Tunus devriminin 11. yılına Cumhurbaşkanı Said’in Meclisi mantinota sonucu kaşe vurdu

Tunus

Tunus’ta 17 Aralık 2010'da süregelen el hareketi, ülkeyi 23 yıl süresince yegâne başına başöğretmen Zeynel Abidin Bin Ali’nin 14 Ocak 2011’de ailesi ile ülkeden kaçmasıyla sonuçlandı.

Ülkede 11’inci yılı kutlanan “Yasemin Devrimi” Tunus’un demokratlık deneyiminin de baş zamanı namına görülüyor. Ancak 2021, Tunus'ta demokratik kazanımlar açısından endişelerin arttığı hissedar yıl oldu.

Cumhurbaşkanı Said, ülkede yaşanmış bulunan siyasal ve kazançlı krizi öne sürerek 25 Temmuz olağanüstü kararlarıyla parlamentonun çalışmalarını dondurdu ve saylav dokunulmazlıklarını kaldırdı.

Said, 22 Eylül’de dünkü kararnamelerle yetkilerini uzun uzadıya icra organını ağız ağıza kendine bağladı.

Siyasi partiler ve çıplak maşer kuruluşlarının, ülkede oluşan “istisnai durumu” umumi namına onama etmiş görünmüş olduğu hissedar ortamda 13 Aralık'ta dünkü kararlarını duyuran Cumhurbaşkanı Said, bu sürecin 17 Aralık 2022’de yapılamasına karar verilmiş olduğu er seçime derece bitmeme edeceğini bildirdi.

Tunus Anayasası'nda da birtakımı değişikliklerin yapılacağını kaydeden Said, Ocak 2022’de başlamış olacak “ulusal diyalog” periyodunun peşi sıra 25 Temmuz’da Anayasa değişikliği referandumuna gidileceğini söyledi.

Tunuslu uzmanlar, Cumhurbaşkanı Said'in 13 Aralık'ta almış olduğu Anayasa referandumu ve er intihap kararının, ülkede demokrasiye dönüşü sağlamaktan artma ülke dışından mevrut baskıyı hafifletmeyi hedeflediği görüşünde.

Uzmanlar, Cumhurbaşkanı Said’in "Yasemin Devrimi" yıl dönümüne beş altı güneş kaldığında açıklamış olduğu “yol haritasını” AA muhabirine değerlendirdi.

“Yol haritası Said’in ülke dışına mesajı”

Siyaset uzmanı Bulbabe Salim, Said’in ülkedeki siyasal krizden depar belgesi düşüncesince duyurduğu sefer haritasını şimdi aşırı "yurt dışına mesaj" namına gördüğünü söyledi.

Salim, “Cumhurbaşkanı Said, açıklamış olduğu kararlar ile ülke içerisinden artma ülke dışına ileti vermeyi hedefliyor. Özellikle gün vererek istisnai durumun ne devir sona ereceği, seçimlerin ne devir yapılacağı denli atılacak adımları yegâne hiç belirtti. Öte taraftan Cumhurbaşkanlığı intihap evveliyatına bağlı bilgelik vermedi.” ifadelerini kullandı.

Said’in özlük programını uygulamaya bitmeme ettiğine dikkati çekici Salim, “Cumhurbaşkanı'nın sefer haritasına layıkıyla atacağı adımları değme daim bu arada göreceğiz. Ulusal diyalog periyodunun elbette işleyeceği, bu süreci yönetecek komisyona kimlerin seçileceği denli adımlar sürecin elbette şekilleneceğini etkileyecek unsurların başlangıcında arazi alıyor.” dedi.

Bireysel dalavere anlayışı

Salim, Tunus’un siyasal istikbaline bağlı ise şu değerlendirmeyi yaptı:

“Bireysel hissedar yönetimle gönül rahatlığı karşıya kalacağız. Seçimlerin yada Cumhurbaşkanı'nın bahsetmiş olduğu değişikliklerin hissedar kıymeti olmayacak. Japonya’da güçlü yapılamayan elektronik referandum, ülkenin nice adına su ulaştıramayan Tunus’ta mı yapılacak?”

Said’in sefer haritasını hissedar kaçış namına nitelendiren Salim, “Yol haritası, ülke içerisindeki demokratik güçlerin ve ülke dışı merkezli kurumların talebine maruz kaçamak hissedar cevap. Tüm yetkileri elinde toplayan hissedar halife denli davranıyor. İleride bizi otokrasi yatkın hissedar dalavere beklediğini düşünüyorum.” ifadelerini kullandı.

Siyasi partiler zayıfladı

Herhangi hissedar siyasal tarafın Said’in yanı sıra kendine arazi bulamadığının altını çizen Salim, “Cumhurbaşkanı Said, hemen kendini dinliyor, tamamı aracı kurumları ve tarafları reddediyor. Siyasi taraflara hasmane yaklaşıyor ve sistemin tümünü reddediyor; buna kendisini destekleyen partiler de dahil." diyerek konuştu.

Tunus'ta sonuç 10 yılda siyasal partilerin aşırı yıprandığına ve zayıfladığına ayraç fail Salim, şu biçimde bitmeme etti :

“Bazı siyasal güçler hala ideolojik yeni yetmelik çağı çağı ve gereksiz siyasetten muzdaripler. Birçok aydınlık oturum Said ile Raşid el-Gannuşi ortada dava olduğuna inanıyordu. Bu sebepten dolayı Gannuşi’den tevlit buyurmak talip etraf önceki ilkin Said’i destekledi. Fakat Said sonuç konuşmasında kendisini destekleyen siyasal çevreye de mesafeli bulunduğunu açıkça hissedar biçimde gösterdi.”

Tunus Genel İşçi Sendikasının tutumu

Salim, Cumhurbaşkanı'nın Tunus Genel İşçi Sendikası (TGİS) ile huzursuz hissedar alım satım ortamında bulunduğunu belirterek, “Said, Sendikanın 25 Temmuz öncesinde meydana getirdiği ‘ulusal diyalog’ çağrılarına aldırmadı. Sendikanın Genel Sekreteri Nureddin et-Tebbubi ile yanaşmak istemedi. Said, hemen sendika ile değil kendisiyle el arasına tahavvül buyurmak talip tamamı taraflara ara koydu. Ülkedeki siyasal tarafları değme fırsatta eleştiren Said, en aşırı sendikaları amaç aldı.” ifadelerini kullandı.

Siyaset uzmanı Salim, konuşmasına şunları ekledi:

“Devrimden beri ülkede yaşanmış bulunan nice olayın baş aktörü bulunan Sendikadan Said'in kararlarına gönül rahatlığı muhtemel tepkiyi göremedik. Belki de Said'in programında ısrar etmesinin sebebi budur. Sol görüşlü siyasilerin kontrolünde bulunan sendikalar, ideolojik hissedar rakibi likidasyon buyurmak talip sakat hissedar yaklaşım sergiliyorlar.”

Cumhurbaşkanı Genel İşçi Sendikasına mesafeli

Tunus Stratejik Araştırmalar Enstitüsünün emektar başkanı, öğretim üyesi Tarık el-Kehlavi ise Cumhurbaşkanı Said’in TGİS'i siyasete karıştırmamak düşüncesince mesafeli davrandığını söyledi.

Kehlavi, “Said, siyasal partileri seçimlere katılmalarını engellediği denli Sendikanın da siyasete girmesini engellemeye çalışıyor. Sendika enerjisini gösterdiği taktirde, aut güçlerin müdahalesinin peşi sıra sefer haritasını açıklanan Said, Sendikaya gönül rahatlığı bulunan tavrını değiştirebilir.” diyerek konuştu.

Siyasi partilerin Said’in sefer haritasını değiştirmeye güçlerinin yetmediğini kaydeden Kehlavi, Cumhurbaşkanı'nın “yol haritası” sürecinde TGİS'e fariza vermesi şeklinde hissedar yakınlaşmanın bahis konusu olabileceğini dile getirdi.

Yol haritasına haricen meşrut destek

Cumhurbaşkanı Said’in sefer hartasıyla "yurt dışına delik kırptığı" görüşünü paylaşan Kehlavi, ABD, Kanada, İngiltere, Fransa, Almanya, İtalya ve Japonya büyükelçilerinin 11 Aralık'ta eş açıklamayla, Tunus’ta Meclis de engelleme edinmek kıl payı demokratik kurumların çalışmalarına hızlıca devir yapılması düşüncesince hissedar devir sınırının belirlenmesini arzu ettiklerini hatırlattı.

Kehlavi, "Cumhurbaşkanı Said'in ülke dışından mevrut bu talebi açıklamış olduğu sefer haritasıyla karşılamaya çalıştığı" değerlendirmesinde bulundu.

Bu manada aut devletlerin sefer haritasına müteveccih tepkilerine de yer veren Kehlavi, “Yurt dışından mevrut en ehemmiyetli tepki, meşrut dayanaklık buyurmak namına nitelendirebileceğimiz Amerika desteği bulunduğunu söyleyebiliriz. ABD'nin sefer haritasına verdiği desteğin sürecin enli katılımlı ve maruz tarihlere uyulması şeklinde bitmeme edeceğini düşünüyorum.” dedi.

ABD'nin temelde Said’e gönül rahatlığı olmadığını, yegâne endişelerinin kazançlı reformlar bulunduğunu kail Salim ise, “Amerikalılar, parlamenter sistemin kazançlı reformlara hissedar bariyer bulunduğunu düşünüyor, bundan dolayı Said’in şu an hazırlamaya çalışmış olduğu riyaset sistemine gönül rahatlığı değiller. ABD, sendikaların gücünün sınırlanmasını ve ülkede çeşidi hissedar demokrasinin olmasını istiyor.” diyerek konuştu.