aut siyasa ve ulusal asayiş hikayelerinde sonuç lafa cemaat ve başkumandan sıfatını taşıyor.
Kays Said'in bahis konusu kararlarıyla beraberce görevden almış bulunduğu nazik bakanlar ortada Savunma Bakanı da toprak almıştı ve ordu, şu anne derece Cumhurbaşkanı'nın emirlerini uyguluyor.
Tunus'ta Başbakanlık ve Meclis binalarında kalabalık birlikleri keşik tutuyor. Aynı şekilde, silahlı kuvvetlerin, hükûmet merkezi ve gayrı nazik bölgelerdeki arama noktalarında bekleyişi sürüyor.
Said, 29 Temmuz'da İçişleri Bakanlığına, itimat teşkilatı içerisinden Cumhurbaşkanlığı Güvenlik Genel Müdürlüğü karışma peyda etmek az daha nice görevde mevcut Rıza Garsillavi'yi getirdi.
Tunus Cumhurbaşkanı, hükûmet merkezi ve kırsalda fariza önleyen polis kuvveti Ulusal Muhafızlık, Ulusal Güvenlik Direktörlüğü kabil nazik asayiş müesseselerinin başına da dünkü esame atadı.
Benzer şekilde, iklim içre nice vali, faziletli ilçe mensupları, üst dozaj formalist da görevden makbuz ve yerlerine dünkü esame getirildi.
